Афганская шкатулка
Шрифт:
— Ідзіце на кухню, раз прыйшлі, - вяла прапанаваў цесцю зяць.
Для доктара Пратасевіча заўсёды было загадкай, чым Ігар займаецца? Нібыта працуе, ці «состоит», як сам ён кажа, пры нейкім фондзе — пры адной з тых незлічоных, цьмяных арганізацый, якіх столькі распладзілася і якія бязліка-падобныя нават сваімі назвамі (.).
Так ці інакш, а толк ад зяцевай дзейнасці быў малы. Задуманасць і панурасць усё часцей гасцілі на яго твары.
Доктар прадыбаў на кухню. З сабою ён прынёс пакунак у цэлафанавым пакеце. Адразу бухнуў яго на стол.
— Што гэта? — спытаў зяць.
— Выпіўка, закуска…
— У пяць гадзін дня?! Ну і час вы знайшлі! Бачыце ж, я сам толькі што парог пераступіў! Галодны, не пераадзеты…
— Хіба ты жанчына, — пажартаваў цесць, — што табе трэба да стала вячэрнія строі?
Зрэшты, сёння, пасля паездкі ў лес, яго цягнула больш на філасофію, чым на жарты. Ва ўсім яму бачылася імклівая зменлівасць жыцця. Вось і гэты Ігар.
Пакуль зяць неахвотна, вельмі марудна пачаў збіраць на стол, цесць назіраў за ім. І дзівіўся пераменам. Здаецца, зусім нядаўна Ігар быў хударлявым, прыгожанькім, цёмна-русым, сарамлівым хлапчуком, якога шчаслівая дачка за руку прывяла да бацькі ў дом — на агледзіны.
Цяпер па кухні ляніва рухаўся паўнаваты мужчынка, з лысінай замест русявай густой чупрыны. Але галоўнае ўсё ж было не гэта, не знешні выгляд, а выраз твару. Адбітак нейкай абдзеленасці на ім. Так — чыталася на зяцевым твары — ну, вось такі я, не шэнціць мне, дык хіба я вінаваты, што не шэнціць?
Усё гэта было знаёма і самому цесцю. Ён адчуваў долю і сваёй віны — у тым, што не дужа ладзіцца жыццё ў дачкі з зяцем. Хаця што значыць не ладзіцца? Жывуць не горш не за ўсіх. Але не так, як хацелася б.
Канечне — зусім няблага было б, каб доктар Пратасевіч быў чалавек багаты! Як тыя пялегаваныя [2] дзядкі з замежных серыялаў — розныя там плантатары, магнаты, фабрыканты-мультыміліянеры. Калі б жыў у апартаментах, меў вілу на беразе мора і з'яўляўся ўладальнікам акцыяў якой-небудзь нафтавай кампаніі. Тады іншыя былі б да яго і адносіны. Тады ён аўтаматычна рабіўся б паважаным цесцем для зяця, любімым бацькам для дачкі, мудрым, шчодрым дзедам для ўнука.
Мары, мары! Доктар уздыхнуў. Пакуль што замест кантрольнага пакета нафтавых акцый ён мог прапанаваць зяцю ўсяго толькі пяцьдзесят даляраў.
2
Дагледжаныя, выпешчаныя.
Што ён і зрабіў. Не ламаючыся, проста выцягнуў з кішэні дзве дваццаткі і дзве пяцёркі. Разгладзіў, паклаў на край стала. Падсунуў да зяця. Сказаў абыякава, нібы кожны вечар дараваў зяцю па пяцьдзесят даляраў:
— На вось, вазьмі, Ігарку што купіш.
І праўда — убачыўшы «зялёныя», ураз пасвятлеў зяць тварам. Разгладзіліся зморшчынкі на ілбе, нават голас змяніўся.
— Дзе вы ўзялі?
— Зарабіў сёння. Усяго за пару гадзін.
— Някепска! І як, калі не сакрэт?
— Зараз раскажу. Я таму і прыйшоў. Ты проста не паверыш.
— Пачакайце! — перабіў зяць. Кінуўся да лядоўні. — Бо што ж гэта ў нас за сухамятка. Катлеты разагрэем зараз.
Пакуль ён завіхаўся каля пліты, перачарочваючы на патэльні катлеты, доктар вырашыў не губляць часу, а ўжо цяпер расказваць — так карцела яму гэтая гісторыя.
— Дык вось: сёння ўраніцы — стук у дзверы. Што такое? Адчыняю — мужчына. Высокі, барадаты. Мне, кажа, да вас параілі звярнуцца як да вопытнага, прафесійнага (доктар падняў угару ўказальны палец) спецыяліста. Трэба з'ездзіць у адно месца і агледзець хворага. Вось вам аванс — выцягвае з кішэні скрутак даляраў і адлічвае дваццаць пяць. Ну, трэба, дык трэба! Я хуценька збіраюся, сакваяж у зубы. На вуліцы таксоўка чакае. Паехалі. Я думаў, блізка — дзе там! Хоць мне што, я ж за бензін не плачу. Тарабанілі кіламетраў сто пяцьдзесят — дзвесці ад Мінска, у сяло Вялікая Паляна.
Доктар уважліва паглядзеў на зяця і паўтарыў:
— Вялікая Паляна.
— Не чуў пра такую.
— Ну, канечне, табе гэтая назва нічога пакуль не кажа. Аднак пачакай! Завезлі мяне не ў сяло нават, а ў глухі лес. У малюсенькую хатку з адным вакном. Ні электрычнасці, ні радыё… Хворая дзяўчынка сядзіць у кутку на нейкім тапчане. Агледзеў я, абстукаў яе, заняло ўсё хвілін пятнаццаць. Гатова. Пяцьдзесят даляраў, плюс дастаўка туды і назад!
Доктар зглынуў сліну. Вельмі моцна пахла катлетамі. Нарэшце зяць паклаў на цэнтр стала драўляны кружок, на яго — гарачую патэльню.
Выпіўшы па чарцы, абодва падчапілі відэльцамі па катлеціне і дружна пачалі дзьмухаць на іх. Потым хвілін колькі на кухні чуваць было толькі чвяканне.
— Бывае, — прамовіў зяць, перабіўшы голад. — Цяпер многа такіх… як гэты ваш барадач… Знарок у аднапакаёўках жывуць, у лясных хатках, дарагіх машын не купляюць, апранаюцца бедненька. А капні глыбей — у кожнага тысячы, калі не мільёны! Даляраў, я маю на ўвазе.
— Ды не… Гэта барадач не падобна, каб быў багаты.
— А што за дзяўчынка? — пацікавіўся зяць, па другой наліваючы.
— Не ведаю. Ды справа тут не ў дзяўчынцы… Іншае цікава — барадач! Я, хоць і не адразу, але ўсё ж пазнаў яго! Некалі ён лячыўся ў Падольскім шпіталі, ляжаў у «афганскім» корпусе. Там мы і сустракаліся з ім.
— А-а, зразумела. Вось хоць бы і гэтыя «афганцы», — гнуў сваё зяць, — таксама паўладкоўваліся. Фонды розныя, арганізацыі, асацыяцыі… Фінансаванне, ільготы, якія ўсё падзяліць ніяк не могуць. Глядзелі па тэлевізары? У Маскве сярод белага дня на могілках узарвалася бомба, сярод «афганцаў», якія свайго хавалі!
— Не глядзеў, — адказаў доктар. — Ігар, такая справа. Я цэлы дзень сёння думаю: ці не даў я некалі маху? Ці не зрабіў я некалі вялікага глупства?
— Што такое?
— А вось паслухай. Нікому ніколі я гэтай гісторыі не расказваў. Па-першае, забыўся, па-другое, усур'ёз не ўспрымаў яе. Да сённяшняй сустрэчы з гэтым барадачом.
— Ну, ну — не цягніце!
— Гадоў пятнаццаць назад, гэта ты ведаеш, накіравалі мяне ад ваенкамата ў той самы Падольскі шпіталь.