Белы Бім Чорнае вуха
Шрифт:
…А крыкі наблізіліся ўжо ўшчыльную. Яшчэ раз стрэлілі. І яшчэ здуплявалі. Мабыць, яшчэ нейкі вопытны воўк ішоў уздоўж ланцуга і, магчыма, вырваўся з яго ў самы апошні момант, калі людзі перасталі пільнавацца і пачалі падыходзіць адзін да аднаго. Нарэшце паказаўся ад падлеску Галоўны, падышоў да Івана Іванавіча і сказаў, гледзячы на Біма:
— Глядзі ты! На сабаку не падобны: звер зверам. А два выскачылі-такі, уцяклі. Адзін паранены.
Іван Іванавіч лашчыў Біма, угаворваў, але той хоць і паклаў шэрсць на спіне, аднак усё круціўся на адным месцы, часта-часта дыхаў, высунуўшы язык, і адварочваўся ад людзей. Калі ж абодва паляўнічыя пакіравалі да забітага воўка, Бім не пайшоў следам, а,
— А, Бімка, Бімка. Цяжка табе? Вядома, цяжка. Трэба так, хлопчык. Трэба.
— Памятай, Іван Іванавіч, — сказаў Галоўны, — лягавага сабаку можна і загубіць воўкам — будзе баяцца лесу. Сабака — раб, воўк — звер вольны.
— Так-то яно так, але Біму чатыры гады — дарослы сабака, лесам не напужаеш. Затое ў лесе, дзе ваўкі, ён ужо не адыдзе ад цябе: наткнецца на след і скажа: «Ваўкі!»
— І то праўда: ваўкі ж легашоў грызуць, як куранят. А гэтага цяпер наўрад ці ўбяруць: не адыдзе ад нагі, калі пачуе.
— Вось бачыш! Толькі да года не трэба палохаць воўкам. А так — нічога не зробіш! — хай трывае.
Іван Іванавіч павёў Біма, а Галоўны застаўся ля воўка, чакаць загоншчыкаў.
Калі сабраліся ля леснічоўкі ўсе паляўнічыя, выпілі па чарцы і загаманілі, вясёлыя, усхваляваныя, Бім чужы і адзінокі, ляжаў пад плотам, скруціўшыся ў абаранак, суровы, чырванавокі, уражаны і пераможаны ваўчыным духам. Ах, калі б ведаў ён, што лёс яшчэ раз закіне яго ў гэты ж самы лес!
Да яго падышоў ляснік, гаспадар леснічоўкі, прысеў на кукішкі, пагладзіў па спіне:
— Добры сабака, добры. Разумны сабака. За ўсю аблаву ні цяўкнуў,ні завыў.
Тут усе любілі сабак.
Але калі паляўнічыя паселі ў машыну і Іван Іванавіч падсадзіў туды Біма, той, як кошка, скочыў назад: ён не хацеў быць разам з трыма мёртвымі ваўкамі.
— Ого! — сказаў Галоўны. — Гэты цяпер не прападзе.
Незнаёмы тоўсты паляўнічы незадаволена вылез з кабіны і цяжка палез у кузаў, а Іван Іванавіч з Бімам селі ў кабіну.
Пасля паляванні на слонку былі не так і часта, але Бім рабіў работу цудоўна, як раней. Аднак варта было толькі ўчуць воўчы след — ён канчаў паляванне: туліўся да нагі гаспадара — і ні кроку. Так ён ясна гаварыў слова «воўк». І гэта было добра. А пасля аблавы ён яшчэ мацней стаў любіць Івана Іванавіча і верыць ягонай сіле. Верыў Бім у чалавечую дабрату. Вялікае шчасце — верыць. І любіць. Сабака без такое веры — ужо не сабака, а вольны воўк, або (яшчэ горш) брадзячы сабака. З гэтых дзвюх магчымасцей выбірае кожны сабака, калі ён перастае верыць гаспадару і ідзе ад яго, або калі выгналі. Але гора таму сабаку, які страціць любімага сябра-чалавека, будзе шукаць яго, чакаць. Тады не быць яму ні вольным воўкам, ні брадзячым сабакам, а заставацца ўсё тым жа самым верным і адданым страчанаму сябру, але адзінокім да канца сваіх дзён.
Не буду я, дарагі чытач, расказваць ніводнае з усіх многіх праўдзівых гісторый пра такую адданасць за ўсе гады і да канца сабачага жыцця. Я раскажу толькі пра аднаго Біма з чорным вухам.
Раздзел 6. Развітанне з сябрам
Неяк пасля палявання Іван Іванавіч прыйшоў дадому і лёг на ложак, не вячэраючы і не выключыўшы святла. Гэтага дня Бім добра нарабіўся, таму заснуў скора і нічога не чуў. Але наступнымі днямі Бім пачаў заўважаць, што гаспадар усё часцей і часцей кладзецца ўдзень, сумуе нечага і часам
— Ну? Што ж будзем рабіць, хлопчык?.. Дрэнна мне, Бім, дрэнна. Асколак… дапоўз да самага сэрца. Цяжка, Бім.
Голас у яго быў такі нязвыклы, што Бім захваляваўся. Ён затупаў па пакоі, час ад часу драпаючы ў дзверы, быццам клікаў: «Уставай, што там, пойдзем, пойдзем». А Іван Іванавіч баяўся паварушыцца. Бім зноў сеў ля яго і ціхенька заскуголіў.
— Што ж, Бімка, давай паспрабуем, — амаль нячутна сказаў Іван Іванавіч і асцярожна прыўстаў з пасцелі.
Ён крыху пасядзеў на ложку, потым стаў на ногі, трымаючыся адною рукою за сцяну, другою прытрымліваючы на грудзях ля сэрца, ціха пераступаў да дзвярэй. Бім ішоў побач, не спускаючы вачэй з сябра, і ні разу, ні разу не вільнуў хвастом. Быццам хацеў сказаць: «Ну вось і добра. Пайшлі, памаленьку, пайшлі».
На лесвічнай пляцоўцы Іван Іванавіч пазваніў у суседнія дзверы, а калі паказалася дзяўчынка Люся, ён нешта сказаў ёй. Тая пабегла ў кватэру і вярнулася з бабулькаю, Сцяпанаўнай. Як толькі Іван Іванавіч сказаў ёй тое ж самае слова «асколак», яна замітусілася, узяла яго пад руку і павяла назад:
— Вам ляжаць трэба, Іван Іванавіч. Ляжаць. Вось гэтак, — наказвала яна, калі той зноў лёг на спіну: — Ляжаць. Толькі ляжаць. — Яна ўзяла са стала ключы і скоранька пайшла, амаль пабегла, затупацеўшы па-старэчаму.
Вядома, Бім зразумеў слова «ляжаць», якое паўтаралася тройчы, быццам яно было да яго. Ён лёг ля ложка, не спускаючы вачэй з дзвярэй: цяжкае становішча гаспадара, трывога Сцяпанаўны і тое, што яна забрала са стала ключы, усё гэта перадалося і Біму, і ён быў у трывожным чаканні.
Скора ён пачуў: ключ уставілі ў замок, ён пстрыкнуў, дзверы адчыніліся, у прыхожым пакоі загаварылі, потым зайшла Сцяпанаўна, а за ёю трое чужых у белых халатах — дзве жанчыны і адзін мужчына. Ад іх пахла не так, як ад усіх людзей, а мацней, чым тою скрыначкаю, што вісіць на сцяне, якую гаспадар адчыняў толькі тады, калі гаварыў: «Блага мне, Бім, блага, дрэнна».
Мужчына рашуча ступіў да ложка, але…
Бім кінуўся на яго, як звер, упёрся лапамі ў грудзі і два разы гаўкнуў на ўсю сілу.
«Вон! Вон!» — закрычаў Бім.
Мужчына адхіснуўся, адапхнуў Біма, жанчыны выскачылі ў прыхожы пакой, а Бім сеў ля ложка, увесь дрыжаў і, відаць, гатовы быў аддаць жыццё, але не даць падступіцца незнаёмым людзям да гаспадара ў такую цяжкую для яго часіну.
Доктар, стоячы ў дзвярах, сказаў:
— Ну і сабака! Што ж рабіць?
Тады Іван Іванавіч кіўком паклікаў Біма да сябе, пагладзіў па галаве, чуць павярнуўся да яго. А Бім прытуліўся да сябра плечуком і лізаў яго ў твар, у шыю, у рукі…
— Ідзіце сюды, — ціха прамовіў Іван Іванавіч, гледзячы на доктара.
Той падышоў.
— Дайце мне руку.
Той падаў.
— Дзень добры.
— Дзень добры, — сказаў доктар.
Бім ткнуўся носам у руку доктара, што абазначала на яго сабачай мове: «Што тут зробіш! Хай так і будзе: сябар майго таварыша — і мне сябар».
Прынеслі насілкі. Паклалі на іх Івана Іванавіча. Ён ціха сказаў:
— Сцяпанаўна… паглядзіце Біма, дарагая. Раніцаю выпускайце. Ён сам прыходзіць скора… Бім будзе чакаць мяне. — І да Біма: — Чакаць… Чакаць.