Белы Бім Чорнае вуха
Шрифт:
Работа яго, такім чынам, была зроблена апошняй, таму, як і заўсёды, Анна Паўлаўна прачытала яе першую (зверху ляжыць).
Толік дакладна, нават залішне, адказаў на ўсе пытанні вольнае тэмы, яго твор уключаў нават і паэтычныя спробы, хоць і з яўным плагіяцтвам з моднае песенькі, якую ведае кожны малы.
А цалкам усё гэта было вось так: «Я ЛЮБЛЮ ЖЫВЁЛІН»
Яго завуць Бім. Ён белы з чорным вухам. Вушы абвіслыя. Хвост сапраўдны. Парода паляўнічая, не аўчарка. Ласкавы. Гуляў толькі раз, але нейкі дзядзька-зануда адабраў, такі стары дурань, што і не расказаць. Не кусаецца. Тата і мама яго любіць не могуць, таму што ён чужы, з таблічкаю на шыі. За што
Яшчэ я спрабаваў гадаваць марскіх свінак, але мама сказала, што ад іх у кватэры пахне, хоць нос затыкай, і аддала чужой дзяўчынцы. А Біма я ўсё роўна знайду, хоць мяне нават і не пусцілі. Усё адно знайду, сказаў знайду — і знайду. Хоць вы і Анна Паўлаўна, мне ўсё роўна».
У Аняы Паўлаўны вочы пад лоб пайшлі: «Ён жа з рамак выскачыў! Ён жа чортведама пра што думае. У ціхім балоце…» Апошняе яна не дадумала да канца, бо была педагог, а проста адчуваючы сваю правату ад таго, што выконвае абавязак, паставіла двойку.
Вось так яно і атрымліваецца. Анна Паўлаўна была ў ліку лепшых, дзеці яе, здаецца, любілі і слухалі, за выключэннем некаторых, без якіх, між іншым, не бывае ніводнага класа. Выхаванне — рэч складаная, складанейшая, мушу сказаць, відаць, таму Толік і напісаў так адно з першых сваіх сачыненняў: перш-наперш, ад незразумелае крыўды і несвядома, калі мець на ўвазе, што пра марскіх свінак у Анны Паўлаўны ніякіх пытанняў не было ў тэме. Магчыма, падросшы, ён і зразумее сваю памылку, але пакуль што яму гэтага не змысліць. Ён нават не вярнуўся ў клас пасля перапынка. А гэта ўжо — ЧП!
Толік паехаў са свайго новага раёна ў другі, стары, у тую школу №… і распытаўся-такі ў дзяцей пра ўсё: калі яны бачылі Біма і дзе ён жыве. Сабе на радасць, ён даведаўся яшчэ, што нага не адарвана, а толькі вісіць. І пайшоў з дзецьмі да таго дома, да Біма.
Ён націснуў на кнопку званка. Бім адказаў пытаннем: «Гаў!» (Хто там?)
— Гэта я — Толік! — крыкнуў госць. Потым пачуў, як Бім, прытуліўшы да шчыліны нос, фыркнуў і нюхаў паветра. — Бім, гэта я, — Толік.
Бім віскнуў, забрахаў. Так ён крычаў: «Добры дзень, Толік!»
І хлопчык яго зразумеў, упершыню зразумеў цэлы сказ па-сабачы.
Сцяпанаўна, пачуўшы брэх і гаворку чалавека з сабакам, выйшла:
— Што табе, хлопчык?
— Я — да Біма.
Высветлілася ўсё лёгка. Яны зайшлі ўдваіх.
Толік не пазнаў Біма: паджары, без жывата, скудлачаная шэрсць, рабрыны тырчаць — не, гэта не Бім. Але вочы разумныя і ласкавыя сказалі: «Я — Бім». Толік прысеў на кукішкі і даў сабаку волю. Бім, абнюхваючы яго, лізаў пінжачок, падбародак, рукі і, урэшце, паклаў пысу на насок Толікавага чаравіка. Здавалася, ён супакоіўся.
Усё расказала Сцяпанаўна Толіку, незнаёмаму хлопчыку, усё, што толькі ведала пра Біма і пра Івана Іванавіча, але так і не магла растлумачыць, дзе і хто расціснуў лапу.
— Доля, — вызначыла
Гаварыла яна з хлопчыкам спакойна, хоць і з горыччу, не выстаўляючыся сваёй старасцю і жыццёвым вопытам, як роўны з роўным.
— А дзе таблічка? — запытаўся Толік. — Была ж. Я чытаў.
— Была. Цябе ж як завуць?
— Толік.
— Толік — добра… Была. Нехта зняў, выходзіць… — Толік падумаў: «Ён зняў, Шэры дзядзька». Але ўсё-такі ўслых нічога не сказаў, таму што не быў упэўнены, што гэта так… — І што я з ім рабіць буду, госпадзі? — запыталася Сцяпанаўна, гледзячы на Біма. — І шкода неяк, і што рабіць — не ведаю. Вецінара б яму.
— Ветэрынара, — паправіў Толік таксама без усякае ганарлівасці і адказаў на пытанне «што рабіць?»: — Я буду прыходзіць кожны дзень пасля школы, буду яго вадзіць. Можна?
Так знайшоўся Біму новы маленькі сябар. Ён штодня, пасля абеду, ехаў цераз увесь горад да Біма, хадзіў з ім па двары, па вуліцах, па парку і, на радасць усім дзецям, гаварыў з гонарам:
— Сабака — лепшы сябар чалавека.
Сэнс гэтых слоў быў зусім іншы, чым у сачыненні, напісаным з крыўды.
Але цвёрда намеркаваў Толік: знайсці таго Шэрага дзядзьку і пагаварыць з ім. У сваім новым раёне ён пачаў яго падпільноўваць. І ўсё-такі стрэў твар у твар.
— Дзядзечка, — запытаўся ён, прыпадняўшы брылёк шапкі і ўзяўшы рукі за спіну, — нашто вы знялі з Біма таблічку?
— Ты што — ачумеў, хлопчык? — адказаў той пытаннем на пытанне.
— Вы ж яго забралі з таблічкаю. Я бачыў не адзін.
— І адпусціў з таблічкаю. Ён жа мяне ўкусіў! Нябось пусціш, калі кусаецца, як воўк.
— Хлусіце вы, дзядзечка. Бім ласкавы сабака.
— Я? Я хлушу, шчаня?.. Дзе твае бацькі? Дзе твае бацькі? Гавары! — прысукаўся ён.
Крыху Шэры меў рацыю. Толькі менавіта крыху: ён не хлусіў, што Бім яго ўкусіў, і таму меў на тое падставы, каб абурацца, але ён хлусіў, што быццам не здымаў з Біма таблічку. Першапрычынаю ўсяго ён лічыў Бімаў укус, але не тое, што зняў таблічку, а перамена месцамі прычыны і вынікаў — заўсёды вельмі выгадна, каб апраўдацца. І ён быў глыбока перакананы, што гаворыць праўду, але тое, што ён гаварыў не ўсю праўду, — гэта ўжо яго не датычыла. А хто тут ведае, дзе тая прычына, а дзе той вынік: сабака ўкусіў спачатку ці спачатку была знята таблічка? Гэта так і будзе патаемна ад усіх. Але Толік быў глыбока перакананы, што Бім укусіць Шэрага не мог, таму што той чалавек, а не нейкі там заяц ці ліса. Таму ён і паўтарыў яшчэ раз:
— Вы хлусіце мне, дзядзечка. А гэта — брыдка.
— Бр-рысь! — гаўкнуў дзядзька і пайшоў, накульгваючы і адстаўляючы азадак (відаць, добра такі цімануў яго Бім).
Дзіўна, як бываюць правы і тыя і другія, калі адзін напалову гаворыць праўду, а другі не ведае другое палавіны праўды.
Шэры ж ішоў і думаў: «Пойдзе з тымі смаркачамі ў міліцыю, даложыць, тыя прыйдуць, убачаць калекцыю… Не, юбілейны пяцісоты не аддам. За яго можна даць дваццаць любых знакаў…» І ён вырашыў: «Лепшы від абароны — нападзенне».
Дома ён напісаў заяву, а потым занёс на ветэрынарны пункт. Там прачыталі.
«…Бег сабака (беспародны сетэр з чорным вухам), з налёту ўкусіў, вырваў з адпаведнага месца ў маім арганізме кавалак мяса і пабег далей… Бег ён, быццам шалёны, апусціўшы хвост і галаву да зямлі, вочы набеглі крывёю… Або яго трэба злавіць і знішчыць, наконт чаго і даць загад брыгадзе, якая ловіць брадзячых сабак, або я буду скардзіцца далей на ваш бюракратызм і бяздушша ў дзейнасці…» і г.д.
Ветдоктар захваляваўся: