Белы Бім Чорнае вуха
Шрифт:
— Выбраўся! Ну і ну…
Выйшаў і другі чалавек (той, што вёз Біма перад навальніцаю да ваўчыцы), паглядзеў на сабаку і спагадна сказаў:
— Разумны сабачына. Такі не прападзе.
Сямён Пятровіч пайшоў да Біма, расшпільваючы папругу.
— Бімка, Бімка… Ты харошы, Бімка… Да мяне, да мяне…
Э, не-е! Бім не верыў, Бім не меў больш даверу, і ён не падыдзе да гэтага чалавека, каб ён хацеў яго ўзяць і дабро думаючы. Магчыма, Сямён Пятровіч і думаў аддаць Біма Толіку, зразумеўшы сына, але не тут-то было: Бім уцёк. Ён не пайшоў, а пабег ад Сямёна Пятровіча ўздоўж агароджы па асветленай дарозе. І адкуль сіла ўзялася?!
Сямён Пятровіч — за ім, другі чалавек — напярэсцікі.
І зноў у хвіліну небяспекі найшло на Біма прасвятленне ад прародзічаў: блытай сляды! Так робяць зайцы, лісіцы, ваўкі і астатнія звяры — звычайная хітрасць № 1, калі за табою гоняцца. Лісіца і воўк могуць ісці след у след так, што толькі вопытны паляўнічы, ды і то пасля, здагадаецца па кіпцюрах, што яго абвялі; хітрасць № 2 — гэта пятля (пайшоў налева, выйшаў — направа) або скідка (са свайго следу назад — саскочыць убок); хітрасць № 3 — адлежацца, заблытаўшы след, адлежацца ў глухой мясціне і слухаць (калі прамінулі — ляжаць, калі ідуць напрасткі, то ўсё пачаць спачатку, — заблытваць). Усе гэтыя звярыныя хітрыкі добра знаюць сапраўдныя паляўнічыя, але Сямён Пятровіч ніколі не быў паляўнічы, хоць стрэльбу браў і нават штогод выязджаў на адкрыццё сезона.
А наогул было так: Сямён Пятровіч пабег у адзін бок, свецячы сабе ліхтарыкам, а Бім — у другі, ды яшчэ ў схове выратавальнай траншэі.
Але вось траншэя скончылася — Бім упёрся ў тарцавую сценку, з боку ад якое вісеў экскаватарны коўш. Аказалася, што ён не мог і вылезці з пасткі: улезці змог, а вылезці назад неставала сілы: з бакоў сценкі, спераду — сценка. Каб быў ён здаровы, на чатырох нагах, тады іншая справа, а цяпер ён можа толькі выйсці — не выскачыць, а толькі выйсці.
Пасядзеў, пасядзеў наш Бім, паглядзеў угару на коўш, сяк-так прыпадняўся на заднюю лапу, абапіраючыся на сценку пярэднімі, агледзеў адхон і сеў. Здавалася, што ён думае, але ён проста слухаў: ці няма пагоні. Потым ён прыўстаў на супрацьлеглую сценку, без насыпу, і заўважыў, што ліхтарык шморгаецца на адным месцы, павіхляўся з боку на бок і зусім патух. Убачыў ён і тое, што машына паехала назад і стала набліжацца да яго, толькі збоч. Бім прыціснуўся ў канаве ў кутку і слухаў, дрыжучы. Машына праехала міма, дзесьці зусім побач.
Паблізу ўсё супакоілася. А потым чуваць: не вельмі моцна пакракваюць машыны, скрабе трамвай — усе гукі знаёмыя, няшкодныя.
У цёмную халодную асеннюю ноч сядзеў у канаве сабака. І нікому на свеце не дапамагчы яму цяпер. А яму трэба, так трэба ісці да сваіх дзвярэй. Бім паспрабаваў падскочыць, але ўпаў. Куды там! І пайшоў назад па сваім следзе, ціха, асцярожна, прыслухоўваючыся і ў той жа час не-не ды і абмацваючы сцены. У адным месцы ён знайшоў невялічкі абвал, стаў на яго, прыпадняўся на заднюю лапу — цяпер пярэднія даставалі да насыпу. І Бім пачаў грэбці зямлю зверху ўніз, пад сябе, чым больш ён працаваў, тым вышэйшы рабіўся абвал. Бім адпачываў і браўся зноў. Нарэшце ён змог абаперціся грудзьмі на край канавы, але затое дастаць зямлі з насыпу ўжо не мог. Тады ён сышоў уніз па сваёй горцы, паляжаў. Так хацелася завыць, паклікаць гаспадара або Толіка, завыць дзіка, на ўвесь горад! Але Бім павінен маўчаць: ён жа заблытаў сляды і прытаіўся. І раптам ён рашуча падняўся, адышоўся ад нагрэбенага гурбанка, забыўся пра боль, махнуўся ўсім целам, быццам анучаю, падскочыў на гурбанку на абедзве заднія лапы і ўпаў на самы край канавы, у тую ямачку, што выграб сам, спускаючы зямлю ўніз.
Як ён змог пераадолець неймаверны боль і немагату? Хто яго ведае… Як, напрыклад, воўк
Як бы там ні было, а Бім вырваўся з пасткі і ляжаў у той ямачцы наверсе.
Ноч была халодная. Горад спаў, каменна-жалезны, ціхенька скрыгочучы жалезам нават і ноччу, спрасонку. Бім слухаў яго доўга-доўга. Калі змёрз, усё ж пайшоў.
Па дарозе ён зайшоў у адчынены пад'езд аднаго з дамоў, і толькі таму, што трэба было абавязкова прылегчы, хоць бы крыху: так ён саслабеў. Класціся проста на вуліцы нельга, загінеш (ён бачыў не раз раздушаных машынамі сабак). Ды і холадна на асфальце. А там, у пад'ездзе, ён прытуліўся да цёплае батарэі і заснуў.
У чужым пад'ездзе глыбокаю ноччу спаў чужы сабака.
Здараецца.
Не крыўдзіце такога сабаку.
Раздзел 15. Ля апошніх дзвярэй. Таямніца жалезнага фургона
Прачнуўся Бім яшчэ досвіткам. Не хацелася пакідаць такое цёплае, гасціннае месца, дзе ніхто не патрывожыў яго сон. Яму здалося, што ў яго ўжо стала болей сілы, — паспрабаваў устаць на ногі, але адразу не выйшла. Тады ён сеў. Гэта ўдалося, але закружылася ў галаве (гэтак, як і пасля ўдару ў грудзі): сцены пахіснуліся ў адзін бок, лесвічныя балясы загойдаліся, задрыжалі, а прыступкі зліліся ў суцэльны ўзгорак і загойдаліся гармонікам, лямпачка захісталася разам са столлю. Бім сядзеў і чакаў, што ж з ім будзе далей, сядзеў цяпер, апусціўшы галаву.
Галавакружэнне кончылася гэтак жа нечакана, як і пачалося. І Бім папоўз на жываце па прыступках уніз. Дзверы пад'езда былі адчыненыя, паляжаў крышку на асвяжальным холадзе і ўсё-такі ўстаў на ногі. Амаль падаючы ў вобмарак і таму не адчуваючы болю, ён слухаючы невядомую людзям сабачую волю, пайшоў з двара, хістаючыся, быццам ачумелы.
Наўрад ці ён дайшоў бы да свайго дома, калі б не наткнуўся на памыйку, дзе гробся маленькі сабачка. Бім падышоў і сеў. Сабачка, шарсцісты і гразны, абнюхаў яго і павіляў хвосцікам.
«Ты куды?» — спытаў такім чынам Кудлатка.
Бім адразу пазнаў Кудлатку — з ім ён некалі пазнаёміўся на лузе таго самага дня, калі той грыз карэньчык чароту. Таму адказаў даверліва і сумна, аднымі вачыма: «Дрэнна мне, дружок».
Сабачка вярнуўся да памыйкі, быццам бы запрашаў госця, там павярнуў да Біма галаву і завіляў хвастом, што абазначала: «Тут тое-сёе ёсць. Ідзі ж».
І што вы думаеце? Таго-сяго па кавалачку, па скарыначцы, па галоўцы ад селядца — Бім наеўся-такі. Сіла памаленьку вярнулася, а скора, аблізаўшыся і падзякаваўшы Кудлатку, пайшоў далей, пайшоў крыху мацней.
Не, памыйка ў ліхую часіну ў жыцці — вялікая рэч! З гэтага часу Бім стаў бы адносіцца з павагаю да такіх мясцін, калі б…
Цяжка расказваць пра такое.
Шэрым досвіткам, калі астаткі ўчарашняга смогу аселі да зямлі лёгкаю празрыстаю сінечаю, Бім нарэшце дабраўся да свайго дома… Вось ён! Вунь і акно, з якога разам з Іванам Іванавічам, бывала, яны глядзелі на ранішняе сонца. Ці не выйдзе ён да акна і зараз? Бім сеў з другога боку на вуліцы і глядзеў, глядзеў, глядзеў з радасцю і спадзяваннем. Яму стала добра. Пайшоў цераз вуліцу, хоць і не спяшаючыся, але падняўшы ўжо галаву, быццам усміхаючыся, быццам вось-вось спаткае незабыўнага сябра. Гэта была хвіліна ў чаканні шчасця. Ды і хто з жывых не быў шчаслівейшы ў тыя хвіліны, калі чакае шчасця, чым у хвіліны самога шчасця.