Эльф
Шрифт:
Спурый падняўся на досьвітку, але ўсё роўна апынуўся ня першым з тых, хто прачнуўся гэтай раніцай. Лягер ажываў, рыхтуючыся да чарговага пераходу. Хтосьці разьдзімаў вугольле, спрабуючы ажывіць вогнішча, хтосьці ўжо разаграваў сабе ежу, а некаторыя пасьпелі скласьці паходныя намёты на падводы і запрэгчы ў іх мулаў. Даведаўшыся пра лёс палонных галаў, Спурый вярнуўся да Гена. Той да гэтага часу выканаў усе работы з тых, што па раніцах рабіў Спурый у той час, пакуль Ген яшчэ спаў. Гэтыя працы былі яму знаёмыя, бо менавіта імі ён займаўся ў гальскай арміі. Да прыходу Спурыя Ген склаў усе рэчы на воз, пакінуўшы толькі складаны фатэль і столік, раздуў вогнішча і разагрэў ежу. Не чакаючы вяртаньня Спурыя,
– Дзякуй за клопат, – Спурый падняў сваю міску. Ён паставіў яе на паходны столік, зручна умасьціўся на складным крэсьле, дастаў з сумкі лыжку і прыступіў да ежы.
Ген чакаў моўчкі. Калі Спурый паеў і памыў посуд, яны разам, па-ранейшаму ня кажучы ні слова, прыбралі тыя, што засталіся пажыткі на калёсы і загасілі вогнішча. Нарэшце, калі ўсё было складзена і выкладзена, конь запрэжаны, а яны самі селі ў калёсы, чакаючы каманды да пачатку руху, Спурый пачаў свой кароткі аповяд:
– Я даведаўся, дзе зараз твой брат. Палонных галаў і твайго брата ў іхнім ліку ў паскораным тэмпе адправілі ў Рым. Калі ты хочаш знайсьці яго ў Рыме, табе неабходна добра ведаць нашу мову, каб у табе бачылі ня барбара, а рымляніна. А для гэтага трэба старанна вучыцца. Ты, Гай, хлопчык цямлівы, у цябе атрымаецца.
Спурый ўпершыню назваў Гена новым імем.
– Мяне клічуць Ген, – спакойна і амаль без акцэнту паправіў яго Ген.
– Без сумневаў, гэта так, – сурьёзна адказаў Спурый.
З тых часоў Спурый ні разу не назваў свайго вучня Гаем. Знаходзячыся зь ім сам-насам, ён назваў яго Геном, а калі побач быў хто-небудзь з староньніх, зьвяртаўся да яго безаблічна: «хлапчук», «хлопец», або «дружа».
Вучоба давалася Гену лёгка, ды і вучыўся Ген з бачным задавальненьнем. Да немалога зьдзіўленьня Спурыя, гэты юны барбар не так ужо і мала ведаў. Аказалася, што гэта рымскія дзеці не валодалі такім наборам ведаў, які быў за плячыма ягонага падапечнага. У пачатковых школах Рыма дзяцей з сямі гадоў вучылі чытаньню, пісьму і арыфметыцы. Ген жа разбіраўся ў камянях і металах. У свае дзесяць гадоў ён ведаў, як іх апрацоўваць і як па колеры разагрэтага металу вызначаць ягоную гатоўнасьць да каваньня, распазнаваў віды дрэў, якая драўніна для якіх мэтаў падыходзіць. Ён нядрэнна для свайго ўзросту валодаў мячом, страляў з лука і спрытна сядзеў на кані, як у сядле, так і без сядла. Але больш за ўсё Спурыя ўразіла тое, што Ген добра ведаў арыфметыку і астраномію, цудоўна разбіраўся ў зорным небе і свабодна арыентаваўся на мясцовасьці.
Кожны вечар ўдваіх яны зьяўляліся ў намёт Цэзара, дзе Спурый грунтоўна дакладваў Гаю Юлію пра посьпехі свайго вучня. Ён рабіў гэта з гонарам, бо такія посьпехі маглі прымусіць ганарыцца любога настаўніка. Цэзар, у сваю чаргу, праводзіў з Генам кароткі імправізаваны экзамен. Затым ён акцэнтаваў увагу Спурыя на вобласьці ведаў, якія, на ягоную думку, неабходна было падцягнуць хлапчуку, каб у Рымскай пачатковай школе той не адрозніваўся ад аднагодкаў.
Складаней за ўсё давалася Гену пісьмо. Тым ня менш, за два з невялікім хвосьцікам месяца, якія хлапчук правёў у падарожжы з Алезіі ў Рым, ён здолеў навучыцца пісаць пад дыктоўку практычна без памылак. Праўда, почырк ягоны па-ранейшаму пакідаў жадаць лепшага.
4
Арс пасля ахвярапрынашэньня аднаўляўся хутка. Праз чатыры дні, калі па яго прыйшлі, ён, нягледзячы на сінякі, якія яшчэ не сышлі да канца і ня цалкам загоеныя ранкі, адчуваў сябе гатовым годна сустрэць любое новае выпрабаваньне. Два рымскія салдаты на чале з афіцэрам, даставілі яго да дома Ціта Лябіена, якому ня толькі было цікава зірнуць на гала, што выжыў пасля такога
Да зьдзіўленьня Ціта Лябіена, хлапчук, якога Цэзар і ўсё ягонае атачэньне цяпер клікалі Гаем, апынуўся вельмі здольным і нават адораным дзіцём. Ягоныя посьпехі ў вучобе неверагодна радавалі Цэзара, таму, ведаючы, што адбываецца, Ціт Лябіен неадкладна паслаў ганца да Гая Юлія з запрашэньнем наведаць ягоны дом у самы кароткі час. Гэтую тэрміновасьць ён патлумачыў неадкладнымі і вельмі важнымі для самога Цэзара абставінамі.
Цэзар зьявіўся неадкладна. Зірнуўшы на Арса, ён адразу зразумеў, чаму Ціт Лябіен выклікаў яго да сябе, а не прыйшоў сам. Было недапушчальна, каб ягоны Гай убачыў брата, якога лічыў загінуўшым, бо весьці пра пакараньне галаў даўно дасягнулі ягоных вушэй. У той жа час таемна пакараць сьмерцю выжылага палоннага Цэзару было не даспадобы. Бачачы эмоцыі, якія асільвалі Цэзара, Ціт Лябіен зьвярнуўся да яго з парадай:
– Паслухай, Гай, што я параю табе. Гэтага хлопца трэба аддаць у глядыятарскую школу Кезона з умовай, што той, не адкладаючы ўсё ў доўгую скрыню, пачне выстаўляць яго на самыя цяжкія баі, а твайму приёмышу забараніць прысутнічаць на баях з удзелам брата. Даручы гэта тым, хто апяку юнага Гая, а таксама строга накажы ім, што парушэньне дадзенага правіла будзе карацца самым жорсткім чынам. Я ж, у сваю чаргу, распараджуся, каб Кезон папярэджваў апекуноў Гая аб маючых адбыцца баях з удзелам гэтага барбара.
– Добра, – узважыўшы словы легата, адказаў Цэзар. – Хай будзе так, як ты сказаў. Толькі з адным невялікім удакладненьнем: апекуноў у гэтае пытаньне ня ўцягваць, а ўсе даклады павінны ісьці праз мяне. Утрасі ўсе пытаньні з Кезоном як мага хутчэй. Баі на арэне, як ні круці, таксама пакараньне, але ў гэтым выпадку мы ўсё ж даем яму нейкі шанец падоўжыць сабе жыцьцё. Да таго ж, мяркуючы па ўсім, хлопец проста шчасьліўчык. Я вельмі спадзяюся, што ягонае шчасьце абарвецца ў бліжэйшыя дні на арэне.
Калі Арса прывялі ў глядыятарскую школу Кезона, той выклікаў лекара. Ўдваіх яны старанна агледзелі пачаткоўца на наяўнасьць бачных сымптомаў захворваньняў і паразітаў. Аглядам Кезон застаўся задаволены, бо юнак апынуўся здаровы і моцны. Атрымаць у глядыятары яшчэ аднаго гала было зусім нядрэнна, бо Кезон з уласнага вопыту ведаў, што байцы зь іх часьцяком выходзілі хвацкія. У ягонай ў школе і зараз меліся два гала, моцныя, рослыя і вынослівыя. Праўда, не такога высокага росту, як гэта малады барбар.
Кезон загадаў памочніку паклікаць Кастула, ўлюбёнца публікі і лепшага глядыятара школы, чыё імя неаднаразова скандавалі гледачы, а таксама гала Казаіра ў якасьці перакладчыка. Кастул быў рымлянінам. У глядыятарскую школу ён трапіў за даўгі, але, тым ня менш, цалкам апраўдваў сэнс, укладзены ў ягонае імя – «разбуральны». Ягонае цела было пакрытае грудамі цягліц, аднак, ня гледзячы на некаторую масіўнасьць, Кастул быў спрытным і імклівым ваяром, здольным разбурыць любую абарону суперніка, а ня толькі ўласнае жыцьцё. Казаір ні ў чым не саступаў Кастулу вонкава і, хоць яны ніколі не змагаліся адзін з адным, у душы быў упэўнены, што, калі лёс зьвядзе яго ў паядынку з Кастулам, перамога будзе на ягоным баку. Але зараз яны былі сябрамі.