Літоўскі воўк
Шрифт:
— Што тут здарылася? — спыталася Аксана.
— А то і здарылася, — злосна буркнуў Ясь. — А гэтага, — хлопец торкнуў за пастронак, — утаплю. Пачаплю камень на шыю і ў Гарынь…
— Ды што тут адбылося?
— Зайшоў купіць солі, — сказаў Ясь, заікаючыся, — а гэтага, — таўхануў нагой ваўка, — прывязаў да калодкі. Пакуль я тую соль купляў, на халеру яна мне здалася, гэты, — Ясь зноў таўхануў нагой ваўка, — неяк адблутаўся, падбег да воза і давай салому дзерці ў возе з гаршкамі. Яго і тычкай па спіне збабоўчылі, прагналі, а ён праз хвіліну з другога боку прыстроіўся. Тут
Ясь перадыхнуў, у твары было вялікае шкадаванне.
— І што далей?
— А што далей?! Жаўнеры раскідалі гаршчкі… А пад гаршкамі аж некалькі параненых… І сярод іх Артур…
— Артур? — выдыхнула аканомава.
Яна так уразілася навіной, што доўга не магла агойтацца.
— Дзе ён? Што з ім? — урэшце апанавалася аканомава. — Ён… здаровы?
— А то не… Жывы.
— Дзе ён? Куды яго павялі? — Уся пастава Аксаны паказвала вышэйшую ступень хвалявання.
— Забралі… У каманду ўнутранай аховы павялі… Фогель там, спраўнік… Ён, каб проста ехаў ці ішоў, і прайшоў бы. Не кранулі б… А то ўздумаў хавацца. Як той Тарас Бульба. Гэтая падла і выдала.
Ясь выцяў Інсургента пад зад нагой.
Аксана нацягнула лейцы, крыкнула на каня, стала выварочваць, каб ехаць да будынка, у якім змяшчалася каманда ўнутранай аховы, але спынілася, зноў паклікала Яся. Той падышоў да яе, валочачы Інсургента на вяроўцы, які ўпіраўся ўсімі лапамі.
— Я павешу яго… — ледзь не плачучы, сказаў Ясь. — Завалаку ў бліжэйшы лясок і павешу, гадзіну, здрадніка…
— Не чапай, — спакойна і сурова сказала Аксана. — Ты гэтага не зробіш. Ён не вінаваты. Ён помніць людзей. А цяпер слухай. Нашыя справы застаюцца нашымі справамі. Разумееш?
Ясь цяжка ўздыхнуў:
— Разумею.
— Наша сіла не ў колькасці. Наша сіла — у душы. Разумееш… Слухай далей, я паспрабую ўгаварыць Фогеля… Ведаю, што не адпусцяць, не той час, але пагавару. Ты ж накажы старому Буевічу. Няхай як хутчэй едзе сюды. Мы павінны вызваліць Артура. А Інсургента не чапай.
Аксана сцёбнула каня пужкай.
Ясь падняў Інсургента на вяроўцы, паказаў яму кулак і прамармытаў:
— Доўбень! Не разумееш, што кругом ворагі?
Воўк вінавата махнуў хвастом, міргнуў апуджанымі вочкамі, потым даверліва лізнуў Ясеву руку, маўляў, выбачай, братка, што я ў вашых людскіх справах разбіраюся?!
2. Наўкол вінаваты
Ні ўтапіць, ні задавіць вяроўчынай ваўка Ясь, зразумела, і не збіраўся. Ці можна пазбаўляць жывую істоту жыцця? Тым больш такую даверлівую. Пасля таго як расказаў Буевічу пра тое, што здарылася, стары пан адразу ж загарэўся застрэліць Інсургента. Вінаватага знайшоў! Ясь даў ходу, а дома замкнуў ваўка ў пуні, каб нідзе не бегаў.
Прайшло некалькі дзён. Ні просьбы Аксаны і пана аканома, ні захады бацькі Буевіча, каб вызваліць сына, не дапамаглі. Стары пан загуляў.
Артур тым часам сядзеў пад штыкамі расейскіх жаўнераў у камандзе ўнутранай аховы. За вязніцу быў усё той жа саляны склеп,
Урбановічы — і пан аканом, і Аксана, і нават старая цётка Ўрбановічыха, угаворвалі Фогеля. Нічога не выходзіла. Дабіліся толькі таго, што Фогель не спяшаўся адсылаць арыштанта ў Пінск, быццам вёў следства, допыты.
Ясь, каб нікому не мазоліць з ваўком вочы, хадзіў на балоты паляваць. Звычайна спачатку плыў на чоўне, потым скакаў з купіны на купіну, заходзіў у далёкія, глухія мясціны, дзе, здавалася, не ступала чалавечая нага. Качак тут было мора, і яны зусім не баяліся ні стрэлаў, ні выгляду чалавека. Хмарамі ўздымаліся, хмарамі і садзіліся назад. Гэта тыя, якія маглі лётаць. А колькі іх сядзела без пёраў па хмызах?! Якраз лінялі.
Інсургент, нібы адчуваючы за сабой віну, паказваў сябе спрытным і кемлівым памочнікам. Лепшай паляўнічай сабакі не прыдумаць! Нюх выключны, слых — пазайздросціць.
Як толькі Ясь ускідваў пістонаўку, воўк наструньваўся, каб кінуцца ў той бок, куды ён цэліў стрэльбай. Ведаў, што там абавязкова ў траве будзе акрываўленая здабыча. Праўда, Інсургент ніяк не мог прывыкнуць аддаваць качку цэлай — абавязкова адгрызаў галаву.
Аднойчы на сядзібе Кавальцоў з'явіўся стары Буевіч уласнаю персонай. Ён запатрабаваў аддаць яму Інсургента.
— Воўк здрадліва выдзер майго сына з воза гаршэчнікаў… Мушу паквітацца.
— Няма, пане Буевічу, — зманіў Ясь, адчуваючы, што ўсярэдзіне ўсё пахаладзела, бо Інсургент сядзеў з высалапленым ад гарачыні языком у бочцы ў пуні.
— Дзе ён? — глуха спытаўся пан.
— Я ж кажу, пане, няма, уцёк…
Буевіч цяжка злез з каня, прайшоўся па надворку.
— Цябе бачылі з ім на балотах. І не адзін раз. Ану адчыні пуню, — загадаў свайму чалавеку, які прыехаў з ім.
Пуню адчынілі. Буевіч зазірнуў усярэдзіну, пахадзіў па той пуні, убачыў бочку ў саломе, зазірнуў і ў бочку. Пастаяў, памацаў подсцілку, нечакана рэзка свіснуў. Цішыня.
— Твой воўк будзе застрэлены пры любых абставінах, — сказаў Буевіч, калі выйшаў з пуні. — Я з яго шкуру здзяру!
Убачыў старога Кавальца.
— Калі не выдасце мне ваўка, будзе яму кепска, — яшчэ больш глухім голасам прамовіў пан, тыцкаючы пальцам у Яся.
— Васпане, а пры чым тут Ясь?
— Навошта прыкарміў звера? Воўк і ёсць воўк…
— Злітуйцеся, паночку, — спалохана вымавіў стары Кавалец.
У бацьку накіпала злосць, але сварыцца з панам, тым болей з нейкім яшчэ сваяком не выпадала.
— Будзе так, як я сказаў, — прабурчэў Буевіч.
— Воля ваша, паночку. — Кавалец звыкла ўтупіў вочы ў зямлю.
— Га?! Паламайце граблі! Па лобе б'юцца… — невыразна прамармытаў Ясь.
І яго ятрыла несправядлівасць. Артур такую бучу ўскалаціў, мо і людзей забіваў, а тут вінаваты Інсургент. Крайняга знайшлі.
Пан рэзка абярнуўся.
— Што ты сказаў?
— Гладкай, пане, дарогі…
Буевіч чмыхнуў, тузануў каня. Чалавек дапамог узлезці яму ў сядло.
Як толькі пан паехаў, пайшлі шукаць Інсургента. Адчуваючы небяспеку, воўк пакінуў бочку і глыбока зашыўся ў салому. Ясь пагладзіў Інсургента па лбе.