Сабака з залатым зубам
Шрифт:
Маёр Козлікаў і Фяўроння Захараўна тармосяць Кацярыну Карпаўну. Яна… войкае і ўстае. Фяўроння Захараўна моўчкі спаўзае на падлогу.
Кацярына Карпаўна. Дзе я? На тым свеце?
Маёр Козлікаў. Пакуль на гэтым, матка. Дзе грошы?
Кацярына Карпаўна. Якія грошы? А… Даруй, сынок… Божачкі, гэта ж я цябе забылася папярэдзіць. Во галава… Гэта ж я грошы на сваё пахаванне дзеду Язэпу аддала.
Маёр Козлікаў. Дзякуй, матка.
Фяўроння Захараўна (прыходзіць
Кацярына Карпаўна. Ён не браў. Я ледзь упрасіла.
Лада (ускліквае). Брава, баба! Здорава ты іх накалола!
З'яўляецца сяржант Дзюба.
Сяржант Дзюба. Таварыш маёр, надзвычайная сітуацыя! Старшыня Абцугайла вызвалены, але сваім ходам не можа рухацца. Дазвольце ўзяць машыну!
Маёр Козлікаў. Потым. Сяржант, дастаў зараз жа сюды дзеда Язэпа. Жывога ці мёртвага, мля!
Сяржант Дзюба. Ёсць! (Пакідае пакой.)
Лада. Можа, я не валаку, чаму баба павінна абавязкова аддаць канцы. Хай пажыве яшчэ. Што яна бачыла? У вёсцы, як крот, акапалася са свіннямі, курамі. У нас — таксама: і за няньку, і за лыжкамыйку, і за прыбіральшчыцу. Не, не дуба даваць трэба бабе, а пажыць, як сапраўднай «гёрл»: на курорт з'ездзіць, у кабак схадзіць, на відзікі. Магу арганізаваць, мазе?
Фяўроння Захараўна. Каранат, яна здзекуецца з нас.
Лада. Пяць кускоў на бочку! Лічу да трох! Раз… два…
Маёр Козлікаў. Замаўчы!
Лада. Баця, маўчаць якраз трэба табе. (Дастае газету, падае маёру Козлікаву.) На, чытай! Тут пра цябе напісана!.. Чао!
Лада знікае.
Маёр Козлікаў (чытае). «На працягу ўсіх сваіх свядомых гадоў Каранат Каранатавіч зарэкамендаваў сябе цудоўным работнікам. Не баяўся глядзець смерці ў твар. Прынцыповы да мозгу касцей, таварыскі. Ён карыстаўся вялікім аўтарытэтам у былых камуністаў раёна. Будучы ў апошнія гады на такім адказным месцы па барацьбе з п'янствам і алкагалізмам, як начальнік медвыцвярэзніка, ён заўсёды выконваў і перавыконваў план!..» (Задаволена.) Правільна, мля, пішуць. Справядліва. Ні разу я план не заваліў. Колькі чалавек даведзена было, столькі і прапускаў праз медвыцвярэзнік.
Фяўроння Захараўна (вырывае газету, глядзіць, войкае). Божа, чаго ты радуешся, дурань. Гэта ж некралог на цябе! У чорнай рамцы.
Маёр Козлікаў. Мля, не можа быць.
Фяўроння Захараўна. Пратры вочы, калі заліў. (Чытае.) «З вялікім жалем паведамляем, што на пяцьдзесят першым годзе жыцця трагічна загінуў маёр міліцыі Каранат Каранатавіч Козлікаў…»
Маёр Козлікаў. Во, мля… Усё з-за паскуднай даведкі ў загсе.
Фяўроння Захараўна. Што яшчэ за даведка?
Маёр Козлікаў. Узяў даведку аб сваёй быццам бы смерці, каб матку ў дом састарэлых сплавіць. А яны, бач, куды павярнулі, сабакі.
Фяўроння Захараўна. Ты спачатку пра сваю галаву падумай. Звані тэрмінова на работу, што ўсё ў газеце — не так. Што ты — жывы!
Маёр Козлікаў (набірае нумар). Алё, міліцыя? Гэта я… Маёр Козлікаў… Я, я — маёр!.. Ды жывы я! Мля, не! (У трубцы піпіканне. Разгублена.) Не прызнаюць. Кажуць, што я памёр. На вянок сабралі ўжо.
Фяўроння Захараўна. Дзе ж прызнаюць? Столькі ўліў.
Маёр Козлікаў. Дык я ж заўсёды такую норму бяру. Павінны былі прывыкнуць, мля… Давядзецца цягнуцца цяпер самому.
Фяўроння Захараўна. Куды? Назюзюкаўся, як бобік, і ён — пойдзе.
Маёр Козлікаў. А як быць?
Фяўроння Захараўна. Абвяржэнне ў рэдакцыю «Вячоркі» трэба даць. Маўляў, выйшла памылка. Памёр не ты, а твая матка. Тым больш што ініцыялы ў вас аднолькавыя.
Маёр Козлікаў. Гэта разумна!.. (Спахопліваецца.) Але ж матка — жывая. Ды яна сёння і не памрэ ўжо.
Фяўроння Захараўна бярэ вяроўку і робіць з яе пятлю. Працягвае маёру Козлікаву. Той бярэ вяроўку, няўцямна глядзіць на жонку. Фяўроння Захараўна ківае на Кацярыну Карпаўну. Маёр Козлікаў пачынае разумець, што ад яго хочуць.
Ты што-о?! Думаеш, я апошні чалавек, падонак, фашыст? Ты думаеш, я буду, як эсэсавец, вешаць родную матку?! (Накідвае пятлю на шыю Фяўронні Захараўне.) Ды хутчэй, мля, я цябе задаўлю, падлу! (Спрабуе паддушыць.)
Фяўроння Захараўна (вывіжоўваецца, скідвае пятлю). Вешайся сам, прыдурак, калі не хочаш, каб матка. Другога выйсця ў цябе няма.
Фяўроння Захараўна бяжыць у другі пакой і закрываецца там. Маёр Козлікаў стаіць з вяроўкай пасярод хаты.
З'яўляецца чалавек у чорным.
Чалавек у чорным. Тапкі белыя для пакойніка Козлікава. (Кладзе на крэсла.)
Нічога не гаворачы, маёр Козлікаў бярэ тапкі і адзін за другім запускае іх у чалавека ў чорным. Той спрытна ўхіляецца і знікае.
Маёр Козлікаў. Мля, буду страляць без папярэджання. (Падымае тапак, прымярае.) Мля, якраз на маю нагу!..
Маёр Козлікаў ідзе да Кацярыны Карпаўны і моўчкі кладзе перад ёй вяроўку.
Кацярына Карпаўна (глядзіць). Вяроўка? (Бярэ ў рукі.) Тая самая вяроўка, на якой я кароўку на пасту вадзіла, а пасля Ладу, унучаньку, гушкала. І зноў вярнулася да мяне вяроўка. І чаго ж яе прынёс, сынок?! Кароўкі няма, Лада вырасла… (Мацае вяроўку.) Пятля?! Як для вісельніка?! Не, гэта няпраўда. Гэта — сон. Гэта проста страшны, жудасны сон. Божанька, зрабі так, каб ён хутчэй скончыўся.