Сцэнарыст
Шрифт:
– …Тое, што адбываецца ў свеце, гэта не інтэрнэтызацыя, а даведзенае да найвышэйшай ступені абсурду пераможнае шэсце чалавечага Закона, інакш – юрыспрудэнцыі. Дзіўна ці, наадварот, заканамерна, што ў другім і трэцім тамах “Мёртвых душаў” паўставала менавіта тэма – юрыста як Вялікага Інквізітара. Пасля Дастаеўскі падхапіў яе і, канечне, сапсаваў…
– …Ні я, вядома, ды і ніхто іншы ніколі не зможа даказаць існаванне Бога. Затое я лёгка магу даказаць, па-першае, заганнасць тэорыі эвалюцыі – калі б існаваў натуральны адбор, чалавек не застаўся б голы, не выношваў бы так доўга плод і не мучыўся б у родах; па-другое, я магу даказаць безгрунтоўнасць
Тое, што муж балбатун, Інга заўсёды ведала. Але лічыла, што, каб выгаварыцца, яму хапае яе. Праўда, яна не была ідэальнай слухачкай – магла ўстаць і выйсці пасярод размовы, гмыкала, перабівала на паўслове. Мо менавіта таму, натрапіўшы на Лагуна, ён адводзіў душу. Іншым разам Інга парадавалася б, што не ёй адной слухаць усё гэта. Цяпер жа яна адчувала ўкол рэўнасці. Ужо ёй хацелася да сябе ўвагі. Акрамя таго Інзе прыходзіла ў галаву (а ёй цяпер усё прыходзіла ў галаву), што яна мала ведае мужа. А што, калі паміж імі нешта большае за проста сяброўства? Мо ў гэтым і ёсць яго, мужава, помста? Такая па-езуіцку вытанчаная.
І хоць яна сама сябе пераконвала, што нічога такога асаблівага не адбываецца, усё нармальна, яна бачыла, разумела і адчувала, што ўсё зусім ненармальна. Муж і Лагун падабаюцца адзін аднаму. Лагун тут зусім па-тарцюфску асвойваецца. Прывыкае. Не трэба патураць іх сяброўству. Нельга Лагуна прывучаць. Нават калі ён нічога не раскажа, усё адно ад яго трэба пазбаўляцца, каб ён перастаў хадзіць.
Нарэшце яна знайшла момант, каб пагаварыць з ім сам-насам.
Начаваць яго катэгарычна не пакідалі. Гэта была ўмова Інгі. Таму яна за вячэрай знарок цягнула час, а потым, скарыстаўшыся тым, што позна, прапанавала яго падвезці. Яна спыніла машыну, крыху не даязджаючы да метро, у завулку-“апендыксе”. Было каля дзесяці вечара. Празрыстыя майскія прыцемкі, як туман, ужо ахуталі горад. Запаліліся ліхтары, і машыны ўключылі фары. Галіна каштана ў святле ліхтара была ўжо не толькі ў лісці, а і ў сваіх белых стаячых кветках. Інга сама здзівілася, як яна прапусціла – і калі паспелі вырасці?
Яна збольшага прадумала, як пачынаць і аб чым гаварыць, каб неасцярожным словам не напалохаць яго. Інтанацыя павінна быць мяккай, а змест такім, нібыта паміж імі адбылася самая звычайная будзённая падзея, не вартая нават згадкі.
– Ты ж разумееш, то была хвілінная слабасць. Я не зусім здаровая, пасля хваробы…
Ён зняў з пляча рэмень бяспекі і моўчкі, панура слухаў.
– Ты павінен ведаць. Гэтага ніколі больш не паўторыцца. – І адразу ж змякчыла. – Канечне, не ў тым сэнсе, як ты можаш падумаць! Не. Ты харошы. Але – муж! Сам бачыш. Такія дабракі, калі іх раззлаваць, вельмі небяспечныя. Ён нам абаім галовы знясе.
– І што рабіць?
– Перастаць хадзіць. Бо гэта не жартачкі.
– Што ж я зраблю? Калі ён сам прыязджае і цягне мяне за руку.
– Не слухай яго. Ты не дзіця.
Лагун нічога не адказаў.
– Ён да цябе прывыкае, прывязваецца. Гэтае сяброўства трэба спыняць. Дарэчы! А ты не дапускаеш, што ён ужо ўсё ведае? І знарок заманьвае
– Так і ёсць. Ён зваў мяне ў Піцунду.
Інга пачула спалох у яго голасе і ўзрадавалася гэтай сваёй хоць маленькай перамозе. Лагун міжволі сам падказаў ёй матыў і план: Піцунда, скала. Трэба толькі замацаваць яго страх.
– Вось бачыш, – усклікнула яна. – Ён калі не ведае, дык прынамсі здагадваецца. Так што не хадзі больш!
Пазней Інга ўспомніць гэты вечар і зразумее, што ўжо тады дапускала яна раптоўна ўзніклую надзею на паўтор няшчаснага выпадку ў Піцундзе, і як потым выспельвала яе, гэтую надзею, аберагала ў далонях, як маленькі кволы агеньчык.
– Як толькі прагучыць слова Піцунда – бяжы, уцякай адсюль!
– Вам добра казаць.
– Чаму добра? Не, не падумай! Усё, што я абяцала, застанецца ў сіле. Твой сцэнар зойме першае месца, фільм паставім, – пералічвала яна, узбадзёраная такой хуткай і лёгкай яго згодай. На развітанне паабяцала:
– Не бойся. Я цябе ўцягнула, я цябе і выблытаю. Прыдумаю што-небудзь. Сёння ж увечары прыдумаю.
У яе, заўсёды рашучай, нават катэгарычнай, якая мала ў чым сумнявалася, апошнім часам узніклі ў лексіконе такія словы, як “можа быць”, “не ведаю”, “я падумаю”. Позна ўвечары, перад сном, яны сядзелі з мужам на тэрасе. Маўчалі; цішыня была такая, што чуліся ледзь улоўныя вухам гукі ў садзе, нейкі шолах, нібы трава прабівала зямлю, а лісце і кветкі на дрэвах на ноч, наадварот, згортваліся. Неба было ўсыпана зоркамі.
– Скажы, – спытала Інга, – нашто ты яго прывучаеш? Я спадзяюся, ён не збіраецца тут жыць?
Муж толькі пасміхаўся. Ён быў задаволены, амаль шчаслівы.
– Я ж магу і прыраўнаваць.
– Не, ты памыляешся. Гэта чыстае мужчынскае сяброўства.
– Вось як? А ты не баішся? Што такое ж сяброўства можа ўзнікнуць паміж ім і мною? Што я магу… здрадзіць табе з ім?
– Не баюся. Ён, мне здаецца, я нават упэўнены, сапраўды да жанчын абыякавы.
– І ўсё ж. Я не хачу, каб ён тут прывыкаў.
– Пачакай, – сказаў муж з выглядам, нібыта новая думка прыйшла яму раптоўна. Хаця Інга выдатна ведала, што ўсё, што ён скажа, ім загадзя і дакладна прадумана. – Я, здаецца, ведаю, як можна памагчы твайму пратэжэ.
– Хутчэй – твайму.
– Што ж, не буду адмаўляць – я вельмі ўдзячны табе за тое, што ты нас пазнаёміла. Ён мне вельмі, вельмі спадабаўся.
– Дык як яму памагчы? – перабіла Інга.
– Ты была з нябожчыкам Хрушчанкам на нажах з-за гэтага сцэнарыя. Так? А цяпер, атрымліваецца, твае непрыемнасці скончыліся. Ніхто не перашкодзіць зняць фільм.
– Не ведаю, як яшчэ паставіцца новае начальства.
– Ёсць лепшы варыянт. Самы надзейны. Гэта табе стаць гендырэктарам. Вось ідэальныя ўмовы ўзнавіць справядлівасць.
– Мне?
Тут яна прыгадала (паспела ўжо забыць за ўсімі справамі), што ў той самы вечар, калі памёр Хрушчанка, ёй ужо званілі з вярхоў, і не тое, каб прама, але даволі празрыста намякнулі: ці не пагодзіцца яна ўзначаліць кінастудыю. Тады яна не проста адмовілася – адмахнулася, бо ёй было не да таго, а па-другое, яна ведала, як марыў аб павышэнні калега Камар; яна нават уявіць не магла, каб перайсці яму дарогу. – “Вельмі было б пажадана, каб вы, – настойвалі ўверсе. – Дзеля гендарнага балансу”. – “Ну, не. Знайдзіце іншую”. Яшчэ тады яна здагадалася, чыіх рук то была справа: у мужа ў такіх сферах яшчэ ад часоў яго архітэктара-бацькі заставаўся блат, ды не абы-які.