Сэрца на далонi (на белорусском языке)
Шрифт:
Не адводзячы вачэй з далёкiх агнёў, Нiна сказала цiха, з болем:
– Цяпер я ўсё разумею. Бачыла. Не дурная. Ты любiш яе, гэтую рыжую. Не хлусi мне больш. Ты любiш яе!
У Славiка быццам стопудовы камень сарваўся з душы, паляцеў унiз, пад мост, бразнуўся аб сталёвыя рэйкi i разляцеўся на парашок. Нiчога не засталося. Зрабiлася лёгка-лёгка. I смешна: яна думае, што ён будзе адмаўляцца, хлусiць. Ды не ж! Яна сама рассекла складаны для яго вузел. Вызвалiла ад страху, ад абавязку - ад усяго, што яго мучыла.
Ён спачатку прашаптаў:
– Я люблю яе, гэтую рыжую.
Потым паўтарыў голасна:
– Я люблю яе!
Потым
– Я лю-ю-блю я-е-е! Чу-у-еш?
Крык яго падхапiў блiзкi паравоз.
Нiнка зацiснула рукамi вушы i кiнулася прэч, як ад ашалелага. Пабегла. Пад яе нагамi загудзела, заляскатала жалезная ферма моста. Ёй здавалася, што ён усё яшчэ крычыць ёй услед гэтыя словы, са здзекам i радасцю. Не, ён не крычаў. Ён iшоў павольна, праводзiў рукой па мокрай парэнчы i, шчаслiва ўсмiхаючыся, шаптаў:
– Я люблю яе. Я люблю яе.
Зося яшчэ не спала. Чытала. Па прыездзе з бальнiцы яна глытала кнiгi з незвычайнай прагнасцю. I сама дзiвiлася: яна чытала i раней, але тады, хворай, кнiгi не давалi той радасцi i асалоды, што даюць цяпер. Тады яна проста чытала ад смутку, каб скарацiць час. А цяпер, чытаючы, жыла, весела i хораша.
Маша скiнула ў калiдорчыку палiто, увайшла ў пакой, правяла гарачымi далонямi па халодным твары i гучна засмяялася.
Зося адарвалася ад кнiгi, са здзiўленнем паглядзела на сяброўку:
– Чаму ты?
– Там, у рамане, - кiўнула яна на кнiжку, - гэта, напэўна, называецца: ён папрасiў яе рукi.
– Хто?
– Тарас маёй.
Зося адчула, як ёкнула сэрца. Цяпер яна зразумела, чаму ў яе была трывога i насцярожанасць да Тараса. Яна баялася менавiта гэтага - што ён забярэ Машу. Яна баялася адзiноцтва. Дзiўна. Усяго некалькi месяцаў назад яна пазбягала людзей. А цяпер яе палохала думка, што яна можа застацца адна.
– Ты... згадзiлася?
– Ён чамусьцi спяшаецца. Заўтра ж, кажа, хадзем у загс. О не! Дай мне падумаць. Я кажу яму: дай мне падумаць да Новага года. Расчараваўся. Чаму яму загарэлася?
– Яна скiнула чаравiкi, ускочыла на канапу, схавала акалелыя ногi пад коўдру...
– Ты ведаеш, я праўда хачу падумаць. Тарас, напэўна, будзе найлепшы муж. Але ён вельмi правiльны. А я з ветрыкам. Ты ведаеш, мяне лiчаць сур'ёзнай, а я зусiм несур'ёзная. Вось я зараз падумала. Каб пасватаўся такi шалапут, як Славiк Шыковiч... Хоць якi з яго муж, дзiця горкае, i не з ветрыкам, а з завiрухай у галаве! Але я, напэўна, адразу згадзiлася б. Замуж дык замуж. Як у палонку. Адразу. З галавой. Бух - i ўсё. А з Тарасам гэта вельмi сур'ёзна. Я павiнна прыслухацца: цi ёсць у мяне тое каханне, якое патрэбна яму. Ты разумееш?
У знак сцвярджэння, што яна гэта добра разумее, Зося заплюшчыла вочы.
32
Шыковiч спадзяваўся, што пасля надрукавання артыкула ён не адаб'ецца ад тэлефонных званкоў, ад наведвальнiкаў. Званкi былi, але не тыя, якiх ён чакаў. Званiлi сябры. "Здорава, стары, напiсаў. Вiншую". Кiрыла злаваўся: хiба соль у тым, як напiсана! Званiлi чытачы. Большасць пыталася пра Зосю. Дзе яна цяпер, як адчувае сябе? Прасiлi перадаць ёй добрыя пажаданнi. Другiя пыталiся пра тое, пра што Шыковiч сам хацеў даведацца. Дзе яны, таварышы па барацьбе Савiча, Вакулавай, Васi? Жывыя сведкi? Няўжо ў горадзе нiкога не засталося? Няўмольны час! Скасiў людзей, разагнаў па свеце.
"Каб удалося ўцiснуць хоць невялiчкi артыкульчык у цэнтральную газету, можа, тады хто i адгукнуўся б", - думаў Кiрыла, седзячы ў кабiнеце
Наконт артыкула званiлi рэдактару, таму Шыковiч i сядзеў гэтыя днi ў яго кабiнеце. Дарэчы, Жывiцкi грыпаваў i ў рэдакцыю не з'яўляўся. Падпiсваў газету дома. Шчыра кажучы, Кiрыла сам не разумеў, чаго ён чакае. Усё ўжо ясна. Садзiся, дапiсвай сваю аповесць, стаў апошнюю кропку i ляцi ў сталiцу, каб уладзiць яе ў часопiс. Але ў тым i бяда, што ў апошнi час, пасля, здавалася б, поўнага выяснення, у яго раптам як бы знiкла натхненне. Парадокс. I вельмi можа быць, што ён чакаў нечага такога, што зноў запалiла б яго.
Вось чаму, калi адчынiлiся дзверы рэдактарскага кабiнета i на парозе з'явiўся незнаёмы, Кiрыла адразу падумаў:
"Вось. Гэта ён".
Па нейкiх асаблiвых прыкметах, якiя нават цяжка растлумачыць, Шыковiч умеў беспамылкова пазнаваць пенсiянераў. Пра гэтага адразу падумаў: "Пенсiянер".
Чалавек не запытаў, цi можна ўвайсцi. Але працiснуўся ў дзверы не тое што нясмела, а неяк нязграбна, быццам дзверы былi цесныя. Не, ён не быў тоўсты. Нармальны для сваiх гадоў, трохi ацяжалелы. А з твару нават худы. Твар яго быў абветраны да задубення скуры, як у рыбака, пасечаны глыбокiмi i непрыгожымi маршчынамi (бываюць маршчыны прыгожыя). Хоць з-пад каракулевай шапкi-стаўбуна вылазiлi зусiм сiвыя на скронях валасы, бровы яго былi чорныя, як падфарбаваныя. Можа, ад гэтага вочы здавалiся залiшне зоркiмi i калючымi. Ён у сваю чаргу агледзеў Шыковiча. Але калi Кiрыла сустрэў яго з добразычлiвай цiкаўнасцю, нават з радаснай надзеяй, то ў яго позiрку злавiў нешта падобнае на знявагу цi насмешку: "Сядзiш, пiсака, у кабiнеце? Бач, як абставiўся!"
Можа, ён так i не падумаў, але Кiрылу чамусьцi ўпершыню стала няёмка ад таго, што ён забраўся ў рэдактарскi кабiнет.
Чалавек, не вiтаючыся, спытаў:
– Вы Шыковiч?
– Я. Сядайце, калi ласка.
Шыковiч працаваў не за рабочым сталом рэдактара, а за доўгiм - для пасяджэнняў, на краi якога ляжаў стос падшывак газет. Чалавек сеў насупраць. Шапкi не зняў. Расшпiлiў палiто з добрага драпу, але моцна пабiтае моллю недзе доўга ляжала.
Гледзячы Кiрылу проста ў вочы (цяжка было вытрымаць такi позiрк!), незнаёмы спытаў з крывой усмешкай:
– Што ж гэта ты, друг сiтны, сказаўшы "а", не сказаў "бэ". Не хапiла духу? Цi замялi?
У Шыковiча замерла сэрца ад прадчування нечага незвычайнага.
– Што вы маеце на ўвазе?
– Што, што... Сам ты добра ведаеш што. Чаму не раскрыў, хто такi Сажань? Спалохаўся? Ну, канешне, куды табе! Думаў паласкатаць нервы чытачоў, нагнаць таямнiчасцi. Ды выйшла прамашка.
– Ён хмыкнуў, прыстукнуў кулаком па стале, нiбы паставiў пячатку, голас яго зрабiўся скрыпуча-злосным.
– Цяпер я скажу "бэ"!
Здалося, што чалавек гэты пырснуў жоўцю. Шыковiч не любiў такiх: маўчаць, чакаюць выпадку, калi хто пачне першы, тады i яны вырываюцца i б'юць з-за вугла.
– Што ж вы першы не сказалi гэтага "а"?
– ужо без ветлiвасцi, са злосцю спытаў Кiрыла.
– Не меў такога факта. Казаў другiя. Не даказаў. Далi па мордзе. Ён жа, твой Сажань...
Кiрыла падняўся:
– Слухайце, я не ведаю, хто такi Сажань.
– Не ведаеш?
– з яўным здзекам перапытаў чалавек.
– Не ведаеш, што гэта паважаны Сямён Парфёныч Гукан?..