Тры таварышы
Шрифт:
— У нас няма тэлефона.
— Чорт пабяры! Дзе найбліжэйшы тэлефон?
— У Масмана.
— Бяжыце хутчэй туды. Адразу ж патэлефануйце лекару, які жыве найбліжэй. Як яго завуць? Дзе ён жыве?
Не дачакаўшыся, што яна скажа, я падпіхнуў яе.
— Хутка, хутка бяжыце, што ёсць сілы. Ці далёка гэта?
— Тры хвіліны, — сказала жанчына і пабегла.
— Прынясіце ж лёду! — крыкнуў я ёй наўздагон.
Яна кіўнула галавой.
Я прынёс вады і зноў намачыў ручнік. Я не адважваўся дакрануцца да Пат. Я не ведаў, ці так яна павінна ляжаць, я быў у адчаі, што не ведаў, а гэта
Яна захрыпела, потым напружылася, і з рота заструменіла кроў. Яна дыхала цяжка, з плачам, у вачах яе стаяў нечалавечы жах, яна душылася і кашляла, кроў вырывалася струменямі. Я то ўтрымліваў яе, то адпускаў, падклаўшы руку ёй пад плечы. Я адчуваў кожны рух яе беднага зняможанага цела, здавалася, гэта будзе цягнуцца бясконца, потым яна без сілы адвалілася на спіну.
Вярнулася фраў Мюлер. Яна глядзела на мяне, як прывід.
— Што рабіць? — крыкнуў я.
— Зараз прыйдзе лекар, — прашаптала яна. — Лёд… на грудзі і, калі можна… у рот…
— Як палажыць — падняць галаву ці не трэба, гаварыце ж, каб д'ябал вас узяў… хутка!
— Няхай ляжыць… ён зараз прыйдзе.
Я паклаў кавалак лёду на грудзі Пат, апрытомнеўшы, ведаючы, што нешта магу рабіць. Я пабіў лёд для кампрэсу і паклаў яго і ўсё ўзіраўся на гэтыя салодкія, каханыя, спакутаваныя вусны, адзіныя, скрываўленыя…
Чуваць было, што нехта прыехаў на ровары. Я ўскочыў на ногі. Лекар.
— Патрэбна мая дапамога? — спытаў я.
Ён пахітаў галавой і адкрыў сумку. Я стаяў зусім побач з ім перад ложкам, ухапіўшыся за спінку. Ён зірнуў на мяне. Адступіўшы на крок, я не адрываў ад яго вачэй. Ён глядзеў на скабы Пат. Яна стагнала.
— Гэта небяспечна? — спытаў я.
— Дзе лячылася ваша жонка? — спытаў ён у адказ.
— Што? Лячылася? — прамармытаў я.
— У якога лекара? — спытаў ён нецярпліва.
— Я не ведаю… — адказаў я. — Не, я нічога не ведаю… я не думаю…
Ён зірнуў на мяне.
— Вы гэта павінны ведаць…
— Але я не ведаю. Яна мне ніколі нічога не казала.
Ён нахіліўся над Пат і спытаў. Яна намагалася адказаць. Але закашлялася, пацякла кроў. Лекар падхапіў яе пад плечы.
Яна хапала паветра, дыхала з прысвістам.
— Жафэ, — з булькатаннем прамовіла яна.
— Фелікс Жафэ? Прафесар Фелікс Жафэ? — спытаў лекар.
Яна пацвердзіла вачыма. Ён павярнуўся да мяне.
— Вы можаце патэлефанаваць яму? Лепш спытаць яго.
— Так, так, — адказаў я. — Зараз. Я потым паклічу вас. Жафэ?
— Фелікс Жафэ, — сказаў лекар. — Спытайце нумар тэлефона ў бюро даведак.
— Яна будзе жыць? — спытаў я.
— Трэба, каб спынілася кравацеча, — сказаў лекар.
Я паклікаў служанку, і мы пабеглі. Яна паказала мне дом, дзе быў тэлефон. Я пазваніў у дзверы. Невялікая кампанія сядзела за сталом. Яны пілі хто каву, хто піва. Я акінуў іх позіркам і не мог зразумець: людзі пілі піва ў той час, калі Пат сцякала крывёй. Я сказаў, што мне тэрмінова трэба пагаварыць, і пачаў чакаць. Услухоўваючыся ў гулкі змрок, я праз занавескі бачыў частку пакоя і постаці, нібы ў тумане. Я бачыў, як туды-сюды матлялася лысіна, яна ў святле здавалася жоўтай; я бачыў брошку на жоўтай тафце зашнураванай
Нарэшце тэлефон адказаў. Я папрасіў паклікаць прафесара.
— На жаль, — адказала сястра, — прафесар выйшаў.
Сэрца ў мяне спачатку спынілася, а потым загрукатала, як кавальскі молат.
— А дзе ён? Мне трэба пагаварыць з ім неадкладна.
— Не ведаю. Магчыма, пайшоў яшчэ раз у клініку.
— Калі ласка, патэлефануйце ў клініку. Я пачакаю. У вас жа ёсць яшчэ адзін апарат.
— Хвілінку. — Зноў пачалося гудзенне, бяздонная цемра, над якой цягнуўся толькі тоненькі металёвы дроцік. Я ўздрыгнуў. Побач са мной у завешанай клетцы пачала спяваць канарэйка. Зноў пачуўся голас сястры:
— Прафесар Жафэ ўжо пайшоў з клінікі.
— Куды?
— Я гэтага сапраўды не магу вам сказаць, пан. Пайшоў.
Я прыхіліўся да сцяны.
— Ало! — сказала сястра. — Вы яшчэ слухаеце?
— Так… паслухайце, сястра, вы не ведаеце, калі ён вернецца…
— Гэта невядома.
— Няўжо ён вам не кажа? Ён жа павінен казаць. Калі што здарыцца, неяк жа трэба яго знайсці.
— Ёсць лекар у клініцы.
— Не маглі б вы яго… не, не, не мае сэнсу, ён жа нічога не ведае… добра, сястра, — сказаў я знясілена, — калі прыйдзе прафесар Жафэ, папрасіце яго неадкладна патэлефанаваць сюды. — Я назваў нумар. — Але, калі ласка, неадкладна.
— Можаце паверыць мне, пан. — Яна паўтарыла нумар і павесіла слухаўку.
Я застаўся адзін. Галовы, што матляліся, лысіна, брошка, другі пакой былі далёка, бліскучая гума, якая хісталася. Я азіраўся вакол сябе. Больш мне тут не было чаго рабіць. Трэба было толькі сказаць людзям, каб яны паклікалі мяне, калі будзе званок. Але я не мог адарвацца ад тэлефона. Здавалася, што гэта выратавальны канат, які я выпускаю з рук. І раптам я здагадаўся, што рабіць. Я зноў узяў слухаўку і назваў Кёстэраў нумар тэлефона. Ён павінен быць на месцы. Інакш і не магло быць.
І вось з гаму і шуму ночы пачуўся спакойны голас Кёстэра. Я адразу ж таксама супакоіўся і расказаў яму пра ўсё. Я адчуваў, што ён запісвае.
— Добра, — сказаў ён. — Я адразу выязджаю на пошукі прафесара. Я патэлефаную. Супакойся. Я яго знайду.
Канец. Канец? Свет заціх. Прывід знік. Я пабег назад. — Ну? — спытаў лекар. — Вы знайшлі яго?
— Не, — сказаў я. — Але я знайшоў Кёстэра.
— Кёстэра? Не ведаю. Што ён сказаў? Як ён лячыў яе?
— Лячыў? Ён не лячыў яе. Кёстэр знойдзе яго.
— Каго?
— Жафэ.
— Божа мой, хто ён, гэты Кёстэр?
— Ах… прабачце. Кёстэр — мой сябра. Ён знойдзе прафесара Жафэ. Я яго не застаў на месцы.
— Шкада, — сказаў лекар і зноў павярнуўся да Пат.
— Ён яго знойдзе, — сказаў я. — Калі той жывы, то ён адшукае яго.
Лекар паглядзеў на мяне як на вар'ята. Потым ён паціснуў плячыма. У пакоі свяціла цьмяная лямпачка. Я спытаў, ці патрэбна мая дапамога. Лекар пахітаў галавой. Я ўзіраўся ў акно. Пат хрыпела. Я зачыніў акно і стаў у дзвярах. Я назіраў за дарогай.