Учебник языка эсперанто. Основной курс
Шрифт:
11-2.Предлоги: krom ‘кроме’; preter ‘мимо’; pro ‘за’, ‘из-за’, ‘ради’, ‘по причине’: Krom esti bela, ^si estas anka bonkora ‘Кроме того, что она красива, она также добра’; preter rivero ‘мимо реки’; preterrigardi eraron ‘проглядеть ошибку’; Dankon pro la memorigo! ‘Спасибо за напоминание!’
11-3. Переход из одного состояния в другое, как и направление движения к цели, обозначается окончанием – n: Transformi parolon en faron estas multe pli malfacile, ol transformi faron en parolon (M. Gorjkij) Превратить
11-4. При опущенном в предложении существительном притяжательное местоимение употребляется с артиклем: Via kafo estas pli bona, ol la mia ‘Твой кофе лучше, чем мой’; La sa^go de ^ciuj homoj, kune prenitaj, ne helpos al tiu, kiu ne havas la sian.
Прилагательное тоже может употребляться самостоятельно, когда определяемое существительное подразумевается. В этом случае прилагательное часто (но не обязательно!) употребляется с артиклем или притяжательным местоимением: kara mia! ‘дорогой мой!’; Ne la bela estas amata, sed la amata estas bela Не красивая любима, а любимая красива‘; La nova estas la bone forgesita malnova ’Новое – это хорошо забытое старое.
11-5. Суффикс – ec- образует слова, обозначающие абстрактное состояние, свойство, качество: aktiveco ‘активность’; heroeco ‘героизм’; facileco ‘лёгкость’; patrineco ‘материнство’; sa^geco ‘мудрость’; ver^sajneco ‘вероятность’; miseco ‘ошибочность’; unueca ‘единый’ (т. е. представляющий собой единство); eco ‘свойство’; rememori la pasintecon вспомнить прошлое‘; La estonteco estas nia ’Будущее принадлежит нам; Niaj plej grandaj malamikoj en maljuneco estas mallaboremo kaj neniofarado Наши самые большие враги в старости – лень и безделие.
11-6. Суффикс – ism- образует слова, означающие «учение, течение в обществе, направление в искусстве, науке»; marksismo, esperantismo; La internaciismo kontrastaras al la naciismo ‘Интернационализм противостоит национализму’.
11-7. Суффикс – ebl- означает «возможность»: komprenebla ‘возможный для понимания’, ‘понятный’; kompreneble ‘понятно’, ‘разумеется’; man^gebla ‘съедобный’; trinkebla ‘питьевой’; nedisigebla ‘нерасторжимый’; neforigebla ‘неустранимый’; eble ‘возможно’; espereble ‘возможно’, ‘можно надеяться’; portebla radioricevilo ‘портативный радиоприемник’; eble jes, eble ne ‘может быть, да, может быть, нет’; Bonvolu pardoni min: mi volis fari plejeble bone Извините меня, пожалуйста: я хотел сделать как можно лучше‘; La tempo trairis nerimarkeble ’Время прошло незаметно‘; Tio estas nepardonebla ’Это непростительно.
11-8. Суффикс – a^c- означает «презрение»: rida^ci ‘фыркать’; rigarda^ci ‘глазеть’, ‘таращить глаза’; kritika^ci ‘критиканствовать’; morta^ci ‘подохнуть’; ^cevala^co ‘кляча’; a^cega ‘прескверный’; Kiam kur^cevalo maljuni^gas, ^gi fari^gas ^cevala^co. ^Ciu a^ca^jo trovas sian ^satanton.
11-9.
— Karaj geamikoj, partoprenantoj de la Renkonti^go de esperantistoj de Volgo kaj Uralo, ni invitas vin rigardi nian internaciisman urbon Ufa. Nun ni staras apud la monumento de amikeco inter la rusa kaj ba^skira popoloj.
— ^Sajnas, estas ankora aliaj monumentoj, ^cu ne?
— Kompreneble. Estas monumento al V. I. Lenin en avenuo de Oktobro. Sur la plej alta punkto de la urbo staras Salavat, kura^ga kunbatalanto de Puga^cov, kiu militis por liberigo de la popolo, suferinta pro ekspluatado.
— Mi adis, ke Ufa havas ri^can historion.
— Tute ^guste. Ni vizitos hodia la historian kaj regionstudan muzeon. En ^giaj salonoj vi povos vidi multe da valoraj dokumentaj materialoj. Krom tio, ni vizitos la centran parkon, en kiu ^ciam brulas fajro memore al lokaj herooj kaj agantoj, kies nomoj estas senmortaj.
— Kio trovi^gas tie ^ci?
— La ^cefa placo. En la Sovetia tempo ^ci tie preterpa^sadis laborantoj kun ru^gaj standardoj okaze de grandaj festoj. Nun oni ripozas familie ^ce la placo kaj en la apuda parko, kiu iom post iom transiras en arbaron.
— ^Cu Ufa estas industria urbo?
— Jes, el iama urbeto ^gi transformi^gis en industrian urbegon. La peza industrio aperis ^ci tie dum la Granda Patruja milito kaj de tiam ^gi multe evoluis.
— Kio pri la kulturo kaj ^ciutagaj necesa^joj?
— Same kiel en ^ciuj nuntempaj grandaj urboj, anka en la nia trovi^gas ^ciupa^se multaj vidinda^joj: teatroj, kinejoj, kulturpalacoj, magazenoj, hoteloj, restoracioj, kafejoj ktp (kaj tiel plu). Sur la loko de malnovaj doma^coj staras novaj, komfortaj domegoj. Bonvolu rigardi dekstren: nun ni preterveturas la Nacian bibliotekon, kiu havas ri^can kolekton de libroj, interalie, anka en Esperanto.
— ^Cu en la urbo estas multe da lernejoj?
— Proksimume cent tridek lernejoj. Anka aro da superaj lernejoj kaj teknikaj mezaj lernejoj. Jen maldekstre vi vidas la Ba^skirian universitaton. Kaj proksime de ^gi trovi^gas la televida centro. Ne forgesu, ke morga vespere okazos televida elsendo pri nia Esperanto-renkonti^go.
— Kie ripozas la ufanoj?
— La urbo trovi^gas ^ce tri sufi^ce profundaj riveroj kun bonaj pla^goj, kie multaj homoj ^satas pasigi la tempon. La urbanoj ofte promenadas kaj skiadas en la parkoj kaj arbaroj, kiuj trovi^gas en la urbo mem. Unu el la plej belaj lo^gdistriktoj de la urbo e^c havas la nomon Arbar-parka. Ekster la urbo multas lagoj kun refre^siga, travidebla akvo, agrablaj ripozejoj. Precipe bele estas komence de la atuno, kiam falas orkoloraj folioj kaj la ^cielo estas ankora klara. Oni povas porti hejmen ^carmajn bukedojn de bonodoraj floroj. Eble, anka vi sukcesos fari tion hodia.
— Ni dankas vin pro via interesa rakonto.
— Mi ^gojas, ke ^gi pla^cis al vi. Kaj fine mi alvokas vin bone prepari^gi al la hodiaa interkona vespero, dum kiu vi povos pligrandigi vian rondon de amikoj.
11.1. Что означают следующие слова?
Klubano; dentisto; realismo; aliloke; ^gisblanke; virina^co; plenumado; organiza^jo; konateco; kunatoreco; nepreco; praveco; kuirita; invitota; ridetante; ekdorminta; dormemo; mispa^si; surpa^si; malamikeco; apudeco; supereco; brulego; neklarigebla; antafesta; enprofundi^gi; plidiki^gi; transloki^gi; man^gilaro; karulino; paperujo; industriigo; anta^cambro; deirpunkto; fajr-eltena; intermonto; kontravola; kroma; kunteksto; postmorta; pretere; preteriri; sendanka; subulo; ^cirkavojo; vortfarado; enterigi; prisilenti; elvoki; nevokita gasto; fre^sdata ^jurnalo.