Зацюканы апостал
Шрифт:
Дзед. Не хвалю, не хвалю.
Дачка. І я. І я не хвалю.
Сын. Проста дзіва! Першы раз так аднадушна…
Тата. Ну, хопіць! Бяры еш!
Сын. Не хачу.
Мама. Накладвай у рот! Жуй! Глытай!
Сын. Няма апетыту!
Дзед. Еш, табе кажуць!
Мама. Еш!
Мама напіхала сыну поўны рот ежы.
Жуй! А не, дык пайшоў вон!
Дачка. Перастань, малыш! Ну, праўда ж, можна па–харошаму. Давайце яшчэ нальём. Дарослыя няхай
Малы моўчкі ўзяў поўную чарку і выпіў да дна.
Мама. Сынок! Ты звар’яцеў!
Сын прагна накінуўся на закуску.
Дачка. О, цяпер ён будзе маўчаць. Дзядуля! А дзе лепей? У горадзе ці на ферме? Дзе лепей?
Дзед (выпіў, крэкнуў). Там, дзе нас няма.
Дачка. А дзе нас няма?
Дзед. Каля бабулькі нас няма.
Дачка. Выходзіць, каля бабулькі лепей?
Дзед. Выходзіць, там лепей.
Мама. А я што гаварыла?
Сын. Не магу маўчаць! Пачынаецца прапаганда. Сто–оп!!!
Дзед. Э–эк, распусцілі вы яго. Таму і куражыцца. Прыйдзецца забраць яго на ферму. Не–е, там я яго перараблю.
Сын. Усё жыццё марыў! Назад к Мафусаілу? Мілы дзядуля, смешна! Ты быў грэкам, ты быў армянінам, іспанцам. Але ты ніколі не быў кітайцам. А зараз — выліты… гэты… самы–самы…
Мама (успыхнула). Гэта ўжо чорт ведае што! Ні кроплі прыстойнасці. Гэта ўжо нахабства.
Тата. Ты сапраўды непрыстойна сябе паводзіш.
Мама (да таты). Гэта ўсё тваё! Гэта твой цынізм. Твая беспардоннасць. Любуйся! Не сорамна перад людзьмі?
Тата (таксама ўспыхнуў). У мяне нарэшце таксама лопаецца цярпенне!!! (Да сына.) Да якога часу цераз цябе я мушу глытаць жаб? Да якога часу ты будзеш ставіць мяне ў дурацкае становішча? Не, дарагі мой, усяму ёсць канец!
Сын (спакойна). Сястрычка! Ці мне здаецца, што яны мной нездаволены, ці так яно і папраўдзе?
Дачка. Ну, вядома, малыш, усе табой нездаволены.
Сын (ледзь стрымлівае сябе). Значыць, мне гэта не здаецца?
Дзед. Ды вам усім трэба зараз жа на свежае паветра. Хоць на паўгадзіны. (Глянуу на гадзіннік.)
Сын. На свежае паветра?! Дзядуля! Няўжо і ты?!
Дзед. З яго нешта будзе… нешта з рук вон выдатнае. (Унуку.) Быць табе альбо славутым бандытам, альбо… начальнікам вялікай… турмы…
Сын (смяецца, але смех нейкі ненатуральны). Не, ні тое, ні другое, дзядуля. Я ўжо ёсць! Я — ёсць! Дзядуля! Я — вундэркінд асобага роду. Магу папулярна. Бываюць вундэркінды — музыканты. Іх многа. Бываюць матэматыкі. Іх таксама нямала. Бываюць паліглоты. А ведаеш, дзед, што такое паліглот?
Дзед. Ну, давай, эрудзіруй!
Сын. Поліглот — гэта… Полі — многа, глот — глытаць. Многа глытаць. Усяго. Усякай усячыны. Што падсунуць. Што ў рот пакладуць. Прыемна, непрыемна — глытай, глытай, глытай! Усякі фарш і ўсякі фальш!
Дачка. Ну, навошта ты хлусіш, навошта ты падманваеш дзядулю? (Дзеду.) Паліглот —
Дзед (ідзе на прымірэнне). Ды гэта, бадай, адно і тое, як і ён тлумачыў.
Мама. Ты чаму хлусіш? Ты чаму старэйшых не паважаеш? Ты мярзотнік! (Дала сыну ў каршэнь.) Праўду трэба гаварыць!
Сын (абураны). Ах, вам праўды захацелася? Вы па праўдзе засумавалі? Во гэта я і хацеў ад вас пачуць! Зараз я вам выдам праўду!.. (Хутка падымаецца наверх лесачак.) Наце вам праўду! Як вам? Кожнаму паасобку ці ўсім адразу? А ты ведаеш, дзядуля, што і мама, і тата не любяць мяне? Мала таго — ненавідзяць! А за што? За сваю хлусню, падман, якія я выпадкова адкрыў. Ты думаеш — лёгка мне, дзядуля, жыць з камком у горле… Калі пастаянна ў горле, тут, ні праглынуць яго, ні выплюнуць. Калі родныя бацька і маці не любяць, то які ж бліжні ўзлюбіць? Хіба толькі ты? Дзед? Я паклікаў цябе… (Да бацькоў.) Што? Яшчэ хочаце, яшчэ праўды чакаеце? Не боязна? Не–е! Не палохайцеся! Я вам праўды не скажу. I знаеце чаму? А вы мне праўду гаворыце? Адзін аднаму вы праўду гаворыце? Вось ты, тата, маме праўду гаворыш? А дачушцы сваёй? А мне? Чаму ты не скажаш нашаму міламу госцю, дзядулю нашаму, што ты цяпер пра яго думаеш?
Тата. Шчаня! Як ты смееш?
Сын. Юпітэр! Злуешся? А я ж нічога яшчэ не сказаў пра твае культурныя сувязі.
Тата. Што ты разумееш у культурных сувязях?
Сын. Пакуль нічога. Не дарос яшчэ. А ты, мама? Плаціш тату такой жа праўдай. А чаму ты дзеду не сказала, што паставіла на стол пазаўчарашні вінегрэт? Ты нават нявопытнаму студэнту не гаворыш праўды.
Мама. Звар’яцець можна! Які цынізм! Бо–о–жухна!
Сын. Што? Ужо сытыя? Вы ад мяне патрабуеце праўды. А мне ад вас? Нельга? Мне таксама трэба праўда. Мне яна больш патрэбна! Больш, як вам ад мяне! Я — маленькі,і мая хлусня маленькая. А вы вялікія. I ваша хлусня — аграмадная! Для мяне яна аграмадная. Запомніце! Самая вялікая хлусня — гэта хлусня маленькаму чалавеку. I вось я, маленькі чалавечак, пачаў шукаць вялікую праўду. Ісціну! Я суткамі сядзеў каля тэлевізара, каля радыё. Вы спалі, альбо п’янствавалі, альбо выграваліся на курортах, а я начамі сядзеў на гэтых лесачках. Я перачытаў, мама, болей за цябе і болей за цябе, тата. I я нешта знайшоў. Я палюбіў і тэлевізар. Не, не скрынку гэтую, не хакей, не стральбу, не слюнявыя пацалункі. Я палюбіў палітычнага каментатара ў гэтай скрынцы. Ён мне многае адкрыў. Я цяпер штодня чакаю яго, як сну, як алкаголік віна, як студэнт стыпендыі, як малады хлюст сваю фіфу ў кароткай спадніцы… Вось і цяпер у мяне ўжо смокча пад лыжачкай. Праз дваццаць мінут ён павінен з’явіцца мне… (Глядзіць на гадзіннік. Механічна тое самае робяць і ўсе астатнія.) Ну, што? Бачыце, як я чую яго. Я іх ведаю ўсіх, дзядуля. I з «Бі–бі–сі», і з «Голасу Амерыкі», — ватыканскага шапялявага старога, і нават з Тэль–Авіва. Але лепшы за ўсіх — другі, мой каханы. Самы хітры. Ён ніколі не спяшаецца. Ён заўсёды позніцца на двое–трое сутак, але затое беспамылковы і ўсіх можа паправіць. Ты яго бачыў, дзядуля? Ён занадта інфармаваны і палітычна падкаваны. Яму здаецца, што ён асабіста прымае ў чалавецтва роды. А мне здаецца, калі я гляджу на яго… я чакаю, як ён вось–вось пакажа і нованароджанага. Быццам нават і нованароджаны ўжо ў яго руках, там, пад сталом. Таму ён так часта і зазірае туды, уніз. Адным словам, дзядуля, пасля ўсяго гэтага я стаў вундэркіндам асобага роду — вундэркіндам–палітыкам… Я многае зразумеў. Праз вялікае я зразумеў маленькае. Свой дом.