Збор твораў у двух тамах. Том 1. Паэзія

Гениюш Лариса Антоновна

Перад вачыма неба і поле… (с. ). Міндоўг (1195?—1263) – заснавальнік і першы вялікі князь ВКЛ; каранаваўся ў Наваградку каралеўскай каронай, якую прыслаў Папа Рымскі Інакенцій IV.

Йду шляхамі крутымі… (с. ). Упершыню — газ. «Літаратура і мастацтва», 1990, 1 чэрвеня.

Нада мною ляглі туманы… (с. ). Упершыню ў выд.: Геніюш Л. Белы сон / Укладанне і прадмова Б. Сачанкі. – Менск, 1990.

Сярод халуёў і духоўных калекаў… (с. ). Упершыню — газ. «Літаратура і мастацтва», 1990, 1 чэрвеня.

Матчынай

мовы, багатай і слаўнай… (с. ), Сёння на пласе родная мова… (с. ), Пара перакацілася за поўнач… (с. ). Упершыню ў выд.: Геніюш Л. Белы сон / Укладанне і прадмова Б. Сачанкі. – Менск, 1990.

Мы доўга глядзелі на Край наш праз слёзы… (с. ), Не згінай мяне, я не сагнуся… (с. ). Упершыню — газ. «Літаратура і мастацтва», 1983, 11 сакавіка.

Ў горы я над тваімі ранамі… (с. ). Упершыню – час. “Полымя”, 1988, №4. Публікацыя Д. Бічэль.

Гравюрка (с. ). Упершыню – газ. “Гродненская правда”, 1980, 4 кастрычніка. Верш пераклала на расійскую мову В. Салаўёва.

Пакуль аж смерць мне не закрые вочы… (с. ). Упершыню — газ. «Літаратура і мастацтва», 1990, 1 чэрвеня.

Не пазнаю цябе, мой Краю… (с. ). Упершыню ў выд.: Геніюш Л. Выбраныя вершы / Укладанне, падрыхтоўка тэкстаў і каментар Міколы Раманоўскага. – Менск, 1997. Батый, Бату, Сан-хан (1208–1255) — мангольскі хан, унук Чынгіс-хана. У 1237–1243 гг. спрабаваў захапіць Усходнюю Еўропу.

Мова мая (с. ), Нёман (с. ), Дубы (с. ), Беларусы ідуць, хлеб свой жытні нясуць…(с. ). Упершыню ў выд.: Геніюш Л. Выбраныя творы / Укладанне, прадмова і каментар М. Скоблы. – Менск, 2000. Пятро — адзін з вучняў Ісуса Хрыста, які тройчы адрокся ад свайго настаўніка. Дараваны Хрыстом, здзяйсняў цуды, быў распяты ў Рыме. Марыя Магдалена — паслядоўніца Ісуса Хрыста, адна з міраносіцаў, прысутнічала на Галгофе падчас ягонага ўкрыжавання. На яе была ўскладзена місія спавешчання апосталаў пра ўваскрошанне Хрыста. У літаратуры Марыя Магдалена атаясамліваецца з вобразам блудніцы, якая пакаялася. Пілат, Понтый Пілат — пракуратар Юдэі (прызначаны ў 29 г.). Чыніў жорсткія суды ў Ерусаліме ў адмыслова для гэтага збудаваным палацы (прэторыі). Паводле яго волі быў укрыжаваны Ісус Хрыстос.

Йду слядамі дзядоў… (с. ). Упершыню — газ. «Літаратура і мастацтва», 2000, 4 жніўня.

Леў (с. ). Упершыню ў выд.: Геніюш Л. Выбраныя творы / Укладанне, прадмова і каментар М. Скоблы. – Менск, 2000. Зыманы (дыялект.) – спайманы, злоўлены.

Янычары (с. ). Упершыню ў выд.: Геніюш Л. Выбраныя творы / Укладанне, прадмова і каментар М. Скоблы. – Менск, 2000. Янычары — у султанскай Турцыі пяхотнікі прывілеяваных войскаў, якія вымуштроўваліся на карнікаў з палонных.

З мінулага (с. ). Упершыню ў выд.: Геніюш Л., Геніюш Ю. Маці і сын / Прадмовы Д. Бічэль, С. Яновіча. – Беласток, 1992.

У жыцці ў цябе ўдараў нямала (с. ). Упершыню – час. “Беларусь”, 1985, №8. Публікацыя Д. Бічэль.

Баразна (с. ).

Упершыню ў выд.: Геніюш Л. Выбраныя вершы / Укладанне, падрыхтоўка тэкстаў і каментар Міколы Раманоўскага. – Менск, 1997. Верш напісаны на смерць мастака Лявона Баразны (1929–1972). Прокша Леанід (1912–1994) — беларускі пісьменнік; выпускнік Ваенна-палітычнай акадэміі (1955), працаваў у часопісе «Камуніст Беларусі», рэдагаваў газету «Голас Радзімы», дзе друкаваў свае памфлеты пра дзеячаў беларускай эміграцыі.

Страх — за праўду кінуцца ў бой… (с. ). Упершыню – час. “Беларуская мінуўшчына”, 1994, №1.

Партызаны (с. ). Упершыню — газ. «Наша Ніва», 1991, № 1. Арадур (Арадур-Сюр-Глан) — паселішча ў Францыі ў дэпартаменце Верхняя В’ена. 10 чэрвеня 1944 г. цалкам спалена гітлераўцамі разам з жыхарамі. Хатынь — вёска на Лагойшчыне, 22 сакавіка 1943 г. спаленая карнікамі разам з жыхарамі (149 чалавек). Мазанік Алена (1914—1996) — удзельніца менскага антыфашысцкага падполля. У ноч на 22 верасня 1943 г. ад настаўленай ёю міны загінуў генеральны камісар Беларусі, гаўляйтэр В. Кубэ.

Хоць душа твая гордая ў ранах… (с. ). Упершыню – час. “Беларуская мінуўшчына”, 1994, №1.

Колькі дум маіх ні раскулачвалі… (с. ). Упершыню ў выд.: Геніюш Л. Выбраныя вершы / Укладанне, падрыхтоўка тэкстаў і каментар Міколы Раманоўскага. – Менск, 1997.

Мне ўсё адно (с. ). Упершыню ў выд.: Геніюш Л., Геніюш Ю. Маці і сын / Прадмовы Д. Бічэль, С. Яновіча. – Беласток, 1992, пад назвай “Усё роўна мне”. Друкуецца паводле машынапісу з архіва Л. Геніюш (ЦНБ НАН Беларусі, ф. 31, воп. 1, спр. 16). Чужыне (с. ), Жыровічы (с. ), Шлях (с. ), Даражэнькія, блізкія, родныя…(с. ), Не плачце над маім крылом… (с. ), Лёс мой пакутны і век мой даўгі…(с. ), На мозг кітайцы капалі вадою…(с. ), Жыццё без болю не прайсці...(с. ), Не хачу быць дома эмігрантам…(с. ), Ужо даўно адабраў тамагаўкі… (с. ), Далі табе нямала чарак… (с. ), Гаварыць па-беларуску — гэта модна… (с. ), Трывога. Стукоча сэрца...(с. ) – першапублікацыя тамсама.

Навокал усё, што так сэрцу няміла…(с. ). Упершыню ў выд.: Геніюш Л. Выбраныя вершы / Укладанне, падрыхтоўка тэкстаў і каментар Міколы Раманоўскага. – Менск, 1997. Хто сцінае дубы і хвоі…(с. ), Не прашу! (с. ), Кроў збяжыць рабінамі на вусны… (с. ), Вам страх маёй прысутнасці…(с. ), Дзень у сумётах сініх дагарае…(с. ), Салавейка (с. ), Мне не спіцца. Зноў ноч без спагады…(с. ), Песняў хочаце шчырых...(с. ), Фіранкі (с. ) – першапублікацыя тамсама.

Апошні дотык рук на твары чую… (с. ). Упершыню — газ. «Літаратура і мастацтва», 1990 1 чэрвеня. Апошні раз мой муж мяне цалуе…– Геніюш Янка (1902–1979) — муж Л. Геніюш, медык па адукацыі, выпускнік Карлавага універсітэта ў Празе. Сябра пражскага аддзела Беларускай народнай самапомачы. У 1948 г. разам з жонкай быў незаконна пазбаўлены чэшскага грамадзянства, вывезены ў СССР і асуджаны Вярхоўным Судом Беларусі на 25 гадоў няволі. Быў датэрмінова вызвалены (але не рэабілітаваны) і жыў разам з жонкай у бацькавай хаце ў Зэльве, на вул. Савецкай, 7.