Шрифт:
Саынды Алтынбеклы
Бастан кешкен,
кз крген
2006 ж.
2
Дрысы мен брысы.
артты сзі азына
Жан-жйені жасартар жеті жайт:
кімдерді ділдігі,
ламаларды шариаты,
Байларды санауаты,
Кедейлерді анааты,
лкендерді лааты,
Жастарды инабаты,
Кршілерді
Жеті нрсеге асыу керек:
онаа дастархан жаюа асы,
ателігіе кешірім срауа асы,
арызыды теуге асы,
Бойжеткенді затуа асы,
азалы жанды кмуге асы,
Егінді егуге асы.
німін теруге асы.
(“Сыр бойы”, 13 шілде
1991)
Жйкені тоздырар жеті нрсе.
Ебексіз жеген нан,
Зынадан болан жан.
Боямаланан тн.
Нашадан бзылан ан.
Темекіні ттіні,
Ашалы арта тымы.
Мндайлара бой бермес, асылы дегдар тымы
Жігітті аздыратын жеті нрсе:
Парадан жеген нан;
Зінкан (некесіз) болан жан;
Нпсіден бзылан тн;
Нашадан бзылан ан;
Темекіні ттіні;
Араты жтымы;
Ашалы артаны тымы.
3
Баянсыз болар бес нрсе:
Блтты клекесі – баянсыз.
Ебексіз келген байлы – баянсыз.
ораты достыы – баянсыз.
Жалан мада – баянсыз.
Опасызды махаббаты – баянсыз.
Трт нрседен са бол:
Тілден са бол.
Кзден са бол – тесіліп, телміріп арама.
лынмарлытан са бол – анаатшыл бол.
Сезіммарлытан са бол - кіндіреді.
Мінезге тн ш асиет:
Ауырлыы жердей болсын.
Жылылыы кндей болсын.
Тазалыы судай болсын.
Тыдамаса сз айтпа.
Таса семсер сілтеме,
Тзуді майыстырамын деме.
Екі нрсені мытпа:
дайды мытпа.
лімді мытпа.
Екі нрсені мыт:
Біреуден крген асіретіді мыт.
Біреуге еткен асиетіді (ебегіді) мыт.
“Жылтыраанны брі
алтын емес”
(мірден)
Алтын мен кміс жне мыс.
Ойлап отырсаыз, мір деген кз жете бермес шексіз бір ке
дние екен дейсііз. Сол мірден з кзіммен кріп, адам ырза
болатындай алтынын да, кмісін де крдім. Мен де кеммін бе деп,
жылтыраймын дегенімен, зіні мыс екенін білдіргенді де крдім.
гіме сол жайлы болма.
Араыраын білмеймін, кзбен кргенімді айтайын. Мені балара
кезім еді.Клді жаасында отырмын. Клден жанама ары
азылан,ол арыпен су егістік жерге арай ауда екен.Су тап-таза,
арлы-берлі жзіп жрген балытар ап-аны крініп
балыа алашы арма салуым еді. Балыты армапен стау
шін, арма шына не ілген дрыс болатынын онша жасы біле
де бермейді екенмін-ау, кейін ойласам.Сонымен, армаыма
шаншуа шегіртке стап алып, сонымен салмашы болдым.Брін
кріп отырмын.армаым суа тсісімен, майда балытар жан-
жатан анталай мтылады.брі де жармасуда, мен тартып алып
4
едім, арматаы жемім жырылып алып ойды да, армаым сопа
етіп, р зі шыты. Ал суды тбіндегі шабатар мз болды да
алды. Бірін-бірі уып жр. Дл ккпара таласан шабандоз дерсі.
Бір кезде, сумадап жзген шабатар тына алды. Шабандоз
ккпарын мреге саланда, солай болушы еді де, ккпарды айта
бергенде жааы бсеке айта басталушы еді. Ал мынау олай
болмады. Брі де жай ана сызылып, олай-блай жзіп жр.
Сйтсем, жемді жеп ойыпты. Таы да жем керек. армаымды оя
сала, шегіртке іздеуге шытым. Шегіртке де оайлыпен стата
оймайды.Бір кезде басымдаы киімімді алып, стінен бас
саланымда, стадым-ау біреуін.Жааы рекетімді таы
жаластырдым. Бл жолы жеке келе жатан лкендеуіні алдына
тураладым. аландары тра мтыланда, анау аузына аып
салуы м екен, мен де тартып алдым.Балы армаыма ілініп,
сырта шыты. Мен мз – майрам болдым да алдым. Ол болса
тыпырлап жатыр. Кейін жемтікке шбалша дейміз, жауын ртын,
соны тауып та салатын болдым.Бл брынымнан табысты болды.
Мені бала кезім дедім ой, ыз-келіншекке кз сала оятындай
кезге жете оймаан кезім екен-ау, кейін ойласам.Сол мен арма
салып отыран жерді асында еккен ааш клекесіне жаын жерде
жап-жаа аппа киізден туырлыы бар киіз й тран. Сол йден бір
кішкене ана аласа бойлы ыз самауыра шай ойып жрген. Бл
жерге арма салуды мен детке айналдыранмын. Бір кні жааы
ыз дегенім маан жаындап келіп, шелегімен су алып кетті.Тс
кезінде сол йге мосал тартып алан бір мртты ара келіп енді.
Шай кіргізілді. Кпке дейін есік алдына ешкім шыа ойан жо. Мен
ешнрсемен жмысым жо, есіл-дертім армаыма жаындап жрген
балыта. Кейін біліп жрмін-ау, осы жмыстан, ойлаудан
шаршаандар арма салып, шаршаанымызды басайы деуші
еді.арма салып отыранда, адама еш ой келмейді екен де,
адамны миы тыныады ой .
Сонымен, таы бір балы армаыма ілінді. Сол кезде жааы
й жаа кзім тсіп кетпесі бар ма? Табысыма масаттандым ба,
айдам.йден жааы екеуі шыып келе жатыр екен. Баанаы
мртты ара самаурын ойып жрген ызды шатап алып, беттен
бір сйіп алды да, олыны шын имылдатып оштасып жріп