Страх (на белорусском языке)

де Мопассан Ги

Сiвы стары з вар'яцкiм позiркам стаяў пасярод кухнi, трымаючы ў руцэ набiтую стрэльбу, а два дужыя хлопцы, узброеныя сякерамi, сцераглi дзверы. У цёмных кутах я распазнаў дзвюх жанчын, што стаялi на каленях тварам да сцяны.

Мы растлумачылi, дзеля чаго прыйшлi. Стары адвёў стрэльбу ўбок i загадаў падрыхтаваць пакой. Але жанчыны не скранулiся з месца, i тады ён раптам сказаў:

– Ведаеце

што, пане, я забiў чалавека, i гэтай ноччу спаўняецца якраз два гады. Год таму ён па мяне прыходзiў. Сёння я зноў яго чакаю.

Пасля ён дадаў такiм тонам, што я ўсмiхнуўся:

– I таму сёння ў нас неспакойна.

Я супакоiў яго як мог, шчаслiвы ад таго, што прыйшоў менавiта гэтым вечарам i магу падзiвiцца з гэтага спектакля забабоннага страху. Я пачаў расказваць розныя гiсторыi i ўрэшце здолеў супакоiць амаль усiх.

Каля камiна спаў, схаваўшы нос, стары вусаты сабака, ужо амаль сляпы, адзiн з тых сабак, якiя нагадваюць знаёмых людзей.

А за сцяною лютавала бура, i праз маленечкае акенца побач з дзвярыма я бачыў, як маланка раз-пораз асвятляла цэлыя завалы буралому. Я добра адчуваў, што, нягледзячы на мае намаганнi, гэтыя людзi былi ахопленыя невыказным жахам, i кожнага разу, як я спыняў размову, усе пiльна прыслухоўвалiся. Мяне стамiла гэтая бязглуздая напалоханасць, i я збiраўся быў папрасiць, каб мяне паклалi спаць, як раптам стары ляснiк ускочыў з крэсла, зноў схапiў сваю стрэльбу i замармытаў запiнаючыся: "Гэта ён! Гэта ён! Я яго чую!" Абедзве жанчыны ў кутах зноў пападалi на каленi, схавалi твары. Сыны схапiлi сякеры. Я хацеў яшчэ паспрабаваць iх супакоiць, але сабака, якi дагэтуль спаў, раптам прачнуўся, выцягнуў шыю i, наставiўшы на агонь свае амаль згаслыя вочы, завыў тым жудасным выццём, якое прымушае здрыгануцца вандроўнiка, што ўвечары мiнае вёску. Усе павярнулiся да сабакi - той стаяў нерухома, нiбы спалоханы нейкiм прывiдам. Сабака зноў завыў, звяртаючыся да некага нябачнага, невядомага, але без сумнення страшнага, бо поўсць на iм натапырылася. Ляснiк, збялеўшы, як смерць, закрычаў: "Ён яго чуе! Ён яго чуе! Ён быў там, калi я яго забiў!" I абедзве жанчыны, нiбы звар'яцеўшы, завылi разам з сабакам.

Мiмаволi я адчуў, як у мяне мурашкi пабегалi па спiне. Было жахлiва глядзець на гэтую жывёлiну ў гэтым месцы,

у гэты час, сярод самлелых ад страху людзей.

Гэтак ён i выў, не кранаючыся з месца, цэлую гадзiну. Ён скуголiў, нiбы ў жахлiвым сне, i жывёльны страх авалодаў мною. Страх чаго? Цi ж я ведаю? Гэта быў страх, вось i ўсё.

Мы стаялi нерухома, бледныя, чакаючы нечага жахлiвага. Сэрцы нашыя моцна бiлiся. Мы пiльна ўслухоўвалiся ў цiшыню i палохалiся нават самых нязначных гукаў. А сабака пачаў кружыць па пакоi, нюхаючы сцены i ўвесь час стогнучы. Гледзячы на яго, мы ледзь не вар'яцелi. Тады селянiн, што мяне прывёў, кiнуўся на яго ў нейкiм прыступе дзiкага страху i, расчынiўшы дзверы, што вялi на падворак, выкiнуў жывёлiну вонкi.

Той адразу ж сцiх, i нас агарнула цiшыня, яшчэ жахлiвейшая. I раптам мы ўсе разам аж здрыганулiся - нехта прайшоў, прыцiскаючыся да сцяны з боку лесу, падышоў да дзвярэй i пачаў iх абмацваць няпэўнай рукой. Пасля дзве хвiлiны не было чуваць нiчога, i за гэты час мы канчаткова страцiлi розум. Пасля невядомы вярнуўся, зноў пацёрся аб сцяну i цiха падрапаўся ў дзверы - гэтак драпаецца пальчыкам нясмелае дзiця. Раптам у акенцы з'явiлася галава - яна была белая, вочы свяцiлiся, як у драпежнага звера. Пачуўся нейкi невыразны гук, нейкае жаласнае мармытанне.

З кухнi грымнуў аглушальны выбух. То стрэлiў стары ляснiк. Тады сыны падбеглi, закрылi акенца вялiкiм сталом i прыставiлi да яго шафу.

Я вам клянуся, што, калi я пачуў стрэл, якога зусiм не чакаў, страх так сцiснуў маё сэрца, што я ледзь не самлеў, ледзь не памёр ад страху.

Да самага досвiтку мы не маглi нi паварушыцца, нi прамовiць слова, скаваныя невыказным жахам. I толькi калi праз шчылiну пад страхой прабiўся першы тонкi прамень святла, мы асмелiлiся адчынiць дзверы.

Пад сцяной каля дзвярэй ляжаў сабака. Мыза была перабiтая куляй.

Ён выбраўся з падворка, прагробшы яму пад плотам.

Чалавек з загарэлым тварам замоўк. Пасля дадаў:

– Той ночы мне не пагражала нiякая небяспека. I ўсё ж я лепш перажыў бы ўсе тыя гадзiны, калi я сутыкаўся са смяротнай небяспекай, чым адну тую хвiлiну, калi стары стрэлiў у барадатую галаву ў акенцы.