Адвокатпен с?хбат
Шрифт:
«Ешандай жадайда!» – дедім мен. «ткен жне азіргі за- маны ертегілерді барлы кейіпкерлеріні істері, іс жзінде, бл тек тергеусіз сот пен озбырлытан баса ештее емес»! Алда, бізді диалогтарымызда, тсінікті болу шін, зімді жй Тайыр, ал мені сх- баттасушымды – Даниял деп атайтын боламын.
ДАНИЯЛ – «Біра олар ділеттілік шін кресіп, ылмыскерлерді жазалайды ой»!
ТАЙЫР – ткен асырларда бл эпостар мен ертегілерді тыда- ушылары мен оырмандарына наса, ал бгінде кино крермендеріне найды. Келісемін. Алайда, брін жете тсініп алайы. Міне, даты батыр Илья келе жатып, аашта отыран
ДАНИЯЛ – Ол оны діл жекпе-жекте жеіп, апа салып, Киевке апарады, онда оны басын шабады. ылмысты жазадан несі кем?
БЛБЛ, БЛБЛ, БЛБЛ С…
ТАЙЫР – Мына екі мысалды арастырып крейік – Илья Муромец жне Алдар Ксе, алайда, ертегі емес, азіргі заманы ыты тжы- рымдамалар трысынан арастырайы.
ДАНИЯЛ – Келісемін, брі мифологиялы шындыта емес, бізді заманымызда жне бізді уаытымызда болып жатыр деп крейік.
ТАЙЫР – Біріншіден, Ильяа Блбла шабуыл жасауа, оны ама- уа алуа, еркіне арсы бір жерге сйреп апаруа кім рсат берді? Ал, одан кейін оны жазалап, лтіруге кім рсат берді?
ДАНИЯЛ – Алайда, ол наыз арашы емес пе? аншама жанды рбан етті.
ТАЙЫР – Оны кім длелдеді? Длелдер айда, айатар ше? Ысы- рды ма? Біра ысыру, тіпті е атты жне жаымсыз болса да, бл ыл- мыс емес. Ары кетсе, оамды тртіпті бзуа жатады.
ДАНИЯЛ – Біра, сол жерде, оны аашыны айналасында адамны сйектері шашылып жатты, ал жол болса аырап, арамшптер басып кеткен жне де ол Ильяны орытты емес пе?
ТАЙЫР – Ол кімні сзінен белгілі болды? Ильяны сзінен бе? исынсыз арама-айшылы туралы айтпай-а ояйын – жолды арамшп басып кеткен, демек, оны бойымен за уаыт ешкім жрмеген жне ол жерде Блбл тонайтындай ешкім болмаан. Жне, оны тек сот ана кінлі деп тани алады, ал, ол сот болмады. Сондытан, Блблды зі азіргі заманы тжырымдамалара сйкес, мжбрлі трмеге амау, жала жабу жне таы баса оншаты ылмыс шін сота Ильяны сті- нен шаым тсіре алатын еді. Ал, осыны барлыын Ильяны зі ойлап тапан жо па?
ДАНИЯЛ – Жасы адвокатпен ол Ильяны трмеге аматып, тіпті одан темаы талап ете алар ма еді – гривнамен немесе карбованецпен? Сонда, Илья зіні засыз рекеттерін жасыру шін Блблды лтірді ме? Мныыз жасы шыты. Ал, Алдар Ксе ше?
ТАЙЫР – кінішке орай, ылмысты за трысынан Алдар Ксенікі де дрыс емес. Ия, ол алаятарды жазалайды, алайда, зады жолмен бе? Оны зі де оларды тонау шін алаяты схемаларын жзеге асырды! Сондытан да, ертегі логикасын азіргі тада іске асыруды ажеті жо!
ДАНИЯЛ – Сонда Сіз ділдік шін кресуді ажеті жо деп ай- тыыз келе ме?!
ТАЙЫР – рине, кресу керек! Оны стіне бл креске брімізді атсалысуымыз керек. Біра, р адамны ділеттілік туралы з пікірі бар жне ол басаларды тсінігінен згеше болуы ммкін боландытан, мндай крес шін наты ережелер жасау ажет. йтпесе, зады анархия билік ететін болады.
ДАНИЯЛ – Бір сзбен айтанда, шектен шыанды, бассызды?
ТАЙЫР – И, мселені мн-жайын жасы білдіретін осындай термин бар… Мені ойымша, сіз айтандай, «бассыздыты» болдырмау шін, зады терминологиялар пайда болды жне оны кмегімен ділет- тілік шін кресті барлы ата ережелері айтылды.
ДАНИЯЛ – Мені болжауым бойымша, бл задар азірді зінде жазылып ойан.
ТАЙЫР –
ДАНИЯЛ – Брын ешандай ылмыс болан жо деп ойлауа бола- тын шыар?
ТАЙЫР – рине, зады маынада айтатын болса, ондай ым болан жо. Адамдар кісі лтіру, тонау жне баса да орынышты істер жасады, біра оларды тотататын за болан жо. Міне сондытан да ділдік шін кресушілер..
ДАНИЯЛ – Алдар Ксе немесе Илья Муромец сияты рекет ету- леріне тура келді!
ТАЙЫР – Дрыс айтасыз! Адамдар рашан ылмыс жасаан жне, кінішке орай, жасайды да, мны брі адамны табиатына тн жне, кінішке орай, мны мойындауымыз керек. Біра, азір мемлекет рыланнан кейін оны негізгі функцияларыны бірі ылмыспен кре- су болып табылады. Сондытан да, мемлекет задылы пен ыты тртіпті, азаматтарды ылмысты ол сушылытан орауды амтама- сыз ету масатында ы орау органдарыны ттас жйесін рды. Жне андай-да бір ылмысты рекетті тергеу жолдарын наты регла- ментпен белгіледі.
ДАНИЯЛ – Ал, бл ережелер наты біржола белгіленді ме?
ТАЙЫР – рине, жо. Айтпашы, мен аза КСР-ні ылмысты іс жргізу кодексімен жмыс істеп лгердім, содан кейін 98-де жаа ыл- мысты іс жргізу кодексі, содан кейін 2014 жылы таы біреуі абылдан- ды. Яни, бгінгі туелсіз азастан тарихында бл шінші ылмысты іс жргізу кодексі, оан жыл сайын тзетулер енгізіліп отырады. Бізді айналамыздаы лем р минут, секунд сайын згеріп жатыр жне баран сайын жылдамыра згеретін болады. Сонымен бірге, оамда ділет- тілік шін кресетін ережелер де згеруде.
ДАНИЯЛ – Жасы жаына.
ТАЙЫР – И, кп жадайда жасы жаына. Біра мнда кп нрсе зімізге – осы ережелерді алай абылдап, оларды алай олданатын- дыымыза байланысты. кінішке орай, теория мен практика сйкес келе бермейді. Мны зіндік объективті себептері де бар, оны схбат барысында айтып, тсіндіруге тырысамын.
САЙЫСА ТСУ НЕМЕСЕ АТАЛУ?
ДАНИЯЛ – Объективті себептер деп не жайлы айтар едііз?
ТАЙЫР – Объективті себептер деп детте кез келген наты адам- ны, яни субъектіні немесе тіпті осындай «субъектілерді» тобыны еркінен немесе кінсінен емес, кездейсо, тарихи, климатты, геосаяси, экономикалы жадайлара байланысты туындаан себептерді айтуа болады. Мнда, атап айтанда, ылмысты процесті екі трлі трі бар – айыптау жне арсыласу, олар объективті тарихи себептерге байланы- сты туындады.
ДАНИЯЛ – арсыласуа тсуді оан андай атысы бар екені ту- ралы аздап айта кетесіз бе?
ТАЙЫР – Тсінікті болу шін Илья Муромецпен мысалды алайы. Ол Блблды Киевке, князь Владимирді алдында келді емес пе. Біра, олар Блбла Ильяа арсы талап ою ммкіндігін берді ме?
ДАНИЯЛ – Жо.
ТАЙЫР – Ал, оан аталуа ммкіндік берді ме?
ДАНИЯЛ – Жо. зін орау шін енді-енді ысырып бастап еді, бірден басын шапты!
ТАЙЫР – Мндай процесті арсыласу деп айтуа бола ма?
ДАНИЯЛ – Мнда айдаы арсыласу! Барлыы да Ильяны айып- тауымен рылан… Сіз негіссіз деп атаан…