Афганская шкатулка
Шрифт:
— Вярнуся.
— А калі ён табе нічога не дасць?
— Паедзем у іншае месца. І вось што, Стась. Я першы раз у жыцці бачу такога чалавека. Цябе так часта падманвалі? Як ты жывеш, нікому не верачы?
Стась маўчаў. Пальцы яго нервова барабанілі па рулі.
— Калі я не змагу раздабыць грошы, ты застанешся ні з чым, — дадаў Крушынскі, якога самаго пачало ўжо стамляць гэтае ўламванне.
— Называй адрас! — згадзіўся нарэшце шафёр. Аднак не паспела машына крануцца з месца, як раптам зноў спынілася.
— Пачакай — можна ж прасцей! Навошта бензін дарма паліць? На, пазвані яму, спытай, ці
— Дзівак ты. Хіба ж такія рэчы так робяцца? Не паспею я яму пазваніць, як яго і след прастыне. Тут знянацку трэба. Галоўнае, я ведаю, што ён цяпер дома.
— Лагічна, — не мог не згадзіцца Стась. Хвілін праз дзесяць «масквічок», паблукаўшы крыху па брудных і калдыбаністых вулічках Чыжоўкі, спыніўся каля старога, але дагледжанага дома. Металічныя дзверы пад'езда зачынены былі на кодавы замок. Крушынскі званіць не стаў, а прыняўся прахаджвацца каля пад'езда ўзад-уперад. Стась заглушыў матор і цярпліва чакаў.
Чакаць давялося нядога. Неўзабаве дзверы расчыніліся. Дзўчынка на ланцужку вяла на шпацыр лупатага маленькага бультэр'ера. Крушынскі прытрымаў нагою дзверы:
— Дзякую! Ключы забыў.
У ліфце падняўся на трэці паверх. Зверху, над дзвярыма кватэры, на яго пазіраў аб'ектыў відэадамафона. Ён націснуў кнопку. Чаканне, чаканне — відаць, там, у кватэры яго разглядалі.
— Адчыні. Гэта Крушынскі, — сказаў ён, папярэджваючы абавязковыя «хто там?», ды «што вам трэба?»
— Барыс, ты? — залабуніў, прапускаючы яго ў аграмадную пярэднюю, мужчына ў адных трусах і ў майцы. Ён быў заспаны і босы. — Дзе ты знік? Што ў цябе за выгляд? Барада. Праходзь, калі ласка, распранайся! Чаго так рана? Што здарылася?
Не адказваючы ні наводнае з гэтага каскаду пытанняў, Крушынскі стаяў у парозе. Ён і не праходзіў і не распранаўся. З дзвярэй цягнула скразняком. Крушынскі прычыніў іх.
— Мне трэба грошы, — сказаў ён.
— Ах, як не ў час, Барыс! — даўжнік апусціўся на пуф, абхапіў галаву рукамі і аж застагнаў. — Дзе ж набрацца тых грошай?! Усё кепска, усё развальваецца.
Крушынскі акінуў вокам гасціную. Не падобна было, каб так усё кепска, каб так усё развальвалася. Нават памерамі сваімі гасцёўня не намнога саступала пляцоўцы ў кар'еры, дзе хлопчыкі гулялі ў хакей. Па цэнтры знаходзілася лесвіца, якая вяла наверх — кватэра была дзвюхпавярховая.
— Так што прабач — зусім не ў час ты… Пазней як-небудзь, — цягнуў сваю песню даўжнік.
— Канчай хныкаць, — груба перапыніў яго Крушынскі.
Усё гэта было яму задужа знаёма. Як толькі справа пачынала тычыцца вяртання пазыкі, так ва ўсіх без выключэння яго даўжнікоў аказвалася кепска. Усё ў іх развальвалася. Гэта ён, калі сам круціўся ў падобных сферах, мог не шкадаваць грошай, любіў раскідвацца імі направа і налева, пазычаў усім без разбору. Яму тады і ў галаву не магло прыйсці, як цяжка, амаль немагчыма потым будзе гэтыя грошы вярнуць. Усе як адзін даўжнікі, хаваючы вочы, уздыхалі, хітрылі, вілялі, скардзіліся, якія чорныя насталі для іх гадзіны, якія яны цяпер бедныя. Спачатку Крушынскі нават верыў гэтаму. А калі і не верыў, бачыў, што яго падманваюць, дык часта ў яго проста не хапала духу настаяць на сваім: прыгразіць, стукнуць па стале кулаком. Канечне, даўжнікі, ведаючы яго характар, як маглі карысталіся гэтым. Калі ж ён перабраўся ў леснічоўку, дык проста плюнуў на даўгі. Грашовае пытанне знікла само сабою. Невялічкіх зберажэнняў хапала яму, яшчэ і на Барса заставалася.
Але цяпер яму раптам стала крыўдна. Момант быў зусім іншы. Цяпер яму пазарэз трэба былі грошы — не для сябе.
— Ну, няма, хоць ты тут…
Нічога не кажучы, Крушынскі ступіў да яго. Даўжнік, які па-ранейшаму сядзеў на пуфіку, зрабіўся белы. Дужай рукой Крушынскі згроб яму на грудзях майку.
— Калі ты мне абяцаў аддаць? Праз два тыдні? А прайшло колькі? Два гады! Але я і цяпер бы цябе не чапаў — мне асабіста грошы больш не патрэбны. Яны трэба іншаму чалавеку!
Крушынскі адштурхнуў даўжніка, той ледзь не зваліўся з пуфіка. Жаласліва паглядаў на Крушынскага знізу ўверх, паціраючы шыю.
Крушынскі змякчыўся.
— Добра, тады давай так, — ён выцягнуў з кішэні нейкую брудную пакамечаную паперку. — Вось твая распіска. Тут чорным па белым, тваёй рукою ўказана, што ты вінен мне пяцьсот. Правільна? Аддай мне палову — і гэтая паперка твая. Дзвесці пяцьдзесят спісваю. Толькі цяпер, вось зараз жа аддай.
— Няма, — адварочваючыся, прашаптаў даўжнік. — Можаш забіць, задушыць мяне тут — няма ні капейкі, ні цэнта!
— Дзе тэлефон?
— Там, — кіўнуў галавою ўглыб гасцінай даўжнік. — Куды ты? Выцеры чаравікі, гразі нанясеш.
Крушынскі, не звяртаючы на яго плаксівае канючанне ўвагі, пайшоў, куды было паказана. Трубка-тэлефон ляжала на часопісным століку.
— Колькі слядоў нарабіў…
На самым версе лесвіцы, відаць, устрывожаная шумам, захінаючыся ў халат, паказалася маладая жанчына. Убачыла чужога і застыла на месцы. А за ёй выглянуў і хлапчук гадоў дзесяці. Ён кулачкамі праціраў заспаныя вочы і ціснуўся да матулі.
Крушынскі больш чым трэба затрымаўся на ім паглядам.
Пакуль ён набіраў нумар, каля ног і сапраўды нацякла лужына. Даўжнік з анучкаю поўзаў на карачках і падціраў яе. Такая спакуса была даць яму носца пад зад! — але Крушынскага стрымліваў, як ні дзіўна, выгляд гэтых жанчыны з хлопчыкам. Абое былі яны нейкія затраўленыя і спалоханыя. Крушынскі раптам падумаў, што не цукар жыццё ім сярод гэтай раскошы.
— Прывітанне. Гэта я, — сказаў ён, калі слухаўку на тым канцы нарэшце паднялі.
— Хто я? — спытаў нічуць не зменены сябраў голас.
— Крушынскі. Мне тэрмінова трэба грошы. Сябар памаўчаў, падыхаў у трубку.
— Многа?
— Сама мала трыста даляраў.
— Так, трыста даляраў… У мяне няма, але… Дзе ты цяпер знаходзішся?
— Тут, у аднаго, — грэбліва зірнуў уніз Крушынскі. — У Чыжоўцы.
— На машыне?
— Так.
— Я ведаю, дзе дастаць. Пакуль пад'едзеш, усё будзе гатова.
— Дзякую.
Крушынскі кінуў на столік трубку і, ні на кога не гледзячы, ні з кім не развітваючыся, цяжка патэпаў да выхаду. Даўжнік з мокрай анучаю ў руцэ пабег следам.
У дзвярах Крушынскі спыніўся. Выцягнуў распіску, скамечыў і кінуў даўжніку пад ногі.
— На. За тое, што слядоў нарабіў. Паркет перасцелеш.
Прыпаўшы носам да экрана, даўжнік назіраў за Крушынскім да таго часу, пакуль не пад'ехаў ліфт і Крушынскі не знік у ім. Тады павярнуўся і толькі цяпер убачыў на лесвіцы жонку з сынам.