Авантуры студыёзуса Вырвіча
Шрифт:
Ці будзе калі ў Вырвіча такое шчасце?
Вось ён, адпушчаны на святы дадому — так, менавіта ў Лёднікаў быў ягоны дом — сядзіць, такі гожы ў сваім мундзіры, з заўважнымі вусікамі, пры літым поясе са слуцкай персіярні, пры залатых галунах і чырвоных ботах, дзеўкі млеюць —
На двары забрахаў руды Піфагор — весела, прыветна. Нешта забубнеў таксама прывітальнае Хвелька… Значыць, вярнуўся гаспадар.
Лёднік стамлёна зайшоў у пакой, зняў капялюш, паставіў доктарскую сваю валізу, сеў на канапу, правёў рукой па худым дзюбаносым твары.
— Цяжкая аперацыя была… Ледзь адратаваў пацыента. Жоўць разлілася ў брушыну… А вопытных асістэнтаў бракуе, — гэта ён дакорліва адрасаваў Вырвічу, які адрынуў медыцыну дзеля вайсковай справы. Пранціш, аднак, віны не адчуваў ні на каліва — пан Вырвіч гербу Гіпацэнтаўр, нашчадак Палямона — шляхціц, рыцар, вой!
Малы Алесь радасна падбег да бацькі, забраўся на калені. Лёднік пацалаваў малога ў лоб і адкінуўся на спінку канапы, заплюшчыў вочы, прыціскаючы да сябе сына і чуючы пахі вячэры — пані Саламея хуценька накрывала на стол…
Ніхто не ведаў, колькі лёс дазволіць доўжыцца такім ціхім вечарам, напоўненым сямейным шчасцем, таму яны і былі асабліва дарагія сэрцу.
На вуліцы пачуліся стрэлы і крыкі… Лёднік нат не зварухнуўся, не адплюшчыў вачэй, адно па твары ягоным прабег цень. Вырвіч ускочыў, зазірнуў у вакно:
— Што там робіцца? Бутрым, ведаеш што-небудзь?
Лёднік цяжка ўздыхнуў і неахвотна адказаў:
— У саборы людзі Станіслава Панятоўскага пачалі страляць па радзівілаўскіх… Ну і… зноў сеча. Відаць, хутка прыбягуць прасіць камусьці з паноў выпушчаныя вантробы ўправіць на месца.
Пранціш замітусіўся, схапіў шапку, шаблю. Пані Саламея трывожна глядзела на яго.
Лёднік толькі сумна папытаўся:
— За каго біцца будзеш, драгун?
Пранціш трохі задумаўся, потым усміхнуўся, расправіў плечы:
— Не бойся, у дурную зваду не палезу. Але што ж я за шляхціц, калі стану хавацца ад боек у цяжкія для радзімы часы? За каго біцца? Ясная рэч, за волю, за Беларусь! Ну, бывайце!
Пранціш выбег на двор, хутка па бруку застукалі капыты ягонага каня…
— Як думаеш, ён не патрапіць у бяду? — папыталася Саламея.
Лёднік толькі паціснуў плячыма.
— Калі залева, не вымакнуць немагчыма. Невядома, куды нас віры палітычныя занясуць. Будзем маліцца, Залфейка, ды чакаць. Калі ў чалавека ёсць годнасць ды любоў да радзімы — ён не стане трэскай на чужых хвалях. Не прападзе і ягоная мосць пан Пранціш Вырвіч.
Над Вільняй зазванілі званы, паплылі аблокі, заплакалі анёлы… Сонца прабілася скрозь хмары, як вогненны меч.
І не было іншага часу і іншага месца для тых, хто быў прызначаны жыць, кахаць і змагацца тут, дзе жыве Беларусь.