Блакіт і золата дня
Шрифт:
– Ну і дзякуй Богу. Можа, я гэтых парэчак не еў у дзяцінстве? Або ты? Усе гэтыя твае стрэптакокі - у стэрыльных бальніцах. А там, дзе бабы на полі бульбу капаюць, - аб іх і не чулі.
– Не ты ёй маці, а я. Мне і меркаваць.
Дзядзька маўкліва згаджаецца з бясспрэчнай ісцінай.
І зноў цэлымі днямі гучыць над дзіцёнкам імя страхоцця.
– Не хадзі туды, не рабі гэтага, не рві таго!
– Пыласос! Пыласос!! Пыласос!!!
Проста невыносна. Дарослы - і той бы з'ехаў з глузду ад такога, а тут жа маляўка.
Дзядзька
А сад такі гожы, столькі ў ім нябачных пладоў, столькі хмызня-коў і травяных зараснікаў. Ідзі па ім, тупай пакуль яшчэ слабымі нагамі. А ягады такія празрыстыя, такія сагрэтыя сонцам. Сонца пранізвае іх навылёт, нараджаючы ў каламутнай глыбіні невыразныя контуры семачак. Куст кліча да сябе, як дрэва пазнання. Ідзі ж, ідзі!
– Пыласос!!!
І закладваюцца назад рукі. А родныя вочы, сінія - як у той -застываюць. Напэўна, і тую, іншую, многа палохалі. Якіх жа намаганняў каштавала ёй вырасці такой, як яна ёсць!
І вось аднойчы, калі брат і сястра сядзяць поруч і брат выказвае свае невясёлыя думкі, з-за вугла дома выплывае касалапым упэўненым крокам круглая Алёнка.
Жывот - наперад, рукі за спіною, на тварыку стрыманы і прытворна раўнадушны выраз.
Яна тупае гаспадарскім, паважным крокам.
Вось падышла зусім блізка да маці, паклала ёй на калені кулачкі, расшчапіла іх.
На яе далонях ляжыць дзесятак зялёных парэчак.
І адразу яе мордачка робіцца круцельская, хітрая.
– Мама. Пасёсь.
І тут дзядзька не вытрымлівае. Ён хапае яе на рукі і шалёна цалуе ў брудныя лапкі, у шчокі, у хітрыя вочы.
– Дачушка ты мая! Дзіця ты маё чалавечае!
Блакіт і золата дня
Вясною палескія рэкі пачынаюць цячы назад, да вытокаў.
Толькі адна Прыпяць з цяжкасцю гоніць да Дняпра талыя воды, заліваючы на дзесяткі кіламетраў палі і лясы.
Застаюцца толькі вёскі на выспах ды рэдкія барліны са стагамі сена ці шумлівым вяселлем. Часам — кірмаш на чаўнах, з'яднаных масткамі, плывучы кірмаш, што павольна набліжаецца да далёкага сяла.
Пахнуць добрым малаком каровы, коні баязліва касавурацца за борт фіялетавым, напружана-разумным вокам.
— Ну вас да д'ябла. Яшчэ патонеш тут з вамі.
Адзін такі кірмаш, па-палеску стрыманы, жартаўлівы і трохі п'яны, спазняўся з прыбыццём у сяло на цэлыя два дні.
Бяда была ў тым, што па дарозе, у вёсцы Разбіты Рог, старшы загуляў і зманіў з сабою на бераг усіх мужчын, усіх стырнавых.
Бабы паспрабавалі плысці далей адны, але мужыкі, раззлаваўшыся, дагналі іх і зноў паставілі ўвесь кірмаш — сто пяць чаўноў — на прыкол да сыпучай выспы,
— Падумаеш, вельмі ім трэба спяшацца. На вялікдзень яны, бачыце, у Карпілавічы не паспеюць. А нам і тут добра.
Бабы хацелі былі пратэставаць, але з чаўноў узнялі такую катавасію, што яны толькі плюнулі.
— Няма на вас, нячысцікаў, управы.
— А што ўправа? Можа на тое, каб вы фарбаванкі свянцілі?
Цяпер мужыкі і самі разумелі, што ўчынілі дрэннае, але гонар
перашкаджаў ім прызнацца ў гэтым. І таму яны, даволі пахмурныя, налягалі на шасты і вёслы, спяшаліся, хоць усім было зразумела: спазніліся.
Усе былі не ў гуморы: мужчыны — з пахмелу, жанчыны — ад крыўды. Т олькі адной дзяўчыне — а было ёй год васемнаццаць — усё было хоць бы што. Яна сядзела на носе аднаго з пярэдніх чаўноў і ўсміхалася такой светлай усмешкай, што і сляпы ўсміхнуўся б ёй у адказ.
Празрыстыя славянскія вочы, — быццам майскае неба ў ранішнім тумане, — тупы носік, румяны рот з мяккімі ямачкамі ў куточках вуснаў. І лепей за ўсё была каса. Т аўшчынёю з руку, залацістая, як сухі ліст каштана.
Хустку дзяўчына скінула і разаслала на каленях, бо сонца ў гэты дзень нечакана прыгрэла, і па вадзе скакалі залатыя іскры, ад якіх моршчыўся нос і хацелася чхаць.
З-пад хусткі была відаць клятчастая спадніца, пад ёю другая
— белая. І ўсё на гэтым дзеўчаняці ляжала так ладна. І так забаўна жмурыліся ад сонца і ленай млявасці яе вочы, што кожны сказаў бы:
— Вось каму жыць добра.
А жыць было на самай справе добра! Наперадзе далёкая дарога сярод затопленых лясоў; верхавіны дрэў, што плаваюць у блакітнай смузе; дрымотныя крыкі пеўняў над вадою.
Куды было спяшацца? Наперадзе — жыццё. Аднаго не хапала: каб падышоў нехта ззаду, вялікі, цёплы, як сон, абняў за плечы і прынік шчакою да скроні.
Раней і думаць аб гэтым было страшна. І мужа яна ўяўляла сабе не іначай, як чужога хлопца, з якім трэба сядзець на покуце і, немаведама чаму, цалавацца.
А вакол зялёныя шклянкі і чырвоныя твары.
Але адышло насланнё, прыгрэлі промні, заказыталі ў носе. Захацелася скруціцца ў іх цеплыні, як котка.
І каб нехта гладзіў.
Вясна ўсё ж прыйшла, першая і апошняя такая. А можа і не апошняя. А дарога па разводдзі, сена, што плыве поруч з вялікімі чаўнамі, вячэрнія песні дапамаглі вясне.
І ніхто, нават маці, не разумела, што здарылася за гэтыя дні дзіва: узышла на бацькоўскую байду калючы і рэзкі падлетак, а цяпер плыве дарослая дзяўчына, што ўсё зразумела нейкімі глыбінямі душы.
Быццам зямля.
Драмала яна пад расталай вадой, была вязкая і спакойная. І раптам, сагрэтая сонцам, стала мяккай і цёплай, разварушыла ў сабе парасткі і толькі таго і чакае, каб прайшоў нехта, са свістам шпурнуў з сявенькі васковыя зярняты, — і песня жаўрука прывітае яго прыход.