Чтение онлайн

на главную

Жанры

Шрифт:

***

Интилиш, яшаш шави инсонни тинимсиз харакатга солар, ўз эхтижини ондириш учун аста-секин менат илишни ўрганиб борарди. Илгарилари табиат ўйнидан юлиб оладиган нарсалар билан озуланган бўлса, эндиликда жамариб ўйишни ўрганабошлади, айниса ёввойи хайвонларни ўлга ўргатиш, ерга ишлов бериб хосил етиштириш, эхтиёжини ондиришдан ташари келажаги учун замин тайёрлар эди. Хуллас ярим оч, ярим яланоч, хамкорлида яшаш учун курашадиган одамлар авваллари менат илишни, кейинро бориб онгли менат илишни ўрганиб борди, Ниоят одамзот ихтиёрида мулк пайдо бўлабошлади. Оирини енгил иладиган, хардоим асотадиган

мулкни кўпайтириш хаваси янада ортабошлади. Бора-бора мулкни кўпайтириш учун менат илишдан кўра уни бировлардан тортиб олиш имконияти туилди, бу йўл жанжаллар ёки урушларга сабаб бўлар, одамларни ёвузлик томон сурар. Кимнинг мулки кўп бўлса ўша удратли бўлиб борар, бошаларни тоъбе илиш имконияти ортар эди. Мулк эгаси хўжайин, мулксиз киши тоъбе бўлиб охир оибат хўжайинлар ва улларни пайдо бўлишига олиб келди. Бошаларнинг менат махсулини ўзлаштириш, худбинлик ва текинхўрли хукмрон бўлган улдорлик тузумини бошлаб берди. улдорлик кишилик жамиятининг бойликка ружу ўйган, биринчи энг ўпол поонаси бўлиб дунёга клди. Бир ватлар айу ва шодликлар омухта эди. Одамлар ийинчиликлардан ийналсалар ам эркин ва тенг эдилар.

улдорлик тузуми хуусиз, эрксиз кишилар сафини барпо илди, ана шу музлумлар сафи шодликдан махрум бутун умрга айуда аёт кечиришга махкум эдилар. Айни пайтда одамлар чинакам айу ва шодликнинг билишмас, шу сабабдан адрлашни ам билаолмас эдилар. Шодликка эришиш, айуни буткул йўотиш учун кураш бошланган буни зиддият деб атайбошлаган эдилар. Инсоният утулиб бўлмайдиган ана шу зиддият гирдобига кириб олди. уллар эркинликни, улдорлар ўз улларининг сафини кенгайтиришни ўйлайдилар, эзгулик аидаги тушунчалар жуда ожиз, маънавия хаидагилари эса чалкаш, адолат фаат хукмронлартомонида бўлиб, мазлумлар ундан марум эдилар. Бу тузумни такомиллаштириш тўрисида айурувчилар кўп бўлсада уни бузиб айта уриш аида хечбир хукмрон ўйламас эди.

***

– 

Сандра буёа кел – деди Милейка бир нарса эсига тушиб.

– 

Лаббай бекам, нима иш буюрадилар.

– 

Сен халиги Аргос аидаги гапларни эримга валдираб юрма таин.

– 

Йўе, ўлибманми бундай бўлмаур гапларни айтиб.

– 

На терингни шилиб оламан.

– 

арандай сирингизни айтаберинг, бировга чур этсам харом ўлай.

– 

Очиини айтсам эримни унчали суймайман.

– 

Нега бекам, у яхши одам-ку.

– 

Мени атти севишини биламан, лекин ёши ам айтиб олган. Файласфман деб кўп матанади. Ичиб олса ўзини бошараолмай ирт жинни бўлиб олади.

– 

Эркакларнинг барчаси шунаа, кўнглини олаберсангиз вати келиб унинг мулкига эга бўласиз.

– 

Биласанми аёл киши учун ёнида севган йигити бўлиши керак, йўса еч нарса татимайди.

– 

Хамма нарсага эришгансиз бекам, бахтли эканлигингизни унчалик билмайсиз. Хали замон эрингиз келади, ўзингиз ором бериб кутиб олинг.

– 

Биласан у келиб нима дейди, “Милейка азизим сени соиндим, барча нарсаларингни олиб келдим”.

– 

У сизни чиндан ам севади.

– 

Айтган нарсаларимни ярмини эсидан чиариб ўйган бўлади, мен адабини бериб ўяман.

– 

Ундай

илманг бекам, яхшиси эркалатиб кутиб олинг. Мен кокилларингизни ўниро илиб уяман, мушк-анбарлардан сепиб оласиз.

– 

Ораси бурама, хаворанг кўйлагимни олиб кел.

– 

Хўп бўлади.

***

Харандай тузум кишиларнинг сай-харакатлари билан барпо илинади, уни янгилаш учун бирнеча асрлик муддат билан биргаликда беисоб изтироблар ва миллион миллион кишиларнинг урбон бўлишини таозо этади.

Азал-азалдан инсон табиати бойлик ортиришни хуш кўрган. Нима учун, нега тинимсиз бойликка интилишнинг асл сабабини барча ам билавермайди. Бойлик аида сўз юритилганда фикрлар хилма-хил бўлиб, баъзи бировлар уни хавфли ёки зарарли деб ам хисоблайдилар. Бойликдан очиш лозим, ундан хазар илиш керак дегувчилар ам йў эмас. Бундай фикрлар нотўридир. Аввалло бойликни хамма севади, мўл-кўлчиликда яшаш барчанинг орзусидир, ахир арандай одам ўз жисмига эга, албатта хилма-хил моддий эхтиёжлар чангалида яшайди, хеч ким, хеч ачон эхтиёжсиз, хеч нарса истехмол илмасдан яшайолмайди. Унинг эхтиёжи хилма-хил ва тинимсиз ўзгаришда, жамият анчалик ривожланса эхтиёжлар ам ана шундай ўзаберади.

Кишилар бойликка талпинмасалар эди, уни ўзлаштиришга бўлган интилиш бўлмаса эди, бирор гўзаллик ёки буюмнинг адри умуман бўлмас эди. Бойликни адрлаш, бой-бадавлат бўлиб яшаш учун тер тўкиб менат илиш ва интилиш ижобий фазилатдир, лекин очкўзлик билан бировларнинг менати эвазига бойлик тўплаш салбий хислатдир. Эзгу ишларга сарфлаш учун тўпланган бойлик ам эзгу ишдир. Мазмунсиз, ўз хирсий хохишлар йўлида тўпланган бойлик ўта хавфли бўлиб, жамият учун ам зарарлидир.

Юнон файласуфи Сурот ўзининг шогирди Афлотун билан бозор айланиб хайратланган экан.

– 

Афлотун ара-я, мен учун бўлмаган буюмлар шу даражада “кўп эканлигини билмас эканман”.

Итисодий ашшолик, маънавий ашшолик билан ондош эгизак, иккинчиси ам даволанмаса, солом турмуш ва адолат аида гап ам бўлиши мумкин эмас, маънавий иниров ардоим уллик томон судрайди барча оидалар зўравонликка асосланган бўлиб, ор-номус, виждон, уят ва мамлакат онунлари ам хукмронлар манфаатини химоя илади солом итисод адолатнинг якунидир, адолат эса чинакам алнинг масулидир.

Хозирчалик инсоният солом итисод нималигини билмайди, унинг ўзи кашф илган адолати бор. Чинакам итисод, чинакам адолат хали олисда, маънавият ва эзгулик хаидаги фикрлар чалиш. Олис йўл томон тинмай оимлар, одимлашга ардоим мажбур.

***

Бойлик жамият ривожига энг катта таъсир ўтказувчи муъжиза бўлиб, жуда кўплаб шодликлар келтириши билан биргаликда, жабру-ситамлар ва зўравонлик каби касофатларнинг ам сабабчисидир.

– 

Милейка жонгинам мен келдим – деди кўтарингки рух билан хонадонига кириб келган Дродо – Келганимдан хурсандмисан?

– 

Агарда мен айтган барча илтимосларимни бажариб келган бўлсанг хурсанд бўламан, борди-ю …

– 

Борди-ю … эсимдан чиан бўлса жахл иласан, шундайми?

– 

Шундай, сен азалдан топирсан.

– 

Агарда барча илтимосларингни бажариб келган бўлсамчи?

– 

Поделиться:
Популярные книги

В зоне особого внимания

Иванов Дмитрий
12. Девяностые
Фантастика:
попаданцы
альтернативная история
5.00
рейтинг книги
В зоне особого внимания

Вечный Данж. Трилогия

Матисов Павел
Фантастика:
фэнтези
юмористическая фантастика
6.77
рейтинг книги
Вечный Данж. Трилогия

Холодный ветер перемен

Иванов Дмитрий
7. Девяностые
Фантастика:
попаданцы
альтернативная история
6.80
рейтинг книги
Холодный ветер перемен

Повелитель механического легиона. Том I

Лисицин Евгений
1. Повелитель механического легиона
Фантастика:
фэнтези
попаданцы
аниме
5.00
рейтинг книги
Повелитель механического легиона. Том I

Целитель

Первухин Андрей Евгеньевич
1. Целитель
Фантастика:
фэнтези
попаданцы
5.00
рейтинг книги
Целитель

Золушка вне правил

Шах Ольга
Любовные романы:
любовно-фантастические романы
6.83
рейтинг книги
Золушка вне правил

Свадьба по приказу, или Моя непокорная княжна

Чернованова Валерия Михайловна
Любовные романы:
любовно-фантастические романы
5.57
рейтинг книги
Свадьба по приказу, или Моя непокорная княжна

Мифы и Легенды. Тетралогия

Карелин Сергей Витальевич
Мифы и Легенды
Фантастика:
фэнтези
рпг
альтернативная история
5.00
рейтинг книги
Мифы и Легенды. Тетралогия

Газлайтер. Том 4

Володин Григорий
4. История Телепата
Фантастика:
попаданцы
альтернативная история
аниме
5.00
рейтинг книги
Газлайтер. Том 4

Мастер Разума

Кронос Александр
1. Мастер Разума
Фантастика:
героическая фантастика
попаданцы
аниме
6.20
рейтинг книги
Мастер Разума

Теневой Перевал

Осадчук Алексей Витальевич
8. Последняя жизнь
Фантастика:
попаданцы
аниме
фэнтези
5.00
рейтинг книги
Теневой Перевал

С Д. Том 16

Клеванский Кирилл Сергеевич
16. Сердце дракона
Фантастика:
боевая фантастика
6.94
рейтинг книги
С Д. Том 16

Купеческая дочь замуж не желает

Шах Ольга
Фантастика:
фэнтези
6.89
рейтинг книги
Купеческая дочь замуж не желает

Охота на попаданку. Бракованная жена

Герр Ольга
Любовные романы:
любовно-фантастические романы
5.60
рейтинг книги
Охота на попаданку. Бракованная жена