Gipnoz d???njesi: ylmy ?emele?me
Шрифт:
Katolik monah Abbot Faria, gipnozy ylmy taydan owrenenlerin biri, Franz Mesmerin isini dowam etdirdi. Gipnozyn “haywan magnetizmi” bilen aracylyk edendigini one suren Mesmerden tapawutlylykda, Faria munun dine teklip guyji bilen isleyandigine ynanyardy. Tizara gipnoz hazirki zaman lukmancylyk dunyasine girip baslady. Lukmancylyk pudagynda gipnozyn ulanylmagy Elliotson we Jeyms Esdaile yaly hirurglaryn we lukmanlaryn we gipnozyn biologiki we fiziki peydalaryny acmaga komek eden Jeyms Brayd yaly gozlegcilerin komegi bilen meshur boldy. Writazgylaryna gora, Brayd gipnoz, Neyripnologiya (1843) atly ilkinji nesiri cap edilenden gysga wagt son gundogaryn durli meditasiya amallary baradaky habarlary dinlap baslady. Ilki bilen bu gundogar tejribelerinin kabirini taryhy we fiziologiki nukdaynazardan Jady, Mesmerizm, Gipnotizm we s.m. atly makalalaryn birinde ara alyp maslahatlasdy. Ozunin gipnoz amallary bilen hindi yoga meditasiyasynyn durli gornusleri we beyleki gadymy ruhy amallar, esasanam meyletin jaylanmak we adamyn goze durtulip durmagy bilen menzeslikler doretdi. Braydyn bu amallara bolan gyzyklanmasy, gundogar dini dap-dessurlarynyn, ynanclarynyn we amallarynyn gin gerimini beyan edyan gadymy pars teksti bolan "Dinler mekdebi" Dabistan-i Mazahibin owrenilmeginden gelip cykyar. Bu hadysalara berlen transsendental ya-da metafiziki dusundirisi duybunden ret eden-de bolsa, Brayd gundogar tejribesinin bu beyany, gipnozyn tasirinin basga hic kim bolmazdan yeke ozi ondurilip bilinjekdigi baradaky pikirini goldayandygyny boyun aldy (onem subut edipdi) kanagatlandyrys synaglary, 1841-nji yylyn noyabr ayynda); kop "metafiziki" gundogar tejribesi bilen ozunin "rasional" neyrohipnotizminin arasyndaky baglanysygy gordi we mesmeristlerin ahli suwuk teoriyalaryny we magnit amallaryny duybunden ret etdi.
Pars lukmany Awisenna (980-1037) 1027-nji yylda "trans" (gipnotiki trans) yagdayynyn ayratynlyklaryny dokumentlesdirdi. Sol dowurde gipnoz lukmancylyk bejergisi hokmunde seyrek ulanylyardy; Nemes lukmany Franz Mesmer ony XVIII asyrda gaytadan girizdi.
Franz Mesmer (1734-1815) universelemde adam bedeninin saglygyna tasir edyan “haywan magnetizmi” diyilyan magnit guyjunin ya-da “suwuklygyn” bardygyna ynanyardy. Sagaldys getirmek ucin bu ugura tasir etmek ucin magnitler bilen synag etdi. Takmynan 1774-nji yylda, "Mesmeric Passes" diylip atlandyrylyan elleri predmetin bedeninin onunde gecirip, sol bir tasiri doredip bolar diyen netija geldi.
1784-nji yylda korol Lui XVI-nyn hayysy boyunca haywanlaryn magnitliligi boyunca iki sany sa komissiyasy Mesmerin nagile sagirdi Carlz d'Eslonyn (1750-1786) aydanlaryny dernemek ucin yorite tabsyryldy. zerur (we Mesmerin cak edisi yaly metafora dal) "haywan magnetizmi", "magnit haywan" we suna menzes fiziki "magnit suwuklygy", "magnit suwuklygy". Gozlegcilerin arasynda alym Antuan Lavoisier, elektrik we yerusti magnetizm boyunca hunarmen Benyamin Franklin we agyryny bejermek boyunca hunarmen Jozef-Ignace Guillotin bar.
Komissiyanyn agzalary d'Eslonyn tejribesini dernedi; Mesmerin "bejergisinin" hakykatdanam "bejergidigini" onunden duyman kabul etseler-de, Mesmerin bu "bejerislerin" baslangyjydygyny ya-da yokdugyny anyklamadylar. Ayratynam, d'Eslon proseduralaryny owrenmekde tejribe protokollary “Lavoisier” tarapyndan islenip duzulen, “sam” we “hakyky” proseduralary we in esasysy ilkinji ulanylysyny oz icine alyan, totanleyin gozegcilik edilyan synaglaryn gin toparyny gecirdi. gozlegciler we olaryn mowzuklary hokmunde "goz ortukleri".
Gecirilen gozleglerin netijesinde iki komissiya d'Eslonyn ya-da "haywan magnetizmi" ya-da "magnit suwuklygy" diyilyan fiziki fiziki barlygy baradaky tassyklamasyny tassyklayan subutnamanyn yokdugyny aytdy. Bu isde syn eden ahli tasirlerinin gonuden-goni fiziologiki (metafiziki dal) herekete bagly bolup biljekdigini, yagny synagdan gecirilen ahli hadysalaryn gonuden-goni “aragatnasyk”, “hyyal” we / ya-da “imitasiya” bilen baglanysykly bolup biljekdigini kesgitlediler. . " Mesmer ahyrsony Pari Parisden cykyp, mesmerizm bilen mesgullanmak ucin Wena gaydyp geldi. Fransuz komitetinin netijelerinden son, "Sotlandiyanyn umumy dusunjeli mekdebinin" tasirli akademik filosofy Dugald Styuart, adamzadyn filosofiyasy elementlerinde (1818) lukmanlary adatdan dasary tebigatyn ornuny tutup mesmerizm elementlerini halas etmage cagyrdy. "umumy dusunje", fiziologiya we psihologiya kanunlaryna esaslanyan taze dusundiris bilen "haywan magnetizmi" teoriyasy. Brayd dowrunde Sotlandiyanyn umumy dusunje mekdebi akademiki psihologiyanyn agdyklyk edyan teoriyalaryny girizdi we Brayd ahli yazgylarynda bu dap boyunca beyleki filosoflara yuzlenyar. Braid sonun ucin mesmerizm teoriyasyna we praktikasyna tazeden garady we gipnoz usulyny has rasional, umumy dusunje alternatiwasy hokmunde osdurdi.
Brayd "rasional mesmerizm" ady bilen gysgaca oynasa-da, ahyrynda adatdan dasary guycleri ulanyan amallary inkar etmek we adaty adamlaryn roluny gorkezmek ucin karyerasynyn dowamynda resmi dal synaglary gecirip, cemelesmesinin uytgesik taraplaryny bellemek kararyna geldi. Fiziologiki we psihologiki prosesler , syn edilen effektleri ondurmekde teklip we unsi jemlemek yaly.
Конец ознакомительного фрагмента.