Палескія рабінзоны
Шрифт:
XII
Зноў няўдалая спроба. – Неспадзяваная сустрэча. – Вожык дапамог. – Апошняя рыба. – Новая спроба. – Нядоўгая радасць. – У пастцы. – Апошнія патугі. – Побач са смерцю.
Спалі дрэнна. Увесь час пільнавалі агонь, грэліся, сушыліся. Дождж перастаў на світанні, і хлопцы зараз жа пачалі рыхтавацца ў дарогу.
Вялікую надзею яны мелі, што цяпер ужо выберуцца. Не можа быць, каб нідзе аніякай магчымасці не было! Калі спатрэбіцца, яны нават папаўзуць, як тады паўзлі ад возера. Так або іначай трэба нарэшце вырвацца…
Перад адыходам Мірон кінуў у вогнішча ўсе назапашаныя дровы.
– Хай гараць. Можа, яшчэ прыйдзецца назад вярнуцца.
Ісці было вельмі непрыемна. Зямля мокрая, з дрэў капае вада. Закране першы якую галіну – другі крычыць, што яго абліло. Абутак прамок адразу, а далей паступова прамакала і адзенне.
Пайшлі тым самым шляхам, што і першы раз, – навакол. Але самаадчуванне было нават горшым, як тады. Тады, прынамсі, адразу было відаць, што далей – вада, значыць, і совацца няма чаго. А цяпер кожны раз прыходзілася лезці ў балота спрабаваць, ці нельга прайсці, – і кожны раз вяртацца назад.
Нават возера не было відаць; перад ім распасцерлася вялікае балота, пакрытае рэдкім хмызняком і паасобнымі дрэвамі. Толькі часам блісне між зелянінай вада і зноў схаваецца.
Яны прайшлі толькі палову свайго вострава, а змарыліся куды болей, як тады за ўвесь шлях. Да таго ж голад пачаў мучыць. Спачатку іх падтрымлівала надзея, што вось зараз яны выберуцца, але хутка надзея знікла. Нават Мірон не вытрымаў:
– Гэтак можна швэндацца тут усё сваё жыццё!
– Толькі цяпер я адчуў, які прыемны, прыгожы, прытульны быў наш куток, будан, вогнішча! – сказаў Віктар. – Хадзем назад!
– Хадзем! – згадзіўся Мірон. – Усё роўна сёння не паспеем усяго абысці. Заўтра пачнём з гэтага месца.
Калі вярнуліся назад, было пад вечар ужо. Жар ад вогнішча захаваўся, але ў запасе не было ні ламачча, ні ежы.
Хлопцы былі так стомлены, што ім не хацелася нават варушыцца. Трэба было ісці па галлё, па рыбу, але абодва згадзіліся лепш галадаваць, абы толькі адпачыць, бо і папярэднюю ноч яны амаль не спалі.
Падсушыліся, выпілі «чаю» і зараз жа паляглі спаць.
Прачнуліся на світанні, праспаўшы гадзін адзінаццаць. Затое зноў адчувалі сябе бадзёрымі і вясёлымі. Толькі голад даваў сябе знаць.
Ускінулі на плечы свае дубіны і бягом памчаліся да сажалкі. Наперадзе шпарка бег Віктар, ззаду дыбаў Мірон. Беглі яны па дарозе, якую добра ведалі, таму нават не глядзелі вакол сябе. Вось кусты па беразе іх сажалкі; Віктар ужо абмінуў куст…
Але ў гэты момант адбылося нешта такое, чаго Мірон зусім уразумець не мог.
Пачуўся крык, рэў, стук, і насустрач Мірону выскачыў бледны, бяззбройны Віктар.
– Уцякай! – паспеў ён толькі крыкнуць і паляцеў як страла.
Мірон нават і сам не заўважыў, як ужо імчаўся следам за Віктарам.
Вецер свісцеў у вушах, галіны сцёбалі па твары, а яны ўсё ляцелі ды ляцелі. Азірнуўся быў Мірон назад, нічога не заўважыў, але не адставаў ад Віктара. Толькі каля вогнішча спыніўся Віктар і пачаў углядацца назад.
– Што… такое? – задыхаўшыся, спытаўся Мірон.
– Мядзведзь! – коратка адказаў Віктар.
Але як яны абодва ні прыглядаліся, нікога не было відаць.
– А можа, табе толькі здалося? – насмешліва сказаў Мірон.
– Добра здалося, калі я сам стукнуў яго па галаве! – адказаў Віктар сур'ёзна.
Потым, прыгінаючыся, пачаў красціся наперад. Рушыў за ім і Мірон. Крокаў пяцьдзесят пасунуліся яны і нічога не заўважылі. Тады толькі Віктар супакоіўся.
– Я быў упэўнены, што мядзведзь за намі гоніцца, – прамовіў ён з палёгкай.
– Ды раскажы ты толкам, у чым справа? – нецярпліва запытаў Мірон.
– А вось калі я заскочыў за куст, дык трапіў акурат у лапы да мядзведзя. Сажалка высахла, засталося толькі балота, а ў ім бялела шмат рыбы. Вось мядзведзь і капашыўся там, падбіраў нашую рыбку. Мусіць, таму ён і не пачуў нас, што быў заняты гэтай справай. Я з разгону так і паляцеў на яго. Ён мігам выпрастаўся, стаў на заднія лапы і павярнуўся да мяне. У бяспамяцці я стукнуў сваёй булавой яму па мордзе. Ён зароў і ўхапіўся лапамі за вочы. Відаць, я трапіў яму ў вока. Булава вывалілася з рук, і я паляцеў назад. Вось і ўсё.
– Во як? – сказаў Мірон. – Дык гэта не жарты?
– Добрыя жарты – трапіць мядзведзю ў лапы з адным толькі кіем.
– А ведаеш што? – засмяяўся Мірон. – Гэта ж вожык нас выратаваў. Калючкі папсавалі мядзведзю вока, вось яму і не было як гнацца за намі. А простым кіем ты не мог бы выбіць яму вока.
– Я ж табе казаў: падавай на маю булаву ўсіх звяроў, нават сланоў і кракадзілаў! – сказаў Віктар і ўзяўся ў бокі.
– Ой, не хваліся, герой! – паківаў яму пальцам Мірон. – Прыпомні, як ты, збялелы, бяззбройны, ляцеў ад яго.
– А ты нават і не ведаў чаго, але таксама ляцеў!
І абодва героі весела засмяяліся.
Праз паўгадзіны пайшлі назад. Чым болей набліжаліся да сажалкі, тым болей напружваліся. Чатыры вокі пільна ўглядаліся ў кусты, чатыры вухі не прапускалі аніводнага гуку. Кожны момант хлопцы гатовы былі драпануць назад.
Такім чынам падкраліся да самага берага і ўбачылі балотца з невялікімі лужынкамі, здохлую, паўжывую і жывую рыбу, сляды мядзведзя, а побач булаву. Ніякіх адзнак, што быў паблізу і сам мядзведзь, не было.
Калі падышлі бліжэй ды паднялі дубіну, то заўважылі на ёй сляды зубоў.
– Відаць, ад злосці кінуўся на дубіну, – заўважыў Віктар. – Калі за намі не пагнаўся, дык пэўна застаўся без вока.
– Нажылі мы цяпер суседа-ворага, – сказаў Мірон.
– Дармо! Ён сам цяпер будзе баяцца нас. Наконт гэтага можна быць спакойным. Наогул мядзведзь сам не нападае на чалавека, а на двух – тым болей.
Набралі хлопцы рыбы колькі ўлезла і накіраваліся дадому.
– Апошняя рыба, – сумна сказаў Мірон. – Калі не выберамся заўтра, паслязаўтра, то дрэнная будзе справа.