Ралля суровая

Мацяш Ніна

ПЕСНЯ МАТЧЫНАЙ МАЛАДОСЦІ ...Замерла хвіля, як матыль на шпільцы: Знарок ці незнарок? Сабе ці мне? — Вяртае мама песняй маладосць сваю: ...Насыпаў пшанца Аж па калянца, Наліў вадзіцы Аж па крыліцы. Галубка не есць, Галубка не п'е, На крутую гару Усё плакаці йдзе. — Галубка мая, Шызакрылая, Якая ўдалася Ты журлівая! Ой, ёсць у мяне Семсот галубоў. Лятай, выбірай Па сэрцу любоў. — Ой, лятала я, Выбірала я, Не знайшла такога, Як страціла я... А на старой бярозе за акном Кажнюткі ліст імя тваё калыша; А

за парогам кожная сцяжынка Звіваецца ў дарогу — да цябе; І што ні міг, сваёй кажнюткай нотай Святло і цень — табе — складаюць гімн.

МЕСЯЧНАЯ НОЧ Цяпер што звязвае нас? Якія ніці? Адчужана-роўны бляск: Поўня ў зеніце. Такі чалавечы пагляд У гэтай поўні... Улада з усіх улад: Помню. Хлусіў ты, хвалёны час. Няма адхлання. Глыбозным праваллем між нас Прызнанне. Дзень забыўся пра ўсход. Спяць людзі. Маркота з усіх маркот: Не любіш.

* * * З блакіту задыхаецца зямля, — Асмяглай зеленню травы й лістоты, Калоссем — з прагай спеласці — ў палях Да неба цягнецца услед грымотам. Ды ліўні ўваскрасальныя ўсё міма: Ты не любімы. Бяскроўныя нябёсы і ралля У колеры адным — у шэрым — стынуг.ь. Ні зоркі барвы; зводдаль спакваля Нагортваецца снежная пустыня; Адзіна ветру свіст здзічэлы, грубы: Сам больш не любіш.

* * * Штогоду з бярозы мільярды насенінак падала, І сёння мільярды віруюць, як зорная россып, Каб з іх поараслі — апраўданнем, аплатаю — Чатыры бярозкі.

АРАБІНЫ Ну вось, зноў арабіны адцвілі, Шчэ ў адзін чэрвень велічна ўваходзяць. Хто я? Дзеля чаго тут, на зямлі? Нашто брыла тысячагоддзі, Пакуль, як арабіна ў лета, крок У гэтую хвіліну не зрабіла, Якая — памылкова ці знарок?— Са сну маю свядомасць абудзіла? Лістоты й гронак вязіва шуміць Прад небам вечнае зачараванне. А я — а я ўсяго кароткі міг, Працяг у часе нечых існаванняў. Працяг іх лепшых помыслаў, відаць, Надзея іх няздзейсненых памкненняў. Я ж чую, чую: плодная вада Упарта акрынічвае карэнне Маё; і я — за продкаў, за сябе— Распростваю спіну, увысь цягнуся. Ідуць у задуменні, не ў журбе У песню арабіны Беларусі.

* * * Чакаю цябе. Так жаўронак світання чакае, З чужой чужаніцы дадому вярнуўшыся ўночы. Чакаю цябе. У сваім неспакоі блукаю, Які мне то памяць тваю, то няміласць прарочыць, Жыву без цябе, як без лесу бяроза на ўзгорку — Высокая, дужая, толькі заўжды ў адзіноце, Нязломная, толькі ці ведае хто, як ёй горка Адной грэцца сонцам, калі гэта сонца ўзыходзіць... Чакаю цябе.

ЗМЯРКАННЕ Вячэрнія птахі запелі. На змену спякотнаму дню Задумнаю свежасцю спеляць Маю цішыню. І вокліч, і высвіст, і шчэбет, І рэзкі, наструнены крык. Гарыць аблачыначка ў небе, Жарынай гарыць. Яе прахалода папеліць Галінкаю не варухне... Вячэрнія птахі запелі... Як молада мне! І як мне на дзіва спакойна! Скацілася сонца ў лясок. І — не апусцела шпакоўня... Усё яшчэ збудзецца, ўсё!

ПЕРАКЛАДЫ

ЮЛІУШ СЛАВАЦКІ ГІМН

з польскай

Сумна мне, божа! У сто пераліваў Захадам граеш ты мне прамяністым, Гасіш валошкавай хваляй імклівай Зорак агністасць... Хоць залаціш неба й мора так гожа, — Сумна мне, божа! Голаў падняўшы, як колас нішчымны, Моўчкі стаю ў здавалёнасці ленай. Воку чужому такім ціхамірным Здамся, напэўна. Ты толькі ведай, што сэрца трывожыць, — Сумна мне, божа! Нібы малое, што не адпускае Маці без плачу, — я блізкі рыданню Бачыць, як сонца мне з хвалі кідае Промень расстання. Хай яно ззянне назаўтра памножыць, — Сумна мне, божа! Тут, над марскою бурліваю пашчай, — Сто міль ад берага, сто да другога, — Сёння буслоў цёплакрылых пабачыу У лёце строгім. Я ж іх вітаў і над польскаю пожняй, — Сумна мне, божа! Тое, што думаў пра смерць я так, многа, Роднага дому не ведаў гадамі, Быў як вандроўнік у цяжкіх дарогах, Пад перунамі, Што не ўгадаць, дзе ў магілу паложаць, — Сумна мне, божа! Помніку-стражу ніколі не ўсведчыць, Дзе будуць тлець мае белые косці. Тым, хто на могілках — па-чалавечы Век мне зайздросціць. Прыстань мая быць спакойнай не можа, — Сумна мне, божа! Часта дзіця на радзіме далёкай Шлях мой малітвай гарачай асвеціць. Ды не к айчыне нясе маю лодку, — Гоніць па свеце. Мусіць, малітва мне ўжо не паможа, — Сумна мне, божа! Гэтае неба пры сонца заходзе, Гэту раскошу вясёлкавых цудаў Новые людзі і цераз стагоддзе Бачыць тут будуць. Пакуль не зміруся, што знікнуць я можу, — Сумна мне, божа!

УЛАДЗІСЛАЎ БРАНЕЎСКІ МАРКОТА І ПЕСНЯ з польскай Мо нічога ў жыцці й не засвеціць? Яшчэ год, яшчэ два, яшчэ ікс... Маіх думак чорныя лебедзі адплываюць Віслаю ў Стыкс. Ведаў я, што мне сэрцам тут грызці, што за ўдары прыняць мне найперш, не разлікам, не хцівай карысцю будаваў я жыццё і верш. Моц сардэчная ж песні маркотай пераедзена, быццам іржой, — цемру ночы здушанай нотаю толькі крык прашывае мой. Ды навек юны я ў крыку гэтым! Перуны? — Што ж, хай б'юць у мяне! Не паддамся я гэтаму свету, свету гэтаму крыкну: не!

ЯН ГУШЧА * * * з польскай Блаславёна часіна, якая ўсім дорыць вяртанне... Звыкла гаўкаюць цюцькі, напавер, у парыве вітання. Граблі месцяцца ў рад каля клуні; і шумна, і людна; зараз кожны, каб змыць спёку дзённую, рушыць да студні. Кій заместа каня — я нашуся наўскач панадворкам. Азірае змярканне хату ў яблынях месячным вокам. Брат стрыечны, які, трохгадовы, ўтапіўся у ставе, свае граблі таксама ля сцяны, побач з іншымі, ставіць. Бабка сварыцца з ганка, што жартаў даволі ўжо, годзе, (з маладзіцамі жарты да граха, як вядома, даводзяць!). Пад насценнаю лямпай на доўгім стале мноства місак: там тварог з малаком, між якім шнырыць бляск вёрткім лісам; (шчэ ніхто не сядае за стол, шчэ вядзецца бяседа у чаканні на ўсіх. Хай вяртаюцца з белага свету, хай прыходзяць з акопаў і сцюж, са счарнелага глогу, з невядомых расстанняў-разлук, з меандрычнай дарогі). Вокны насцеж, і з цемрадзі, што загусае жывіцай, цвыркуны і мацейка, спакушоныя лямпай начніцы. Вечар зноўку зычлівы, таму мітусні ані звання. У абуджаным рэху выцікоўваю столькі вяртання!.. Вечар гэтакі ціхі, што па лесе, як прывід, блукаю, а ўсе чыста імёны абліччы свае спатыкаюць. Лямпа там, па-за лесам, тварагу там цэлыя горы. Упаду на мурог у адрыне, знясілены зморай. Блаславёна часіна, якая ўсім дорыць вяртанне, нават зайцу таму, нават зайцу, што бацька падраніў.

ЯН ГУШЧА * * * з польскай Зорка, як нечым уражана, падае. Дрэва, як некім паранена, сохне. Чалавек, як блуканнямі змучаны, стукае ў дзверы чужыя. Падчас адчыняюцца.

ЯН ГУШЧА * * *