Таптыыбын… Шёпот сердца…

Коллектив авторов

Бтр биэрбит кумааыларын барытын бобуччу тутан олорбохтоото, онтон хараа хаартыскаа ииннэ, срээ мл гынна, эмискэччи тииргэччи тэбиэлээн барда: «Маайыс барахсан! Суhуоа субуллан, р тиистэрэ кэчигирээн… Таптыыр да этэ… Кини лыкыначчы клэрин истээри с биэрэстэ тэйиччи сиргэ, кн аайы оттуур ходуатыгар, тэппит атаын кннрбкк эрэ тэбэн кэлэрэ. Тапталлааын кытта дуоhуйа клэйдээн, кн тахсарын бииргэ крсн баран тннчч. Дьоллоох да кэмнэр этилэр… Бу орто дойдуга кинилэртэн ордук дьоллоох, таптыыр, таптаhар дьон суоа… Биир тн этинээх ардахха баттатан, кэбиhиилээх от анныгар хонон турардаахтара. Ньылбы сытыйбыт таастарын киэр илгэн, иккиэн кыбыстыбыттыы, бастаан кхслэринэн сыстан сыппыттара, онтон саата суох эргиллэн, уос уостара бэйэ-бэйэлэригэр сыстыбытын билбэккэ да хаалбыттара… Сарсыарда иккиэн дьоллоох баайы дьон куустуhан,

р уураhан арахсыбыттара.

Субуота кн Бккэ биригэдьиириттэн кллэтэн, ытыар диэри ыга киэргэнэн, ийэтин батыhыннаран, Маайыс дьонугар Уордаахаптарга кэргэн кэпсэтэ тиийбитэ. Ийэтэ барахсан, тугу эрэ этиэн баарарын биллэрэрдии, сотору-сотору р тыынарын да аахайбатаа. Долгуйара оччо дии санаабыта.

Дьиээ киирбиттэрэ – дьиэлээхтэр бары чэйдии олороллоро. Ким да кинилэр диэки хайыhан крбт. Арай Маайыс ытаабыт-соообут сирэйдээх нэhиилэ Бтр диэки кылап гына крн ылбыта. Бтр туох наадалааын этээри, ииттэн саатын ыган таhааран эрдэинэ, дьэбин уоhуйбут сирэйдээх Маайыс аата кргйдээн тоо барбыта:

– Хонууттан булуллубут, ыт сиэмэтэ! Мин соотох кыыспын холооннооум диэн тэнэhээри кэлэн турбут буола-буола! Киэр буол! Икки харахпар кстмэ!

– Туохтаахпын диэн миигин кытта уруураhаары чарапачысты, хотон холосото! – диэн, аны бэйэтэ сэрэнэн илибириии турар, кини ийэтин барахсаны кэлэн тнэритэ анньыалаабыта. Бтр хараа хараарарга дылы буолбута, тыына кылгыы тсптэ… Хайдах ити тгээ бэйэтиттэн с тгл улахан киhини тнэри саайбытын йдбт…

Хаhыы-ыhыы, аймалан быыhынан Бтр ийэтиниин таhырдьа анньыллыбыттара. Маайыс кинилэр кэннилэриттэн батыhан срэн эрдэинэ, чугас турар убайа суhуоуттан сулбу срн, дьиээ соhон киллэрбитэ.

– Крдбкктн ыллыгыт дуо? Аны кэлэ сорунаары эрэ! Уолаттар тыыытын иhиллиэхтэрэ, – диэн сыыбыраабыта ийэлэрэ буолуохсут.

Киhиттэн киhи атаастанара диэн баар эбит олус кыhыылаах-абалаах суол! Бтр хаста да рскэ киирэн дагдайбат гына умсан хаалыан баарталаабыта да, ийэтэ эрэйдээи санаан, тохтообута. Ийэтэ барахсан тугу да саараахтаабатаа, уолун тула хачыгырайарын уураппатаа. Отой да охтон хаалыах киhи, оом туhа диэн санаатын кhнэн уйутта сылдьыбыта.

Ити лгэри дэриэбинэ хобороонньолоро сыыска-буорга тhэрбэтэхтэрэ. Ситими ситимэ тиhэн, тылы тылга холбоон, остуол ыаhаа, ыстыыр ыас оостубуттара. Били, р ыт биир млтхх саба тhэрин курдук, бары саба тспттэрэ, кмскэhэр биир да киhи кстбэтээ. Нэилиэк ытыктанар бас-кс киитин дьиэтигэр киирэн кырбаатылар, хтлэр диэн 24 чааhы эрэ биэрбиттэрэ.

Хайыахтарай, дьиэлэрин дуомун тннгн туора-маары саайбыта буолаат, сарсыарда кн тахсыан иннинэ, кимтэн эрэ крээн эрэрдии, олбуордарыттан тахсан барбыттара. Дэриэбинэ саатыгар тиийэн ийэтэ эргиллэн бырастыылаhаары гыммытын, Бтр эргилиннэрбэтээ:

– Тн да саа кыра т санаа имэтэх сириттэн баран эрэбит, ийээ! Эргиллимэ! Куhааны батыhыннарыма! – диэт, ийэтин санныттан сэмээр йн, иннин диэки дэллэритэн илдьэ бара турбута.

Аара суолга биир тоойго тохтоон сынньаммыттара. Ийэтэ барахсан, гэhинэн, сиригэр алаадьы уурбута, уолун хатаалыы сатаабыта. Онно Бтр ийэтин икки илиитин ыга тутан, ньилбэгэр умса тэрэн, кыра эрдэинэ оону кытта боруоктаhан кэлэн баран ытыырын курдук, уйа-хайа суох ытаабыта. Ийэ барахсан санна ибигирээн тээ саата суох ытаспыта, уолун тбтн, саннын уоскуйуор диэри имэрийээхтээбитэ.

Онтон аргыый саа таhаарбыта:

– Тоойуом, Бтккэ, кр эрэ, кммт сандаара таыста. Кр, кр, тулаын. Эчи кэрэтиин!

Бтр уу-хаар баспыт хараынан тулатын крммтэ: чахчы да айыла уhуктан, тула ттлэрэ сырдаан, барыта клмрдээн, араас нэн ыhыахтана оонньуурга дылы этэ.

– Чыычаах, хараа тн кэнниттэн Орто дойду арааччыта буолбут аламай маан кн хайаан да тахсар. Ол курдук куhаан эмиэ, т да ыар буоллар, тн курдук ааhар. Эн санааар куhааны тутума, иэстэhиэм, лрм, ннм дии саныы сырыттаххына, киhи буолбакка, кии буолуо, оттон тэ, сырдыкка эрэ дьулуhар киhи мэлдьи ыраас санаалаах буолар. Таара баар, барытын крр, барытын тэниэ. Мин оом тулуурдаах саха саарына буолуо! – хаhан да итиччэ элбэи саарбатах ийэтэ эппититтэн-тыыммытыттан Бтр чахчы да соhуйбута.

Ийэтин сhттэн сыллаан ылбыта уонна кууhан олорон: «Ийэм барахсаны аны хаhан да хомотуом суоа, кини туhугар лэлиэм, олоруом, тугу барытын ситиhиэм!» – диэн бэйэтигэр андаайбыта.

Син инчээй тирбээ быстыбатынан куораты булан, арыт олбуор иин харбаан, арыт тутууга

оробуочайдаан, кэлин суоппардаан, ону ааан сс кэтэхтэн рэнэн, тыа хаhаайыстыбатын объектарын тутууга тос курдук тойон буола ммтэ. Барыны бары сатыыра, барыны бары кыайара, ол эрээри кэргэннэнэр туhунан биирдэ да толкуйдаабатаа. Саар тэгил ууохтаах, куудара баттахтаах, ис киирбэх саха саарынын ымсыыра крчч кэрэ ааар элбэх этэ да, киhилэрэ дьилэй эттээх, то срэхтээх буолан биэрбитэ. Куоракка олоруохтарын, ийэтэ тыа сирин ахтара бэрдиттэн, бу илин эээри булан лэлээбитэ уонча сыл буолла. лэтин билэр, сблр, сирдэрбэт. «Биhиги Кынаачайабыспыт» аай дэтэн сылдьар.

Урукку олоо тл буолан умнуллубута, хаhан да ахтыллыбата. Уонна дьэ бу бгн, этиІ эппитин курдук, Уордаахаптар сыдьааннара кини боруогун атыллаатаа !

– Араспанньа тоо Уордаахап буолбатаый?

Эмискэ ыйытыыттан Дьулус соhуйан ходьох гынна.

– Ээ… Эн мин эhэбин билэин дуо?

– Билэр этим… Хаhан эрэ, эн сааскар сылдьан дуу, сс эдэрим эбитэ дуу… Дьэ, хата хайаан Уордаахап сиэнин мин курдук киhийдэххэ кллээн ыытта?

– Эhэбин мин билбэппин ээ. лбтэ ыраатта, мин кыра эрдэхпинэ, йдбппн. Эбэни эмиэ йдбппн. Ийэм миигин кинилэргэ хаhан да илдьибэтээ.

– Хантан тугу да йдбт киhи баар буола тст, ээ?! – Бтр, бэйэтиттэн ыйытарын эбэтэр уолтан ыйытарын билбэккэ, саатын ыган таhаарда уонна сурукка умса тстэ.

«Кнд Петя! Бука баhаалыста баалаабаккар крдhбн! Олоум тиhэх мнтэтигэр эн ааккын ааттаан, эйиэхэ эрэ эрэнэн бу Орто дойдуттан баран эрдэим… Петя, туох да диэ, баар х, баар кыраа… Мин срэхпэр таптал уотун сахпыт, ол уотунан угуттаан р сылларга олох олорорго кс-уох биэрбит – эн эрэ. Эйигин таптыырым кhнэн сс да олох олоруом, ообун атаар туруоруом эбитэ буолуо да, Дьыла Хаан кытаанах: куhаан ыарыыга ылларан баран эрэбин. Ол иhин бу сурук суруйарга сананным. йдбн, мин дьонум эhигини дьон аатыттан аhарбыттарын кэннэ эйигиттэн тугу да крдhр кыаым да, быраабым да суоун… Ол эрээри итээйэбин, эрэнэбин бу крдhбн быhа гыныа суоа диэн. Бу сыллар тухары кимиэхэ да эппэккэ, соотох бэйэм биэбэйдээн улаатыннарбыт уолум – эн биhикки тапталбыт туоhута. Бу суругу тиксэрбит оо – ол эн уолу! Дьахтар буолбут рдк ааппар биир оону таптыыр киhибиттэн трттм. Дьолум диэн ол буоллаа! Атаар турарыгар, киhи буоларыгар кмлс дуу, дурда-хахха буол! эн-сктэн крдбн. Турар бэйэтэ соотох хаалаахтаата. Анараа дьону кытта билиhиннэрбэтэим, кинилэр дааны аата-суола барбыт кыыстарын кытта ыксалаhыахтарын баарбатахтара. Аам лтн кытта уолаттар, иhэн-аhаан, муспут баайын-дуолун ый ыhыаа оорбуттара. Ийэм тулуhа сатаан баран, куоракка киирэн миэхэ олорсоору гынан иhэн, ыалдьарбын билэн, эмиэ икки атаынан куоппута. Оом барахсан ыарыылаан баччаа диэри кэллим. Дьннэн да, майгытынан да эн курдук: кыраа рнньэ, аhаас срэхтээх, кн.

Оом суоар сурукпун бу бооччойо олоробун. Сэниэм эстэн, сынньана-сынньана… Петя, дьиинэн, эн куоракка бааргын истэн, уолум трбтн кэннэ, дьонум лэрин тулуйа сатаан баран, баар эйигин булуом диэн бэрт эрэйинэн куораты булбутум. Тоо эрэ мин туспар дьылам миэхэ мичик гымматаа. Аласка да кыайан крсбэтэим. Санитаркалаан, медсиэстэрэлээн, син килиэппитин булунан олорбуппут, хаhан эрэ аабыт киирэн кэлиэ диэн бигэ эрэллээх курдук… Ол эрэлбит биир кн курустаал таастыы хампы ыстаммыта… Кыайан ыпсыбат, килиэйдэммэт гына… Ол кн роддомтан выпискаланар дьахтар элбээ. Быыc биэрбэккэ бииртэн биир аймах саардыы трбт оолорун долгуйа крсн, сибэккинэн симээн илдьэ бараллара. Сиэстэрэлэр уочаратынан биир-биир дьоллоруттан алааран хаалбыт ааларга кырачааннарын илдьэн илиилэригэр ктхтрллр. Онуоха биирдэстэрэ, хампы тутан кэбиhиэм диэбиттии, куттанан хамсаабат да буолан хаалаллара. Мин биир кыыс оону суулаан баран, аатыгар биэрээри утары хааман иhэммин охто сыспытым. Онно утары сибэкки тутуурдаах, дьоллоох баайы сирэйдээх-харахтаах эн иhэри! Сирэйбэр мааскалаах буолан, миигин билбэтэи, сибэккигин туттараат, махтаммытынан ооун ылбыты уонна кэргэин батыhыннаран тахсан барбыты. Мин срэн тиийэн, тннккэ сыста тсптм уонна эhиги хас хамсаныыгытын ааа кэтээбитим. Массыынаттан ийэ барахсан туораххайданан тэн, кийиитин сыллаан ылбыта, сиэнин илиитигэр ылбыта. Эн сэрэниин-сэрэнэн кэргэин массыынаа киллэрбити, оотун ктхтрбт, ийэин ктн ылан аттыгар олордубуту, тугу эрэ крд кэпсии-кэпсии уруулга олорон, олбуор тахсар аанын диэки тэптэрэ турбуту.