Таптыыбын… Шёпот сердца…
Шрифт:
Мин эн биэрбит сибэккигин тутан, р да р олорбутум. Санаабар, сибэккигэ эн илии сылааhа биллэрэ. Ытаабатаым. Соннук сибэккибин бобуччу туппутунан дьиэлээбитим. Хайдах эрэ билигин аай мин олоум киинээ кстн ааспытын курдук этэ. Мин олоум, мин дьолум аттыбынан сып-сылаастык илбийэн ааспытыныы санаабытым ээ. Эн бааргыттан, эн дьоллооххуттан уонна эйигин чугас дьону тулалыылларыттан олуун диэн рбтм. Уонна дьылабар махтаммытым: миигин кытта олоххун холбоон, кыhаланы билбэтэххиттэн.
Уонна хаhан да эн олоххун аймыа суох буолан тылбын биэрбитим, онтубун дьэ бу кэhэн
Маайыс»
Бтр ыган кэлбит хараын уутун кыатаммата, срэин имэриммэхтээтэ:
– Кэл эрэ, доор, бу диэки… Атаым уйбат курдук, – диэтэ.
Дьулус аатыгар чугаhаан, икки илиититтэн ылла, иннигэр тобуктаан, уу-хаар баспыт харахтарын кистии-саба, тбтн аатын ньилбэгэр уурда уонна иhиллэр-иhиллибэттик: «Ааа, дорообо», – диэтэ. Аата уолун тбтттэн сыллаан ылла, тгэр ыга тутта…
Кн киирэн, срдйдэ. Верка сибиитэрэтэ суох тахсааччы буолан, тоо быыытыйан, тута дьиэтигэр тннрг сананна. Дьонум утуйбуттара буолуо диэн, олбуор аанын тыаhа суох сабан, сэмээр ктэнэн, тэпилииссэ аттынан ааhан иhэн, хараын кырыытынан ийэтэ олорорун крн, соhуйда, хаhыытаан иhэн айаын саба тутунна.
Ийэтэ саппаырбыт сирэйин крн, били мааыын кэлбит уолу йдн кэллэ. «Туох абааhы уола кэлэн, дьоммун р-тараа тутта», – дии санаата.
Ийэтэ саал былаатын ылан кыыhын санныгар бырахта уонна:
– Вера, эн биhикки эмиэ биэрэк диэки хаамсан кэлиэх эрэ, – диэтэ.
– Оттон сарсын эрдэ дьэдьэннии барыах буолбуппут дии? – Вера с барбата, ийэтин батыста.
– Дьэдьэннии даа, чэ, ол хааллыын-хааллын! – ийэтэ кыыhын санныттан кууhан, иккиэн биэрэк диэки хаамса турдулар. Биэрэккэ тиийбиттэрэ – ким да суох. Арай срн тыал эрэ илгийэр.
– Хата, ким да суох эбит! Вера, манна олоро тhх… онно кэпсэтэллэр… Эн биhикки эмиэ кэпсэтиэх…
– Ийээ, туох буоллу? Кн аайы кэпсэтэр курдукпут дии! Уонна ити туох уола кэллэ, вообще-то?
– Ити мээнэ уол буолбатах, тоойуом… Аа уола быhыылаах. Умса уур, тиэрэ уур, отой аа мэтириэтэ дии… Хаhан эрэ син биир маннык буолуохтааа…
– Хайдах, ол аам атын кэргэннээх этэ дуо? Туох буолуохтааай?
– Кэргэннээх эрэ, кэргэнэ суох эрэ, хайа эрэ Маайыс баара… Оннооор утуйа сытан, ханнык эрэ Маайыhы ыыран тахсаахтыыра.
– Оттон… Ханнык Маайыhы ыыран тахсаын диэн ыйытыаххын? Эбэтэр эбэттэн сураыаххын?
– Оннук ыйытар бырааптаах бн дуо, чыычаах? Барыта оннук чэпчэки буолбат… Вера-а, эн эмиэ улаатты, эн эмиэ биири билиэхтээххин… Бтр эн аа буолбатах…
– Туох даа? Онтон Васильева Вера Петровна диэн мин буолбатахпын дуо?
– Мин эмиэ хаhан эрэ эн курдук эдэр, акаарычаан этим. Ийэтэ, аата суох киhи баhым ханна саллайарынан сылдьарым. Оскуоланы бтэрээт, тута куораты булбутум. Дьиэр, рэхпэр куhаана суоум, рэххэ чэпчэтиилээх да киирэр кыах баара. Оннук й угар киhи суоа. Тыа оотун куорат кр-нар олоо иилэ тардан ылбыта. Барыта бырааhынньык курдуга. с сайыны быhа крлээhин… Саша диэн куорат уола доордоммутум. Наhаа кскэ таптаабытым. Кинилэр дьиэлэринэн, даачаларынан кл кт… Биирдэ уhукта биэрбиппит – хос иhигэр мап-мааны таастаах дьахтардаах эр киhи тураллара… Дьонноро уоппускаттан кэлбиттэр этэ. Танан аан хоско тахсыбыппытыгар:
Сайын ааhан, кн обургу тымныы тыала мин чап-чараас кууркабын курдары рэрэ. Биир сарсыарда оччолорго муодунай тааска киирсэр аляска кууркалаах Сашам соотоун тахсан кэлбитэ. Мин утары срэн тиийэн, кууhа тсптум. рсптт таптыырбын, оо ктэрбин тоо тэбээбитим. Уолум миигиттэн тэйэ туттубута, сиргэммиттии кууркатын тэбэммитэ уонна: «Ол эн хас уоллуун утуйбуккун мин хантан билэбин?» – диэт, тииhин быыhынан силлээн чыырк гыннаран баран, бара турбута.
Эмискэ мин рдбн халлаан хараата саба барыйан, субу аай брйэн ылыах курдук буолбута. Хас да кн аhаабатаым, томутум барыта эбиллэн, йм-санаам туймаарарга дылы буолбута. Онтон хабыс-хараа ииэ тhэн эрэр курдугум… Арай суолга тахсан, массыына утары хааман эрэрбин бдк-бадык йдбн…
Туормас кыычыгырыыр тыаhын уонна чаылхай сырдык уот кэлэн миэхэ сааллан эрэрин йдбн уонна онон бтэр… Балыыhаа йднн кэлбиппэр аттыбар намыах ууохтаах хатыыр эмээхсин лэкэллэн олороро. Мичээрдээбитэ, крн-истэн барбыта. «Киминий?» – диир быыылааым. «Эбэин хайдах билбэккин?» – диэбитэ. Тоо эбитэ буолла, мин ону итээйбитим. Хата, биир чугас киhилээх эбиппин диэн рэ санаабытым.
Нэдиэлэ курдугунан уолун илдьэ кэлбитэ. Мин кини массыынатын анныгар киирбит эбиппин. Оhоостоох саахалга тбэспит буолан, патологияа трхпэр диэри сыппытым. Миэхэ ол чгэй курдуга… Ханна барыахпыный уонна? Онтон ыла эмээхсиннээх дьээдьэм кн ктппэккэ кэлэ турар буолбуттара. Трн баран, аны улахан моhуокка ыллардым, хайдах буолабын диэн. Эйигиттэн аккаастанан, эмиэ атах балай барарбын саныы сыттахпына, Бтр киирэн кэлбитэ. Ийэтэ мин туспунан барытын кэпсээбит быhыылааа. Илиибин ылан ыга туппута уонна биир-биэс тыла суох биhиэхэ тахсаын диэбитэ, барытын тэрийэн, кыра малбын-салбын тиэйэн таhаарбыта. Бастаан дьиэс-куос туттар этим, онтон сыыйа рэнэн, дьиэлэhэн, ыаллаhан барбытым…
Биир тн туран Бтр хоhугар бэйэм киирбитим. Эдэргин, толкуйдан диэбитин сблэспэтэим. Эн ааламмыты, мин кэргэннэммитим… бгэээ диэри…
– Уой, маама, эн бачча р хайдах кэпсээбэккэ сылдьыбыккыный? Уонна аам хайдах миэнэ буолуо суоай? Кини миэнэ! Ол уол былдьаhаары гынар дуо? Суох, биhиги паапабытын биэрбэппит. Барыах, ийээ, аахсыахха!
– Вера, уоскуй! Бачча тухары тн эрэ оорбут дьоо туох диэн мэhэйдиэхпитий? Туораан эрэ биэрэр буоллахпыт дии…
– Кэтириис, Кээтии, ханна бааргыны-ый? Кэл! Кэлэ оус! – чугас Бтр хаhыыта дуораhыйда.
Кэтириис кыыhын кытта киниэхэ утары срдлэр. Бтр, аылыырын кыатана-кыатана, кэлэн иккиэннэрин кууhан ылла, эргилиннэрэ тардаат, дьиэлэрин диэки дэллэриттэ уонна кирилиэскэ ктэн турар Дьулуска:
– Кр, Дьулус, бу ийэбит Кэтириис, оттон бу балты Вера, саамай атаахпыт диэн буолар. Билси, – диэтэ. Дьахталлар, ытаhа тээт, куустуhа тстлэр.
– Оо, бу да дьон, ардах суоар ардаы аалан! – дии-дии биир-биир харахтарын уутун сотон, Бтр иккиэннэрин сыллаан-уураан, дьиэлэригэр киирдилэр.
Били утуйа сытар диэбит эбэлэрэ, хата, кириэhилээ бу чмчйн олорор: