Таптыыбын… Шёпот сердца…
Шрифт:
– Куттас! Кус срэх! Кэлимэ манна! Маришка миэнэ, миэнэ эрэ. йдт! – Мичил уол кэнниттэн, араын рэйтэрбит ээлии, хаыытыы хаалла.
– Миичик, уоскуй. Хайдах буоллу? Бт эрэ! Аата срн, – кини кэннигэр уолуйбут, ыксаабыт сааны истэн, Миичик дьэ йднн. Эргиллэн, толору ойбон буола ууламмыт харахтаах Маришкатын крн аына санаата. Ол эрээри кыыс Чаылга киниэхэ кннр табаарыс диэн эппитин санаан, трт атахтаах олоппос дуома турарын тыастаахтык туора хаыйда. Кыыйбыта, абарбыта билигин да ааспатах.
– Маришка, эт эрэ, эн, миэхэ… мин, мин… эйиэхэ кннр… табаарыспын дуо?
Кыыс саарбат. Арай нарын бэйэтэ, кстээх тыалга рдэрбит чэчир
– Тоо саарбаккын? Эбэтэр ити уолу таптааты дуу? Сыстанаан бэрт срдээххин дии. Эйигин итинник эрэ буолуо дии санаабатаым.
– Эс, хайдах буолаын, Миичик, – кыыс сэниэтэ суохтук харарда, илиитин уолтан ыла сатаата.
– Оччоуна тугу гына олордугут?
– Крбт дуо? Хаартыска кр олорбуппут дии. Туох да кэтэх санаата суох.
– Оччоуна тоо миигин кннр табаарыым диэти? Ама мин эйигин таптаабаппын эбэтэр биир да таптал тылын этэ иликпин дуу?
Маришка этэрим дуу, эппэтим дуу диэн иигэр куутуйаламмыт санаатын р соус сааылаата. Онтон ээ, чэ, синэ биир дии санаат:
– Миичик, бырастыы гын. Ол эрээри бииги сыыаммыт хайдах эрэ… – Маришка хараын кистии туора хайыста.
– Эс, ол аата?.. Мин тугу да йдбтм…
– Эн… дьиэр, куаан уол буолбатаххын, ол эрээри мин эйиэхэ биирдэ эмэ таптал тылларын эппиттээим дуо? Уопсайынан, Миичик, мин эйигин таптаабаппын. Кнтнэн этэбин. Бэйэ да билэ, таайа сылдьар инигин? – кыыс эр санаатын киллэрэн, бг кэ тыын боппуруоу тргэнник быаараары, киниттэн утары ыйытта.
Миичик саарбат. Арай тулата барыта клгрэн, бдгрэн ыларга дылы гынна.
– Оччотугар… барыта албын, сымыйа дуо… Эн бииги сыыаммыт? Мин ыраас тапталым…
– Сымыйа да буолуон сп… Эн улахаа эрэнэр буоллаххына… Мин эйигин хаан да албыннаабатаым… Хара манайгыттан… Аны эн миэхэ кэлимэ. Туох да ыраата, дириии илигинэ. Мин атын уолу таптыыбын… – Маришка бтэик тылларын ииллэр-ииллибэт нэиилэ ыган тааарда.
Миичик эмискэ кыыс илиитин туппутун тл ыыгынна, эмиэ тыына хаайтарда, тахсар ааны былдьаста. Маришка эппит бтэик тыллара сытыы быах кэриэтэ эдэр срэи хайыта сууралаатылар. «Атын уолу таптыыр, атын уолу таптыыр… кээй-кээй», – дии-дии, таптыыр кыыын саата й дуораана буолан, кулгааар срг, ньиргиэрдээх эти буолан ньириийэн чанчыгар ииллэргэ дылы. Тула тт барыта туман курдук бдк-бадык.
Хайдах уопсайын булан, хоугар чопчу киирбитин бэйэтэ да билбэккэ хаалла. Арай Бккэ соуйбут куолаа кинини «уугуннарда».
– Тыый, Миичик, туох буоллу?!
Миичик туох да быаарыы биэрбэккэ дооругар:
– Табахта аал… уонна биир бытыылка буокката, – эрэ диэн бтхтээтэ.
Бккэ доорун хаан да маннык дьннээин трнэн крбтх буолан, туох эрэ брктэ суох быыы буолбутун тута йдт уонна истигэн оолуу биир-биэс тыла суох, сиэбигэр табахтаах сылдьарыттан ороон киитигэр уунна. Киитэ тннгн бордууунатын да арыйбакка, тута исэлээхтик табаын уматтан, исэлээхтик оборбутунан барда. Бу тгээ Бккэ туох эрэ туалааы оорон эрэринии, тргэн лгэрдик тана охсоот, 5-с мааыын диэки кыл тыынынан ыстанна. Миичик хоугар соотоун олорон, табаын буруотугар чачайа-чачайа, йэлээх сааыгар табах буруотун бастакытын эирийбитин, манайгы кстээх таптал абылаыттан хомойбутун, хоргуппутун саныы-саныы, уйа-хайа суох ытыы олордо.
йгэр араас йдммт санаалар киирэллэр: Маришка хайдах да кинини сирэр буолуон табыллыбат. Ама, хайа кыыс кинини сириэхтээий? Урут дэриэбинэтигэр, билигин манна
Арай ити Маришка эрэ кинини боломтоо ылбат. Баар, соруйан гынара буолуо, кнлэтээри. Ол эрээри Маришка оннук буолуон сатаммат. сс баран, кэпсэтэн крн баарталаата. Баар дьээбэлээбитэ буолаарай. Бээ эрэ, аны ити Аанчык убайын таптыыра эбитэ дуу? Ээ чэ, эмиэ кнлээтим дуу, сах. Маришка кимниин да сылдьыбат, мин ону бэркэ билэбин, сэрэйэбин.
Ити курдук Миичик син уоскуйан, санаата ыраах ханна эрэ тиийэн, аны нухарыйыахча буолан эрдэинэ, хоун иигэр Бккэтэ тыын быааынан тыынан, атыннык крн-истэн ктн тстэ.
– Чэ, Бккэ, кут арыгыгын. йбн стэриэхпин наада. Маришка миигин рдэ, атын уоллаахпын диэтэ.
– Эс, ама? – Бккэ, туох буолбутун сэрэйдэр, тртэ кыыска сытарын биллэр да, йдбтх киилии, элээр-мэлээр кр-кр остуолуттан икки ыстакааны ойутан аалан, орон диэки дьулурутта.
– Дьэ оннук… – диэтэ Миичик. – Аны мин олоум суолтата суох. Таптаан да диэн… Били эбэм этэригэр дылы «сибиинньэ оотун ииттэн да диэн»… Барыта таах сибиэ эбит.
Арай Миичик йдммтэ ханна эрэ сытар… Тбт ыаастаах уу курдук. Онуоха эбии дэлби томут. Суоран баара буолаарай диэн онон-манан харбыаланан крбтэ, мас адарайга сытар эбит. Эмиэ да хайа эрэ диэки чугаынан дьон тугу эрэ кэпсэтэн лабахалааллара ииллэргэ дылы. Саа таааран саараары гыммыта – куолайа кууран иэдэйбит, этэ-сиинэ бтнн таастыйбыт. Чаас ырааттаа, пааратыгар барар кэмэ да кэллээ… Бгн сс семинар буолар этэ дуу диэн туруох санаата баара да, илиитэ, атаа дэлби кйбт, сс ханан эрэ ыалдьар курдук ээ. «Хайдах-хайдах баайыный, бээ эрэ, бу ханна баарбыный?» – диэн тулатын крнээри эргиллэн крбтэ, дооор, тимир эрэиэкэлээх, таас йбллээх «дойдуга» кэлэн сытар эбит.
Эмискэ Миичик тбтгэр бээээи кн киинэ лиэнтэтин курдук онон-манан быста-быста, одо-додо элэнээн ааста. Бастаан Бккэлиин кыргыттар куааннарын, ннээхтэрин, ол быыыгар Маришка акаарытын ырытан эрэр этилэрэ. Дэлби чэпчээн хаалбыт курдуга. Онтон аны топпотох аатыран, биирдэ йдммтэ мааыыа турар эбит. Эмиэ да уопсайга киирэ сатаан тугу эрэ дакаастыы турар этэ, бадаа. Вахтёрдаах комендант дьэс алтанын курдук кыыыран, айахтара кытарымтыйа умайыктанан эрэрэ кстрг дылы… Салгыы кимниин эрэ охсуан эрэр этэ дуу, тугу эрэ тоута сынньар этэ дуу, хайдах этэй? Оо, отой йдбт буоллаа. Эмиэ да кимниин эрэ уолуктаан эрэр быыылааа… Дьэ дьаабы быыы буолбут бадахтаах… Аны арыгы ииэ суохпун, кэбис.
– Мичил Харахутов, таыс, – диэн тыйыс, суон куолас иилиннэ.
Миичик аат эрэ харата нэиилэ тымныы эркинтэн тирэнэн турда. Бтнн бадараан буолбут быата суох бачыыкатын булан, кэтэ сатыы турдаына:
– Харахутов, айгыста туруо дуо?! Хамсанан ис, бээээ киэптиири, киэбирэри бэрт этэ дии, – диэн формалаах милииссийэ ыххайбытынан барда.
Миичик соуйда, ол быыыгар олус кыбыынна. Хаан дааны манныкка тбэспэтэин дьэ итээйдэ. Хантан кс-сэниэ ылбыта эбитэ буолла, хап-сабар тахсар аан диэки хардыылаата. Ол быыыгар «бу барыта тл, сотору ууктуом» диэн бччм санаалаах формалаах киини батыан истэ.