Чтение онлайн

на главную - закладки

Жанры

Жаныбеков Шангерей. ?негелі ?мір. В. 31
Шрифт:

Аа андас бауыры ана емес, аылымен, ісімен, халыа, елге сіірген ебегімен танылан жасы кіші болса да, жолы лкен жандар болады.

Ке маынада олар елаасы, ауылаасы, мжілісті траасы т.б. болуы ммкін. аза атам: «Ауылды асаалды ааларыны арасаалды аасы бар», – деп, жасына арамай, елге танылан ел аасы барын айтуы осыдан.

Ендеше «Аа» болуды жн-жосыы рилы. з аа елаасы болып танылса, андай анибет.

Мені зіме тетелес елаасы болан бауырым Оразалы бл кні дние салып кетті. Аамны рдастарыны ан майданнан аман оралып, еліне ебек етіп, есімдері танымал болан достарыны бірі, бір де болса, бірегейі Шгерей Жнібеклы бгін 75

жаса келді. Ореке тірі болса бігерленіп, атты уанар еді-ау. Марм Ореке жрген жері базар еді. сіресе, оны зілі аббас аамен (аын Жмабаев) атты жарасатын. убкір аамен (асымханов) зіл-алжыы белгілі бір шектен аспайтын. Ал, Шгерей Жнібеклымен сыпайы ана зілдесіп, айтпай тсінісіп, ыз мінезді, сегіз ырлы, бір сырлы досын зіл-оспаа имайтын еді.

Шке, шын мнінде, аза зиялыларында сирек кездесетін жан. Шкеді «сегіз ырлы, бір сырлы» Азамат деу орынды болар еді. Ол – кішіпейіл, анаатшыл, ебекшіл, кешірімшіл, айырымшыл, лтжанды, оптимист, гуманист. Оны сыры – адалды, тазалы.

Шке – Совет дуіріні перзенті. Бкіл Торай іріне есімі танымал арпы улетінен. Аумалы-ткпелі Совет дуірінде кзі ашы, оыан арпы балалары туан жерді ертерек тастап, Ресейге, кейбірі азастанны отстігіне ойысты. ай жерде мір срмесін жастарын оытты. Шке орысша хат танып, медицина техникумын бітірген кезде ан майдана аттанды. Алапат соыстан аман-есен елге оралды. Комсомол, Совет, партия йымдарында ебек етіп, азастан Советтік Социалистік Республикасыны Министрлер Советі траасыны орынбасарлыына дейін жоарылады, елаасы атанды.

лт стазы Ахмет Байтрсынлы ас айраткер деп «оталанынан айтпайтын, мтыланынан тайынбайтын, кздегенінен кдер збейтін, аза айналмайтын, зордан-зора, артытан-артыа мтылатын, жамандыа жасымайтын, мтаждыа малмайтын» айратты, жігерлі, жетелі, ынталы жанды айтыпты. Осы асиеттерді біразы Шкее тн. Тоталитарлы жйе кезінде барынша сатыа йренген Шке осы асиеттерді тек асан байсалдылыпен ойланып, толанып жасайды.

Ол Совет партократиясыны ішінде жеке дара крінетін. Ебекті ылыми негізде істеуге мтылатын. Билігім бар деп кш крсетпейтін, сабырлылы танытатын. Телефон арылы ма, жзбе-жз сйлескен кезінде ме, оны оыр даусы бір келкі шыатын. Эмоцияа салынбай, істі мн-жайын толы тсініп аланнан кейін ана мселе кн тртібіне ойылатын. мір бойы оумен, зердесіне тоумен мртебелі ызмет орнына сай болуа мтылыс жасау – мір сру арекетіне айналан-ды.

Шкені демократтыы аыза айналарлы. Аамыз тіпті жегемізді де атын айтар болса, тек ана – «Глбаршын Хамитовна» дейді. «Глеке», «Глбаршын» деп атап шаыруды Шке одаай, ерсі креді, тіпті, іні болып кеткен біздерге де ілтипат крсетеді, ажайып кішіпейілдік танытады.

Шке жрген жер – мектеп. «Ааны йі а жайлау» деп бауырлары келеді. «Алдыда аа болса, асар тауы», – деп алы елі сенеді, «туысы бірді – уысы бір» – деп аайын-туыс, дос-жарандар соынан ереді. Шкені маында жріп, соына еріп, олар тлім-трбие креді.

Ахмет Байтрсынлы: «марпаз адамдар марлыыны лы болып, соны дегенімен болып, соны айдауында жріп, марлы рбаны есебінде лек болады», – депті. Шке марпаз жан ана емес, аза мдениетіні жанашыры. Ол кісіні тікелей атысуымен абит Мсірепов музейі, Торайдаы Аха мен Жаа музейі, республикалы Орталы музей бой ктерді, кптеген лы жазушыларымызды, алымдарды ебектері жары крді. останай аласы мен Рудныйды кркеюіне осан лесі ерекше. Ел егемендік алан стте аза диаспорасымен байланыс орнатуды ола алды, республиканы зейнеткерлер ауымын

басарды.

Ахмет Байтрсынлы айраткер жандар «тыныштыпен мір сре алмайды. йткені кздеген масатыны, ойлаан мратыны жолында неден де болса айту жо», – дейді.

И, Шке дл осындай жан. Алматыда отырып, ел жаа елегізіп жреді. останай сахарасында болып жатан уаиалара, былыстара лаын тріп, ел тынысын біледі. останай, Рудный сияты алаларды рметті азаматы, тек ата ана емес, ел алдындаы жауапкершілік деп танитын Шке з арызы мен парызын тере тсінетін адам.

Бірде Шке, Алаш зиялылары аза еліне автономия алып бермекші болан кезде елімізді ішіндегі орыстарды олдау крсетуге талаптананын айта келіп: «Шіркін-ай, бабаларымыз брін де ойластыран, алып-аштылыа салмаан, ел амын ойлаудан танбаан, діс-амал, кш-нерді атар жмсап, айрат ылан. Осы кнгі кейбір р да жы, кіресілі-шыасылы есі бар інілерімізді кейбірі сол орыстарды «келімсек» деп кемітіп, баяы отаршылы заманыны армысын бгінгі рпатан алысы келеді. Нрслтан бішлыны рпатар сабатастыы туралы концепциясы ойа онады…» – деген еді.

лт стазы Аха айраткерлікті іске, уреге жараан екі трін айта келіп: «биік нрсе андай сулетті, кзге крнекті, кілге тамаша крініп стандырса, тадандырса, тмен нрсе зіні тмендігімен, сатыымен кзге кйкі, кілге олы крініп, клкіді келтіреді», – деген екен жарыты. Шке аамыз іске жаратылан биік тла, ойшыл, сыршыл айраткер «кзге крнекті, кілге тамаша крінетін» биік бойы бар, тере ойы бар, жанын арына садаа ылатын ел Азаматы. Жаа заманда берекесіз сзі кп, лгісі мен негесі жо жандара Шке аянышпен арайды, биік азаматты трыдан ел масатын саралайды.

Елаасы Шке бгінде туелсіздікті баянды етуге баыт стаан шеруді алдыы шебінде. ан майданды басынан ткеріп, елу жыл аарманды ебек еткен, л сірген, ыз сірген ел аасы болып, топ бастаан, жалынды сз тастаан Шке бл кнде де мадайы жарырап, жасампаздыты нры таймаан ара кздері нр шашып, болашаа жастарды бастап барады. Еліні ажымас ара нары болып жаратылан абзал аамыз бізді Шке осындай!

«аза дебиеті», 18 маусым, 1999 ж.

ПОЧЕТНЫЙ ГРАЖДАНИН

П. ЧЕРНЫШ,бывший секретарь Костанайского обкома партии, краевед

В эти дни наша область готовится отметить юбилей – свое 70-летие. В средствах массовой информации широко обсуждается эта славная дата, приводятся убедительные примеры дости- жений трудящихся области и города. За этими достижениями, за каждой ступенькой роста стоят коллективы, наши труженики. И, конечно же, организаторы производства, талантливые, компетентные, волевые, авторитетные вожаки, без которых немыслимо любое движение вперед. Наш долг вспомнить о таких поименно, они этого заслужили.

Сегодня речь пойдет о Шангерее Жаныбековиче Жаныбекове, Почетном гражданине города Костанай, долгие годы успешно стоявшего у горнила власти города и области и выросшего до крупного государственного деятеля.

Сирота из далекого степного аула, он, по сути, олицетворил судьбу страны, пройдя через муки двадцатых и тридцатых, через суровые сороковые и нелегкие последующие годы, набираясь сил и мощи, ранее нищая Республика вставала на ноги. Учились, обретая знания и мудрость, ее трудолюбивые сыны и дочери.

Популярные книги

Сильная. Независимая. Моя

Бигси Анна
5. Учителя
Любовные романы:
современные любовные романы
5.00
рейтинг книги
Сильная. Независимая. Моя

Генерал Империи

Ланцов Михаил Алексеевич
4. Безумный Макс
Фантастика:
альтернативная история
5.62
рейтинг книги
Генерал Империи

Бастард

Майерс Александр
1. Династия
Фантастика:
попаданцы
аниме
фэнтези
5.00
рейтинг книги
Бастард

Архил...? Книга 2

Кожевников Павел
2. Архил...?
Фантастика:
попаданцы
альтернативная история
5.00
рейтинг книги
Архил...? Книга 2

Последняя Арена

Греков Сергей
1. Последняя Арена
Фантастика:
боевая фантастика
постапокалипсис
рпг
6.20
рейтинг книги
Последняя Арена

Где властвует любовь

Куин Джулия
4. Бриджертоны
Любовные романы:
исторические любовные романы
8.94
рейтинг книги
Где властвует любовь

На границе империй. Том 6

INDIGO
6. Фортуна дама переменчивая
Фантастика:
боевая фантастика
космическая фантастика
попаданцы
5.31
рейтинг книги
На границе империй. Том 6

Бестужев. Служба Государевой Безопасности. Книга четвертая

Измайлов Сергей
4. Граф Бестужев
Фантастика:
попаданцы
аниме
фэнтези
5.00
рейтинг книги
Бестужев. Служба Государевой Безопасности. Книга четвертая

Вернуть невесту. Ловушка для попаданки

Ардова Алиса
1. Вернуть невесту
Любовные романы:
любовно-фантастические романы
8.49
рейтинг книги
Вернуть невесту. Ловушка для попаданки

Тринадцатый

NikL
1. Видящий смерть
Фантастика:
фэнтези
попаданцы
аниме
6.80
рейтинг книги
Тринадцатый

Мама из другого мира. Дела семейные и не только

Рыжая Ехидна
4. Королевский приют имени графа Тадеуса Оберона
Любовные романы:
любовно-фантастические романы
9.34
рейтинг книги
Мама из другого мира. Дела семейные и не только

Повелитель механического легиона. Том II

Лисицин Евгений
2. Повелитель механического легиона
Фантастика:
фэнтези
попаданцы
аниме
5.00
рейтинг книги
Повелитель механического легиона. Том II

Черный Маг Императора 5

Герда Александр
5. Черный маг императора
Фантастика:
юмористическое фэнтези
попаданцы
аниме
5.00
рейтинг книги
Черный Маг Императора 5

Вторая жизнь майора. Цикл

Сухинин Владимир Александрович
Вторая жизнь майора
Фантастика:
героическая фантастика
боевая фантастика
попаданцы
5.00
рейтинг книги
Вторая жизнь майора. Цикл