Чацвёра падазроных (на белорусском языке)

Кристи Агата

Я не мог ёй гэтага сказаць. Яны, гэтыя двое, будуць усё болей аддаляцца адно ад аднаго, з падазронасцю, якая як здань памiж iмi, якая ўжо нiколi не знiкне.

Ён адкiнуўся на крэсле; шэры твар яго асунуўся. Ён кiўнуў некалькi разоў галавой.

– I нiчога болей зрабiць нельга, калi...
– ён расправiў плечы ў крэсле, i лёгкая мудрая ўсмешка асвятлiла яго твар, - калi мiс Марпл не дапаможа нам. Га, мiс Марпл? Ведаеце, я адчуваю, што з пiсьмом разабрацца можаце толькi вы. Тое самае i пра царкоўны сход. Цi не нагадвае яно што-небудзь або пра каго-небудзь? Цi не маглi б вы дапамагчы двум бездапаможным маладым людзям, якiя хочуць быць шчаслiвымi?

У яго просьбе, за вонкавай яе мудрагелiстасцю, хавалася

сур'ёзная нотка. Ён лiчыў, што ў гэтай кволай старамоднай векавухi вялiкi розум. Ён яшчэ раз глянуў на мiс Марпл, i ў яго вачах мiльганула нешта падобнае на надзею.

Мiс Марпл кашлянула i правяла рукой па карунках.

– Гэта крыху нагадвае мне пра Аннi Паўлтнi, - прызналася яна.
– Канечне, пiсьмо зусiм зразумелае, - i мiсiс Бантры, i мне. Я маю на ўвазе не тое пiсьмо пра царкоўны сход, а другое. Вы доўга жылi ў Лондане i нiколi не былi садоўнiкам, сэр Генры, таму i не змаглi заўважыць.

– Чаго заўважыць?
– спытаўся зацiкаўлены сэр Генры. Мiсiс Бантры працягнула руку i выбрала каталог. Яна разгарнула яго i пачала чытаць уголас, з iмпэтам:

– "Доктар Хэльмут Шпац. Чысты бэз, надзвычай прыгожая кветка, трымаецца на выключна доўгiм i цвёрдым сцябле. Лёгка адломваецца ў букет, якi служыць для ўпрыгожвання кватэры. Цудоўнай прыгажосцi кветка.

Эдгар Джэксан. Хрызантэма, кветка прыгожай формы, ярка-чырвонага колеру.

Амос Перы. Ярка-чырвоная кветка, вельмi ўпрыгожвае.

Чынгтаў. Пышная, яркая, чырвоная кветка, падобная на садовы цюльпан. Доўга захоўваецца пасля зразання.

Ханiсты...*"

* Ноnеstу - сумленнасць (англ.).

– З вялiкай лiтары... помнiце?
– цiха прамовiла мiс Марпл.

– "Ханiсты. Ружовае i белае адценне, вялiкая кветка, правiльнай формы".

Мiсiс Бантры паклала каталог i сказала:

– Вяргiнi!

– Пачатковыя лiтары слоў "Доктар", "Эдгар", "Амос", "Чынгтаў", "Ханiсты"* складаюць слова "СМЕРЦЬ"!
– растлумачыла мiс Марпл.
– Усе гэтыя словы ёсць у пiсьме.

* Пачатковыя лiтары ангельскiх слоў Dосtоr, Еdgаr, Аmоs, Тsingtau, Ноnеstу складаюць ангельскае слова DЕАTH (СМЕРЦЬ).

– Але пiсьмо прыйшло самому доктару Розену, - запярэчыў сэр Генры.

– Вось у гэтым i загваздка, - адказала мiс Марпл.
– У гэтым i ў перасцярозе. Што б вы зрабiлi з пiсьмом, атрыманым ад чалавека, якога не ведаеце, i поўным iмёнаў, пра якiя вы не маеце анiякага ўяўлення? Канечне ж, перадасце сакратару.

– Выходзiць, урэшце...

– Э, не!
– рашуча запярэчыла мiс Марпл.
– Не сакратар. Бо якраз з гэтага робiцца зусiм зразумела, што пiсьмо было не яму. Калi б пiсьмо было яму, ён нiколi б не дапусцiў, каб яго знайшлi. Таксама ён нiколi б не знiшчыў пiсьма з нямецкiм штампам, якое адрасавана яму. Ён не вiнаваты i, - калi можна так сказаць, - "чысты як шкло".

– Тады хто?..

– Ну, гэта ўжо становiцца вiдавочным, - такiм вiдавочным, як нiчога больш на гэтым свеце. Разам з iм за сталом снедала i яшчэ адна асоба, i яна магла зусiм натуральна пры такiх абставiнах - узяць пiсьмо ў рукi i прачытаць. Хутчэй за ўсё так яно i было. Вы помнiце, што з гэтай жа поштай яна атрымала каталог садовых раслiн...

– Грэта Розен?!
– паволi прамовiў сэр Генры.
– Тады яе вiзiт да мяне...

– Джэнтльмены нiколi не заўважаюць такiх рэчаў, - гаварыла далей мiс Марпл.
– I баюся, яны часта думаюць, што мы, старыя жанчыны - ну, пляткаркi, калi такiм чынам заўважаем розныя рэчы. Але так яно i ёсць. На няшчасце, мужчыны i жанчыны многа ведаюць пра свой пол. Я не сумняваюся, што памiж iмi iснаваў бар'ер. Малады чалавек адчуў раптам незразумелую антыпатыю. Ён западозрыў, iнстынктыўна, i не змог утаiць гэтай падазронасцi. I я думаю, што маладая асоба прыйшла да вас са злосцi. Безумоўна, ёй нiчога не пагражала, але яна вырашыла пайсцi далей i замацаваць вашы падазрэннi наконт няшчаснага Тэмплтана. Пасля яе вiзiту вы не былi так упэўнены ў iм, як перад вiзiтам.

– Я ўпэўнены, што ў сказаных ёю словах не было нiчога...
– пачаў сэр Генры.

– Джэнтльмены, - спакойна сказала мiс Марпл, - нiколi не заўважаюць такiх рэчаў. I гэта дзяўчына...

– Яна ўчынiла злачыннае забойства i застаецца непакаранай.

– О, не, сэр Генры, - запэўнiла мiс Марпл.
– Не застанецца. Нi вы, нi я не верым у гэта. Помнiце, што вы нядаўна сказалi? Не, Грэта Розен не пазбегне пакарання. Па-першае, ёй давядзецца мець справы з вельмi падазронымi асобамi шантажыстамi, тэрарыстамi, а сувязi гэтыя да дабра не прывядуць, i канец яе будзе варты жалю. Як вы сказалi, не будзем трацiць слоў на вiнаватых, зоймемся невiнаватымi. Мiстэр Тэмплтан, напэўна, ажэнiцца з нямецкай кузiнай. Тое, што ён парваў пiсьмо, выглядае... падазрона, - я ўжываю гэта слова не ў тым сэнсе, як мы выкарыстоўваем яго сёння. Ён быццам баяўся, што Грэта, убачыўшы пiсьмо, папросiць паказаць яго. Так, мне здаецца, там быў невялiкi раман. Далей у нас на чарзе Добс. Не варта марна трацiць часу на яго. Яго кветкi - гэта, вiдаць, усё, што яму трэба. I, нарэшце, старая Гертруда, якраз яна напомнiла мне пра Аннi Паўлтнi. Бедная Аннi Паўлтнi. Пяцьдзесят гадоў адданай службы, i раптам падазронасць i недавер гаспадароў. Знiкла завяшчанне мiс Лэмб, хоць служанка не была вiнаватая, але нiчога не магла даказаць. У небаракi не вытрымала сэрца. Ужо потым, як яна памёрла, паперу знайшлi ў патайной шуфлядцы з чайнай скрынкi, куды старая мiс Лэмб сама яе паклала. Але для няшчаснай Аннi ўжо было позна.

Вось чаму я так непакоюся за гэту старую немку. Ведаеце, калi людзi старэюць, ад незаслужанай крыўды яны робяцца злоснымi. Я больш перажываю за яе, чым за мiстэра Тэмплтана, якi яшчэ малады, прыгожы i да якога заляцаюцца жанчыны. Вы напiшыце ёй, сэр Генры, i абавязкова скажыце, што ўсе падазрэннi зняты i яна нi ў чым не вiнаватая. Яе дарагi стары гаспадар памёр, i яна, канечне, думае i адчувае, што яе таксама падазраюць. Ах! Думаць пра гэта нясцерпна i балюча.

– Я напiшу, мiс Марпл, - сказаў сэр Генры. Ён зацiкаўлена паглядзеў на яе.
– Ведаеце, я, вiдаць, нiколi да канца не зразумею вас. Ваш пункт погляду заўсёды адрознiваецца ад майго.

– Баюся, што мае погляды вельмi абмежаваныя, - сцiпла адказала мiс Марпл.
– Бо я амаль нiкуды не выязджала з Сент-Мары-Мiд.

– I ўсё-такi вы рашылi, калi можна так сказаць, задачу мiжнароднага маштабу, - аб'явiў сэр Генры.
– I толькi дзякуючы вам мы змаглi выявiць злачынцу.

Мiс Марпл пачырванела.

– У свой час я атрымала добрае выхаванне. У нас з сястрой была гувернантка з Германii, "фройлян". Вельмi сентыментальны, нават залiшне чуллiвы чалавек. Яна навучыла нас мове кветак - забыты ў наш час, але вельмi цiкавы занятак. Жоўты цюльпан, напрыклад, азначае "безнадзейнае каханне", у той час як кiтайская астра азначае "я памiраю ад рэўнасцi каля вашых ног". Пiсьмо было падпiсана "Вяргiня", якое я чамусьцi ўявiла як "dаhliа"* у Германii, i тады, канечне, усё стала зразумела. Я хачу ўспомнiць, што значыць вяргiня, але, на жаль, памяць падводзiць. Не тыя ўжо гады.

* Вяргiня (бат.).

– Ва ўсякiм разе, яна не азначае "смерць"?

– Не, сапраўды. Проста жах. Бываюць жа на свеце сумныя здарэннi.

– Так, - уздыхнула мiс Бантры.
– На шчасце, ёсць на свеце кветкi i ёсць сябры.

– Вы заўважылi, яна ставiць нас на апошняе месца, - буркнуў доктар Лойд.

– Кожны вечар, у тэатры, нейкi мужчына пасылае мне пурпуровыя архiдэi, - з загадкавай усмешкай на твары паведамiла Джэйн.

– "Я чакаю вашай прыхiльнасцi" - вось што гэта значыць, - весела адказала мiс Марпл.