Леаніды не вернуцца да Зямлі (Нельга забыць)
Шрифт:
Цалаваў яе вочы.
— I перад гэтым, калі ты пакінеш мяне, — ведай — адчай усё адно застанецца. Нават старым падумаю, як пятроўскі стольнік калісь, што вось была Венецыя, і маладосць, і быў я там "инаморато в славную хорошеством читадинку, синьору Франческа Рота, и тако был инаморато, что доселе тот амор из сердца мово не вышел и, чаю, не выдет".
Уся дрыжучы, яна прынікала да яго, а ён сурова і горка казаў ёй:
— Дні праходзяць, Ірына. Праходзяць дні.
Р
Гэта адбылося праз тры дні пасля вяртання з Ленінграда. Андрэя чакаў у Маскве рэжысёр, што пачаў рабіць фільм па яго сцэнарыю. Рэжысёр прывёз ліст ад сябра, што з домам усё гатова, і ліст ад дырэктара студыі. Прасілі яшчэ адзін сцэнарый.
Пасля размовы з дзвюма актрысамі, якія меліся браць кінапробы на галоўную ролю, Андрэй папрасіў рэжысёра пачакаць і пазваніў Ірыне, каб расказаць ёй аб усім тым добрым, што здарылася.
— Андруша, — сказала яна ўзрадаваным ціхім галаском. — Вось добра… Кажаш, рэжысёр?.. Не, з ім не трэба прыходзіць… I самому, напэўна, не трэба сёння… Пачуваю так сабе… Не, не прыходзь…
Уздыхнула:
— Не магу больш, Андруша… Прыходзь заўтра ў сквер ля інстытута… Вырашым усё да канца… Не пакутуй, спі спакойна ноч… спі, добры мой.
Гэты пяшчотны, безабаронны голас усё яшчэ спяваў у яго вушах, калі ён падыходзіў да дома паэтаў.
А ўвечары адбылася цяжкая гісторыя.
Вечар стаяў спякотны, і таму Андрэй у адных трусах і майцы ляжаў на кіліме, на падлозе, і чытаў "Боскую камедыю" Дантэ, калі да яго ў пакой уварваўся Яніс.
— Адаліска ў гарэме, — сказаў Яніс,
– Ідзі да д'ябла.
— I чытае, напэўна, казкі Маргарыты Наварскай. Гісторыю аб тым, як у швейцарца была занадта гарачая жонка.
— Ёлуп, — сказаў Андрэй. — Гэта не ў Маргарыты, гэта ў Дзюпер'е. Гэта ўсё адно што зблытаць Апалона з Панам, каб цябе чэрці ў пекле з грэшнікамі блыталі, каб цябе…
— Д'ябал з iмi, — сказаў Янiс. — Што Апалон, што Пан — адна мiнералогiя.
Сеў у крэсла.
— Выгляд у цябе сёння не вельмі разумны. Што ты там знайшоў у Дантэ вясёлага, амаральны ты чалавек?
— Янка, — сказаў Андрэй, — заўтра ўсё вырашыцца. Па тону мяркую, што ў добры бок.
— Ну! — сказаў Яніс і сеў на падлогу, абхапіўшы рукамі калені.
Запанавала маўчанне.
— Я шчаслівейшы за цябе, — сказаў урэшце Яніс. — Шчаслівейшы, нягледзячы нават на тое, што яна жорстка мяне абразіла, ледзь не пасварыла з табою.
— Ведаю, — проста сказаў Андрэй.
— Ну-к што, — уздыхнуў Яніс. — Тады табе, вядома, не да гулянкі. А нас Харунжы запрасіў. Ачуняў ад хваробы. Было ў яго "воспаленне всегда лншнего нерва". Відаць, пайду адзін.
— Чаму? — весела ўзняўся Андрэй. — Возьмем і мы сапераві белага або цынандалі, пойдзем да іх. Ніхто не будзе ведаць, а для нас нешта накштдлт хлапечніка.
…Сабраліся ў пакоі Харунжага. Акрамя гаспадара і нашых хлопцаў быў гультаяваты Баранаўскас з нейкім земляком
Суцянела. Над дахамі далёкіх дамоў пералівалася ледзяным крышталём чыстая зорка. Праз адчыненае акно было чуваць, як недзе далёка, у кветніку аднаго з дамкоў, на якія адусюль наступалі новыя дамы і краны, жаночае сапрана і дзіцячы альт, з перадыхамі, вельмі па-вясковаму, вялі песню пра тое, што "он не чувствует любовн ннкакой". Матыў гучаў старадаўняй рускай тугой.
— Знайшла, дурышча, рэпертуар для дуэта з хлопчыкамі, - з какетлівым сарказмам сказаў Ліпскі. — А потым той вырасце ды і дзёўбне гэтага "дорогого родителя" ў цемечка за тое, што той ягонай "любови не чувствует".
— Кінь, — сказаў Харунжы. — Яны простыя, яны разумеюць. Лепей няхай дзеці даведаюцца аб пакутах кахання па гэтай песні, чым па словах у пад'ездзе, як шмат хто з інтэлігенцкіх дзяцей.
Стаўроў, відаць, вьшіў недзе раней. Непрыстойна прыгожы твар яго з пашыранымі ад віна і цемры зрэнкамі перакрывіўся так, што гэта было прыкметна нават у прысмерку:
— А каханне што, не ў пад'ездзе?
— Кінь, — сказаў Харунжы, — лухту кажаш. П'яны ты.
Стаўроў не сунімаўся:
— Пад'езды і платы праўду кажуць, брат, Я такія словы на адным з ленінградскіх платоў чытаў — вось толькі пяць дзён таму, — што там твой Эклезіяст?! Разумееш, на вышыні дзіцячага росту крэйдай начыркана: "Усе будуць мерцвякі!" Во! I пра любоў праўду пішуць, чаму гэта да адной гэткая перавага? Што ў яе — усё іначай уладкавана? Аднолькава, брат, ва ўсіх. Ведаеш адну — усіх ведаеш.
— Стаўроў, - ціха сказаў Андрэй, — ты гаворыш брыдоту.
— На брыдоту — кнігі патэнт узялі. А я чалавек просты.
Ліпскі засмяяўся гуллівым тэнарком.
— Мярзоту кажаш, — сказаў Андрэй.
— Хопіць, хлопцы, — сказаў Яніс.
— Ды хлопцы, хлопцы, — пачаў умаўляць Харунжы. — Што вы завяліся? Можа, вы яшчэ і мяне наб'яце? Пілі ў Філі ды Філю і набілі.
— Прыйшлі ў маю хатку, ды б'юць майго татку, — па-беларуску дадаў Баранаўскас.
Ліпскі і тут засмяяўся, але значна менш лісліва.
— Вып'ем лепей яшчэ, — сказаў Харунжы. — Ну, хто па цынандалі?
Выпала ісці Янісу. Ішоў ён неахвотна, доўга ўмаўляў Андрэя збегаць за кампанію. Андрэй адмовіўся.
А Стаўроў, ледзь за Янісам зачыніліся дзверы, завёўся зноў:
— Каханне, соплі лірычныя распусцілі. У нас, брат, атамны век. Людзям няма часу ні на чытанне доўгіх кніг, ні на шпацыр пад ліпамі. У вашага цнатлівага кахання белая сукня. А час не той. Вакол не ліпы. Вакол машыны і мазут.
— I праўда, — падхапіў Ліпскі, легкаважна ўзрадаваны тым, што відавочна наспявае скандал, а яго патрон такі пераканальны і так вобразна гаворыць. Тварык ягоны, лялечна-маленькі, бліскаў вочкамі ў прыцемку.