М?х?бб?т я?гыры
Шрифт:
Бу халтеннн аны Егет бабайны тавышы тартып чыгарды:
– Карале, син авырмыйсыдыр бит?
Искндр бертын аптырап карап торды. Егет бабайны йзендге кайгыртучанлыкны кргч кен, сорауны мгънсе аына барып итте. Ул башта инрен ген сикертеп куйды, азак бу хрктне Егет бабайны борчуга салачагын уйлап, акланырга ашыкты:
– Юк инде, нинди авыру ди ул!..
– Кйсезрк кренсе… пклгн дисм… Сине белмсм, уйлар идем инде…
– Баш эшлми мен…
Егет бабай сынап карап торды да клемсерп куйды. Аннан со стл астыннан бер шеш аракы тартып чыгарды:
– Блки?
– Блки…—дип килеште Искндр,– Беррне ибрик, булмаса.
Рюмкаларга салып ктрделр.
– Бер сорау бар!—диде Искндр. Егет
Егет бабай, шул да булдымы сорау дигндй, ткббер караш ташлап алды, тик шундук кзлренд хыялый очкыннар балкып китте:
– Мхббтме?!– ул бераз уйлангандай итте,– Мхббт ул – бтенесе д!
Искндр тулырак, флсфирк, тапкыррак авап кткн иде. Лкин, тптнрк уйласа, моннан да тапкыр сзне табып була микн?! Мхббт ул – бтенесе д. Шулай шул… Кызганычка каршы, шулай…
Егет бабай, Искндрне зе белн килешен сизеп, кангать елмайды да рюмкасын алгарак сузды:
– Хзер минем чират. Син йт мен – шигърият нрс ул?
Искндр уйга калды. Колагына ян ягыр ыры килеп керде. Тамчы, там… Там-чы-там… Тик бу хакта уйларга киркми иде, моннан арынырга, ераграк качарга телп рюмка ктрделр тгелме со?!.
– Шигърият ул мхббт кебек, – диде Искндр, шаяруга кчеп,– Аны алап та, алатып та булмый…
Бу аваптан кангатьсезлеге Егет бабайны йзен к чыккан иде. Хзер ул ачы итеп, ник туганыа кенерлек итеп нрсдер йтчк иде. Тик шуны гына кткн Искндр бик итди кыяфт белн фикерен тгллп куйды:
– Аны белн шгыллнеп кен була.
Егет бабай кычкырып клеп ибрде. Аннан со рюмкасын чкштерерг сузды:
– Карале, сине д баш эшли икн бит… Ярый, йд.
Рюмкаларны тплп куйгач, бераз тын утырдылар. Гайртле урыс аракысы ашказанын рхт яндырып тшеп китте д аны лззтле ялкыны бтен тнг таралды. Мондый мизгелне сйлшеп рм ит бер канунга да сыярлык тгел иде. Бераздан Искндр ике рюмканы да кулына алып, елмая биребрк укырга тотынды:
– Беребез Сак булдык, беребез Сук булдык—
Ике алкашка кереп юк булдык…
Егет бабай моны нмде:
– Сак-Сукка кагылма, – диде ул, катгый итеп,– Сак-Сук – тормыш гармониясе.
– Тормыш гармониясе аерылу-аймылышудан тора мени инде хзер? Сак белн Сук кавышсалар яш тукталачак мени?
Егет бабай аа:«Бген тудымы лл» дигн караш ташлады да уйчанланып двам итте:
– Кн бар – тн бар, ак бар – кара бар, мгъриб бар – мшрикъ бар, Сак бар —Сук бар… Аларны кавышуын син ничек кз алдына китерсе?
Искндр телсез калды. Ул мондый авап ктмгн иде.
– Син кытайча фикер йртсе, – диде ул бераздан,– ир-Кк, Ут-Су, Инь-Янь…
– Бер к ирд яшибез, лабаса. Шуа да Сак-Сук ул кытайны Инь-Яне кебек.
– Лкин Сак-Сук ике бертуган бит…
– Мен шулай шул,—Егет бабай тантаналы елмайды,– Ике бертуганны кавышканын кайчан кргне бар?! Инсест – табу. Борын-борыннан. Ул гарип балалар тууына сбпче була.
– Блки, син хаклыдыр. Лкин без бер нрсне оныттык. Ир белн Хатын дигне д бар бит ле.
Бу юлы Егет бабай уйга калды.
– Алар хакында да «кавышу» сзен кулланалар, лбтт. Лкин бу очракта ул образлы сз буларак ягырый. асылда алар да кн белн тн кебек бер-берсен тулыландырып яши.
Искндрне бирешсе килмде. Дресен ген йткнд, бу нрслрне ул кптн киптереп элгн иде инде, аны бтенлй башка юнлешт сйлшсе, Егет бабайны сзлре аша з уйларына, з тойгыларына яклау табасы кил иде.
– Бер-берсен зелеп яратып та берг кала алмаган ярларны да Сак-Сук белн тилилр бит ле.
Егет бабай аа серле караш ташлады. Аннан со шелтле тавыш белн йтеп куйды:
– Нрс чен бу юк-бар сорау белн маташа ле, дип уйлаган идем аны. – Аннан со беркавем тын торды,– Безд эшлиме, лл авторларыбыз арасыннанмы?
– Кем?
– Ярый, вакыты иткч, кем икнен зем йтермен.
Егет бабай рюмкаларга аракы койды да Искндрг карады:
– Монысын тост йтеп эчик ле, —диде ул, тенгндйрк итеп, Искндрне баш кагуын креп рюмкасын чкштерерг сузды – йд. Гаиллребезне иминлеге чен!
Озак кына дшми утырдылар. Искндр инде тамчы ырын да тыламады, хмер тэсире белн д лззтлнмде, ул бары тик бер ген нрс хакында баш ватты – зе д уйларга курыккан нрсне Егет бабай ничек сизде икн? Бу сорауга ул авап таба алмаячак иде, бу сорауга авап эзл з кчене юкка рм ит. Шуа ул сзне бтенлй башка юнлешк борды:
– Карале, Егет бабай… Чынлап та яздан бирле ягыр яумады мени?
Егет бабай елмаеп куйды:
– Бер дустым бар иде. Черниковкада яши бу, телецентрда эшли. Кн д шул араны урый инде. Шул сйли торган иде: «Малай, бер млне айнып китсм, Октябрь проспектын тзеп бетергннр.» Теге кич кайтканда исерек була, йоклап кайта икн, иртн эшк килгнд – махмырдан, башын да ктрерлек хлд тгел. син со… Исереп т йрмде бугай инде…
Искндр елмайды гына. Акбабай двам итте:
– Мин ул хакта бер нрс язган идем. Телге булса, сиа укыйсым кил… – Искндрне ризалык белдерен сенеп, стп куйды,– Лкин ул озын м… Ярый, укып карыйм ле…
Искндр тд иел йбердер дибрк уйлаган иде, шуа бик игътибар блеп бетермде, соыннан аны туктатып, яадан укырга кушты. зе, аламыйрак калган урыннары булса, сорак иркенлп тикшерермен дип, сиздермич ген диктоффонын кушып куйса да, р сзг диккать биреп тылый башлады. Егет бабай зен кр бер кангатьлек белн, шигырь сйлгндй итеп укырга тотынды:
«Яздан бирле ягыр яумады.
йне аяз кояшлы кннре тдрк кешелрне келен чиксез сенеч алып килгн иде. Алар шрне шырпы кабыдай бертрле йортларыннан табигать кочагына ташландылар, шул хозурда кел ачып, балык тотып, су кереп рхтлнделр, елга буйларында бала-чаганы чыр-чу килгне белн аралашып гармун, гитара монары, трле теллрд ырлаган тавышлар туктаусыз ишетелеп торды, тмле учак ислре ерак—еракларга таралып борыннарны кытыклады; шушы ямьле кннрд ярсызлар ярын тапты, мге берг булырга вгъдлр бирештелр, парлыларны бер-берсен булган мхббте тагы да арта тште, моарчы эт белн мче кебек яшгннре д ирк сзлр белн эндштелр, сю назларына бирелделр; кояш ирг елмаеп караса, ир кояшка багып балкыды, бу кннрд кешелр ген тгел, бтен днья, бтен галм туй ит сыман иде. Лкин тора-бара тоташ бйрмнр арыта башлады, кешелрне келендге яктылык тоныкланып калды, келлр ген тгел, хтта лннр, хтта яфраклар злрене соклангыч яшеллеген уеп карагылана барды, озакламый саргаеп, слпереп, ачлыктан йончыган сабыйдай гариплнеп калдылар. ир кояшка карап елмаймады, ул з тне буйлап дртле ырлар ырлап аккан грлвеклрне сагынды, грлвеклр сутын з вакытында тиешенч седереп кала алмаганы чен зглнде, зене язгы ялгышларына кенгндй, ялгыш кына сиблп киткн ике-ч бртек ягыр тамчысын да комсызланып йотты, моны зур бхетк санап, атналар буена оныта алмады, шул ч тамчы аны тшлрен керде м ул лззтле елмаеп уянды да леге бхетне бары тик тшт ген булуына рнеп газапланды; леге газапларыннан арынырга телп, ул елгаларны сыгып алырдай итеп кочты, сулар саегып, ярлар тараеп калды; судагы балыкларга ава итмде, алар кайнап торган тынчу дньяларыннан котылырга телп, ярга сикерделр, лкин судан башын сузу белн кояш нурларында кибеп шундук ан бирделр; ир ягыр ктеп тилмерде, ягыр аны чен сю назлары кебек кадерле иде, ягыр аны чен берднбер яш чыганагы иде; ул зене секлесен кткн гашыйк кебек, азатлыкны кткн тоткын кебек, з бхетен кткн мескен кебек кк йзенд пйда булыр кара болытларны ктте; гр бу мизгелд аннан:«Нрс ул бхет символы?» – дип сорасалар, ул ике д уйламыйча:«Кара болыт!» – дип кычкырыр, моны белн ген д тыелып кала алмас:«Бхет ул – кара болыт! Кара болыт – бхет ул! Шуны да аламыйсыз мени со?!.»– дип ртлер шикелле иде…»