М?х?бб?т я?гыры
Шрифт:
Егет бабайны ашкынулы тавышы, трзг брелгн ягыр тамчылары белн берг релеп, лл нинди сер бер халт тудыра иде. Кояш нурларыннан коргаксып бер тамчы суга, биялй кадрле болытка тилмергн ир. Инде атнага якын туктамый яуган ягыр. Шушы капма каршылык, битарафлык прдлрен ертып, лл нинди уйларга этр…
Лкин тойгылар тирнен чумарга насип булмады. Ишек шакыдылар да секретарьша кыз керде:
– Егет бабай, сезне шеф чакыра.
з срене тэсиреннн айнып итлмгн карт аа аптыраулы караш ташлады, азак эшне нрсд икнен алап алды да:
– Ярый, кызым, хзер керермен,– дип урыныннан кузгалды.
Егет бабай чыгып бераз тору белн, ишек ачылып китте д Алсуны башы кренде:
– Искндр, диктофоныны биреп тор ле,– диде ул, блмг узып та тормастан, м сораганын аны кулында кр белн коридорга эндште,—Тачулпан,
м кайдадыр китеп т барды. Аны артыннан ук Тачулпан керде. Ул бер сз д дшмде. Хтта ктрелеп т карамады. Искндр д ни дип йтерг д белми аптырады. Телен бер юньле сз, башына ипле фикер килмде, бары тик йргене ярсып тиб башлавын тойды да, арка згеннн лззтле ялкын узганын тойды. Диктофонны биргнд, кулы Тачулпанны бармак очларына тиеп киткч, аяк астында ир убылгандай бер халт кичерде, кз аллары томаланды, башы йлнде. Ишек ябылган тавыштан гына бераз ушына килгндй булып, кч-хл белн урынына барып утырды. «Согы вакытта юньлп йокы да кргн юк,– дип уйлады ул, – итмс, аракы да кп эчел. Ял итеп алырга кирк. Ял кирк. Юкса, бтенлй аяктан егылуы бар…»
Лкин бу уены кз буяу, з-зен алдау чен ген икнен ул бел иде. з-зене алдап яшп булмый, иртме-сомы ачыктан-ачык танырга туры килчк. Барсын да. леге халтне тн йокысы крмдн тгел икнен д, Сак-Сукларны кавыштыру уе кайдан килгнен д… Барсын да танырга м дреслекне кзен карап:«Ягыр ул «тамчы, там»—дип ырламый бит… Ул «Тачулпан» – дип ырлый!..» – диярг туры килчк.
3
«Яздан бирле ягыр яумады,»– дип кабатлады Тачулпан.
зен килгн кунак белн гмлшкч, ул Искндрне кассетасын да тылап караган иде. Хатын-кызны кызыксынучанлыгымы, лл башка сбп белнме, тик ул диктофон эченд онытылып калган кассетаны тикшермич тз алмады. Искндр нилр майтара икн? Нрс уйлый икн? гмдшлре белн ул ничек сйлш икн? Башта: «Бер-ике млсен ген булса да, тавышын гына булса да ишетим,»– дип уйлаган иде. Магнит тасмасыннан Егет бабайны бик т снгатьле итеп нрсдер укыганын ишеткч, аны ахрынача тыламый кала алмады. Тылады да… Егет бабай нкъ мен Тачулпан хакында язгандыр сыман тоелды. Ул да бит, ягыр кткн ир кебек нрсдер кт, ялкыткыч бертрлелек белн аккан тынчу кннреннн ул да гарык булган бит. Ул хтта зене нрс кткнен д бел, мма бу турыда уйларга гына курка, уйласа, тотанаклы м тыныч, читтн караганда хтта бхетле д булып кренгн дньясы имерелер д яшене бар мгънсе храблр астында калыр сыман тоела.
«Язгы ялгышлары чен кенгндй… Язгы ялгышлары чен кенгндй… Язгы ялгышлары чен… Язгы ялгышлар…»
Кечкен чагында ук зсзле, тискре бала булган ул. "Кирелне тзелмич урам уртасында брглп алган чакларым да бар иде",– ди иде нисе д. Тора-бара мондый тискрелеге басылды, мен зсзлелеге бетмде. Хер, моны начар сыйфатка исплмде Тачулпан, р эшт мсткыйль фикер йртерг омтылу, р нрсг з карашы булу тискрелек дип т аталмыйдыр ле. нисе д "тискре" дип рлштерс д, моны бары тик яратып кына йт иде бит. Тачулпан з кызын шулай битрлгн кебек.
Унч-ундрт яшьлек чакларында кзгег караган саен эче поша иде аны. Кечкен буй, ябык кына гд. лл нинди киркмгн зур кзлр. Китапларда язылганча, згр, ич югы кара да тгел бит ичмасам, соры тст, мченеке диярсе. Шул рвешле, р тшеннн гаеп табып, з келен зе имгт д кннр буена сыкранып йри иде. Шулай да ахиртлре, тидшлре белн аралашканда болар бераз онытылып тора, чнки Тачулпанны барсы да ярата, з ит, алар чен кызны матурлыгы тгел, яхшы иптш булуы мимрк иде. нисе д, аны кел кичерешлрен алагандай, рдаим сеп-ирклп, аны озын ччлрен, керфеклрен соклануын белдереп тора, ара-тир:" Чынлап та шундый гзл кызмы бу, лл зем яратканга гына шулай тоеламы!"– дип йтклп т ала иде. Ахиртлрене з итен, егетлрне д сокланулы карашларын тоюданмы, керенлп, влге кимсенлре юкка чыкты, ул зене д мен дигн гзл икнлеген ышана тште, бу ышану з-зен ихтирамын, шхеслек горурлыгын арттырды.
Ачык йзле млаем кыз булды Тачулпан. Шаянлыгы, шуклыгы да итрлек иде. Юк кына нрслрне д келле кренешк йлндер беле, котылгысыз кренгн хллрдн д чыгу юлын тиз таба алуы белн д аерылып тора иде. Шуа да ахиртлре арасында абруе зурдан булды, аларны зен аудару чен бер нрс кылмаса да, кызлар Тачулпанга тартылдылар, ярдм сорап та, киш сорап та киллр, аны белн дуслашуны абруйга саныйлар иде. сеп буй иткергч т шулай двам итте. "Бер егет артымнан йри, нишлим икн?"– дип т килделр, "Флн егетк гашыйк булдым, ничек сиздерим икн?"—дип т сер чиштелр. Тачулпан аларга берр киш биргндер инде, тик ул мхббт хисе белн таныш тгел иде. Китаплардан укып, кинолардан карап аны лззтле м изге тойгы икнен чамаласа да, шуграк егетлр зен озатырга маташуын крс д, ул гашыйк булуны нрс икнен д беми иде ле. лбтт, аралашып йргн егетлреннн кайберлре аа ошый м кыз алар белн аеруча яхшы могаллмд иде. Лкин дньяны онытып гашыйк булырлык дрд тгел иде алар, буйга итеп беренче м берднбер мхббтен кткн кызны кел талплрен два булырлык тгел иде.
Унынчыны тмамлап, институтка керерг хыял корып йри иде Тачулпан. Мондый чакларда келене илслндереп, мхббт хакында гына уйлап йреп булмый, укырга, имтиханнарга зерлнерг кирк. Лкин яшьлек китапка тблеп кен яши алмый, дус-ишлре белн аралашуны, кел ачуларны да талп ит. м ул эшен д, укуына да, иллнеп алуга да лгер. Шуа да яшьлек бит ул.
Нкъ н шул млд классташ кызыны абыйсы Ильяс армиядн отпусыга кайтып тште. Киткнд чебеш кебек кен бер малай иде, ле сеп, тазарып кайткан. Кыска алынган куе кара ччлре, атлетларча гдсе, кч-гайрт сирпеп торган хрктлре белн ул кино геройларын хтерлт иде. Клубка чыккач ул барсы белн д кочаклашып креште, кызларны бит очыннан беп т алды. Тик Тачулпанны кргч кен ничектер серлнеп катып калды, утлы карашларын кыздан ала алмый торды. Тачулпан кызарды, хтта колакларына кадр кызган тимер тсен кергндй тоелды. Ккргенд нрсдер тертлп зелгндй булды, йрге ашкынып типте. Моны нрсдн икнен д аламады кыз. Бу халт аа таныш тгел иде. Кичке уеннардан со ахирте м Ильяс белн берг кайттылар. Тачулпан бик сйлшмде. кереп урынга яткач, тне буе кзен йоммады. Келд йтеп алата алмаслык рхтлек т, газап та, курку-шиклн д тагы лл нинди тойгылар берг буталып утлы ерм куптарды. Ул ермне ялкын теллре иркли д, яндыра да кебек иде. Аны, берч, галм ягыратып клсе, берч, тгрп ятып елыйсы килде. Кз алдыннан Ильясны утлы карашлары, колак тбеннн тавышы китмде.
Тачулпан гашыйк иде.
икенче кнне Ильяс аны озатып куйды. Капка тбен иткч, озак кына сйлшеп тордылар. Нрс хакында?– монсын хтерлми кыз, ул келенд кайнаган хислр тэсиреннн ни тере, ни ле бер халтт иде. Егетне куллары билен кагылгач, бтенлй таралып киткндй булды. Иреннр иренг кушылды… Рхт иде кызга, тик ниндидер курку катыш бер тойгы бу халттн котылуны талп итте. Тачулпан ирексездн башын читк борды, аннан со куллары белн егетне ккрген таянды.
–итр, киркми…
– Кирк!– Ильяс аны куенына алмакчы булган иде, кызны каты торуын креп тыелып калды.
Имтиханнар кайгысы китте Тачулпаннан, нрсг ген тотынса да Ильяс хакында уйлады. Уйлары каршылыклы иде. Берч, зене тге очрашуда ук кочаклатып-птереп торуы чен гарьлнде, аны йомшак кызга исплр д бтн борылып та карамас дип курыкты, берч, капка тбенд озаграк тормавына кенде.
Ильяс икенче кнне д, ченче кнне д килде… Урамнарда, яланнарда йрделр. Баштагы кел давылы гомер буе двам итр кебек тоелса да тора- бара тына башлады. Тачулпан Ильясны ктеп ала, аны янына шатланып чыга иде. Тик инде егет хакында кннр буе уйланып йрмде, язгы елга булып ташкан хислр кабат з ярына кайтты. Кабат хрби хезмтк китр алдыннан Ильясны: "ктрсеме?"– дигн соравына уай авап бирс д з сзен зе д бик ышанып итмде. Амияга киткч, егетне хатлары бер-бер артлы агылып кына торды. Алар Тачулпанны келен назлы бер рхтлек сти иде. Лкин кыз зе язарга бик ашыкмады, икене берсен ген авап бирде. з хлен зе д аламады ул, Ильяс аа шул тиклем якын да, шул кадр ят та кебек иде. Нишлисе, мхббт шулай буладыр инде. Ильяс армиядн кайтып яадан очраша башласалар, хислре дрлп кабыныр ле.
Авылда да, институтка укырга кергч т артыннан йрче егетлр аз булмады. Тик Тачулпан берсен д иялштермде аларны. Хер, крше авылдан Тлгать ябышып диярлек йргн иде, бернич тапкыр озатып та куйды. кыз нишлсен, тукмап озата алмый ич. Капка тплрен иткч, беренче уайлыктан ук файдаланып, йлрен сыпырта иде. Юк, тиргшмде д, кыргыйланмады да ул, ни дис д Тлгать начар егет тгел иде, чибрлеге д бар, тртипле д. Тачулпанны Тлгатьк исе китмвен креп, ахиртлре шелтлп т алгалады:
–Мен дигн егет бит. итмс, колхоз рисене улы. Аа кияг чыкса, балда-майда гына йзчксе.