Новая зямля (на белорусском языке)
Шрифт:
Спытаць людзей ён тут баiцца,
Бо ўсе такiя надзiманы,
I хоць бы твар адзiн рахманы
Або свой брат, мужык-трудзяга,
Нiдзе не свецiцца сярмяга.
I дзядзька наш стаў прыглядацца,
Ў каго б дарогi запытацца,
Бо ён зрабiў адну ўжо спробу,
Спытаў чумазую асобу,
Дык тая так яму сказала,
Што лепш бы ёй няхай зарвала!
Тут дзядзька кроку падбаўляе
I пана з цэшкай наганяе;
Ступiў яшчэ ён
Да пана коцiцца ён бокам;
А пан не бачыць цi не хоча
Глядзець, як дзядзька наш клапоча
I ў iм патрэбу дужа мае,
Iдзе i палачкай махае.
Тут дзядзька трошачкi прыгнуўся,
Рукою пана дакрануўся:
– Скажы, паночку, як далёка
Зямельны банк?
– Пан кiнуў вока
На дзядзьку скрыва так i строга:
– Спытай аб тым гарадавога!
Сказаў i кроку пан прыбавiў,
Як бы пытаннем абясславiў
Яго наш дзядзька прад панамi,
Прад тымi вось капелюшамi.
"Ото завiў, настроiў лыжы,
Як бы чарцяка той ад крыжа",
Антось сабе сам усмiхнуўся
I на ўсе бокi азiрнуўся,
Як бы хацеў сказаць: "Глядзеце,
Якая цаца ззяе ў смеццi!"
Памалу стаў ён разглядацца.
Э, што! няма чаго баяцца!
Iдзе вальней, глядзiць смялей.
На сэрцы стала весялей,
I трохi карк ён падымае,
На крамах вывескi чытае
Нядарма ж дзядзька быў у школе,
Навуку ведаў ён даволi.
Ды перабраў тут дзядзька меру:
На слуп узбiўся, на халеру,
Ды так аб падлу штурхануўся,
Што свет яму перавярнуўся,
На брук зляцеў ён з тратуару,
Перакруцiўся разоў пару
I так у брук бядак загасiў,
Траха манеркi не расквасiў.
Ды дзядзька борздзенька схвацiўся,
Знячэўку ён ашаламiўся,
Як той шчупак, папаўшы ў нерат.
Не знае ён, дзе зад, дзе перад.
– Бадай цябе агнi спалiлi!
На якi чорт слупоў набiлi?
Гаворыць дзядзька сам з сабою,
Пыл абiваючы рукою.
I тут ён толькi азiрнуўся,
Глядзiць - у кут глухi упхнуўся,
Сцяна прад iм i сцены збоку,
Ўпярод не ступiш анi кроку
Прапала вулiца, ды годзе!
Таўчэцца дзядзька, як у бродзе
Той сом, прыцiснуты плытамi,
Што ў букце век жыў пад карчамi.
"Бадай ты спрахла! дзе ж дарога?
Нагвалт крычы гарадавога!
Куды нялёгкая загнала!"
Аж проста дзядзьку страшна стала
I з перавулачка глухога
Iдзе шукаць гарадавога,
Iдзе i горад праклiнае;
Падшыбла злосць яго такая,
Што каб прымеў бы, ўзяў саломы
Ды падпалiў
Бо ўсе дарогi загрузiлi
I свет яму тут зачынiлi.
Мiнут праз колькi з перавулка
На свет ён выбiўся, дзе гулка
Няслiся зноў страшэнна зыкi,
Дзе горад гуў многаязыкi.
Цяпер наш дзядзька не чытае,
А больш пад ногi паглядае
Ды кiне вока, цi не блiсне
Жаданы шнур, ды далей цiсне.
Шукае дзядзька наш, як Бога,
Ў людской галдзе гарадавога.
А вось i ён! стаiць плячысты
I погляд кiдае празрысты;
Стаiць, як той пастух над статкам,
I наглядае за парадкам
На тое ж горад i губерня.
Тут з тратуара дзядзька верне,
Iдзе, за брыль здалёк бярэцца,
"Дзень добры" кажа, як вядзецца,
Яшчэ крок блiжай падступае,
Аладку-шапку падымае.
– Скажыце, як мне ў банк папасцi?
Мне па зямельнай трэба часцi.
– А вось як пойдзеш, чалавеча,
Таму касцёлу насустрэчу,
Там будзе вулiца направа,
Пачаў казаць служака бравы,
Ты правай вулiцы трымайся,
А там другога запытайся,
I скора банк той будзе блiзка.
Скланiўся дзядзька яму нiзка,
Бо надта ж добрым паказаўся,
I так ён дзядзьку спадабаўся,
Што калi будзе ўсё шчаслiва,
То вып'е з iм хоць пару пiва
I з'есць з iм разам кусок сала;
I весялей зноў дзядзьку стала.
Зрабiўшы два-тры павароты,
Людзей спытаўшы раз мо ў соты,
Спынiўся дзядзька каля банка,
Дзе ўсходы чыстыя, як шклянка,
Шырокi крок яго стрымалi
I ў душу страх яму нагналi.
Стаiць наш дзядзька ў задуменнi,
Не смее ўзняцца на ступенi:
Баiцца ён мужычым ботам,
Прапахлым дзёгцем, здорам, потам,
Тут наслядзiць або наплямiць,
Лепш iх не знаць, няхай iх цямiць!
Ступi не так, падымуць сварку
Ды на барыш дадуць па карку.
I гэта "iх", як здань лiхая,
Спакой ад дзядзькi адганяе;
"Iх" - нешта злое, цемень-сiла,
Што душу дзядзькаву муцiла;
"Iх" - гэта тое, што варожа
I ў рог баранi сагнуць можа.
Ды дзядзька страх перамагае,
Ён шапку загадзя знiмае,
Па ўсходах чыстых, як мурашка,
Паўзе ўгару, ступае цяжка.
Забiты дух яго вякамi
Ўжо чуе страх перад панамi.
Ў прасторнай, чыстай, светлай залi
Паны туды-сюды снавалi,
Развязна, моцна гаманiлi,
Цыгары доўгiя курылi,
А дзе каторы шарганецца,