Новая зямля (на белорусском языке)
Шрифт:
Сябры спынiлiсь - грошай шкода;
Ў чупрыны рукi запускаюць,
Аб гэтай справе разважаюць:
За што плацiць? пустая справа...
Але ж iзноў - зiрнуць цiкава,
Як там з гары ўсё выглядае.
I дзядзька стоража пытае:
– А колькi той бiлет каштуе?..
Нiяк у Вiльнi не шанцуе!
– Ўсяго шэсць грошаў. Заплацеце,
Тады сабе, здаровы, йдзеце.
– Дзе наша, брат, не прападала:
Каб наша лiха не даждала!
Гаворыць
Ў кiшэню лезучы адважна.
Сябры бiлеты пакуплялi
I на гару пашыбавалi.
– Ото, гара, як печ, крутая!
I вось чаму дарожка тая,
Бы шрубка, ўецца па-над бокам:
Узлезь, папробуй, простым крокам!
Ну, брат, гара, аж ногi млеюць.
Сябры iдуць i весялеюць.
– Цi то яе такая ўрода?
Рукою, мусiбыць, народу
Яна насыпана спрадвеку...
Ото, мой Божа: чалавеку
Заўсёды мала, не хватае,
Антось уголас разважае.
Цi ёсць канец яго патрэбам?
Чаго няма пад гэтым небам!..
– Не: не здаволiш чалавека,
I будзе вечна ён калека:
Чаго-нiбудзь, а будзе брак,
Ужо бо створаны ён так!
Твардоўскi пан быў - мо чувалi?
Яму ўсе чэрцi слугавалi
I ўсе выконвалi жаданнi,
I што ж? шчаслiвы быў? нiзвання!
Ды ўзяць хоць нас, не тое ж сама?
I мы, як тая багна-яма,
Ўвесь век варушымся, збiраем,
Канца ж патрэбам тым не знаем.
Сябры на верх гары ўзнялiся,
Аж упацелi, засаплiся,
I ногi iх спынiлiсь самi.
А слаўны вiд перад сябрамi
З гары высокай адчыняўся!
Хто вiдам тым не любаваўся?
Ўнiзу гары ляглi прыгожа,
Як бы разоркi памiж збожжа,
Дарожкi роўныя, крывыя.
Над iмi дрэвы маладыя
Ў сваёй пакоячай цiшы
Сплялi жывыя салашы.
Агромны горад, цесна збiты,
Ўвесь блескам сонейка залiты,
Займаў узгоркi i нiзiны;
Дамы стаялi, як вiцiны,
То ўдоўж, то ўпоперак радамi,
То закрывалiся садамi
Або дзе ўзгоркам крутабокiм;
А дзе васпанам адзiнокiм,
Расцерабiўшы сабе пляц,
Як горды пан, стаяў палац.
Будынкi цесна ў рад стаялi,
Як бы адны другiх трымалi
У часе нейкай небяспекi
I асталiся так навекi.
А мiж высокiх дамоў-градак,
Свой пэўны маючы парадак,
Вiлiся вулачкi так-гэтак
Густою тканню цёмных клетак.
Ўгары, высока над дамамi,
Пазалачонымi крыжамi
Блiшчалi цэрквы i касцёлы,
Узняўшысь к небу галавамi,
На сонцы ззяючы вярхамi;
I гоман iх званоў вясёлы
Ў паветры гуў таемна,
I замiраў дзесь мiлагучна.
Налева, мiж гор крутабокiх,
У берагах сваiх высокiх,
Па камянях, бы тая змейка,
Вiлася шумная Вiлейка
I, закруцiўшыся дугою,
Знiкала зараз за гарою.
А справа ўнiз свабодным махам
Лягла другая рэчка шляхам,
Як бы сталёвая пружына;
То Вiлiя, Лiтвы дзяцiна,
Няслася пышна мiж абрываў
Блiскучай стужкай гожых звiваў,
Як бы жывое срэбра. Хвалi
На сонцы песцiлiсь, дрыжалi.
Так майскiм днём дрыжыць лiстамi,
Аблiты сонейка агнямi,
Зялёны клён i пышна ззяе,
На сонцы лiсцiкi купае.
Па левым беразе ў шнурочак
Зялёных дрэў пралёг радочак,
Як стрэлка, роўненька, пад меру,
Як тыя буквы на паперу.
Дамы, каменныя грамады,
Палацы, пышныя пасады,
Крутыя горы з жоўтым скатам,
Пяскамi, глiнаю багатым,
Ўвесь правы бераг абступалi,
У рэчцы ценi iх дрыжалi.
I адбiвалiсь, бы ў люстэрцы,
У Вiлii хмурынак перцы,
Што вiслi белай чарадою
Высока ў небе над зямлёю.
А там, за горадам, так здатна
I так прыгожа, так прыятна
Узгоркi леглi ў сiняй далi;
Па iх адложыстых уклонах
Любоўна ветры па загонах
Жытцо, ярынку чуць гайдалi,
Як нянька добрая цi матка
Ў калысцы гойдае дзiцятка.
Палоскi нiвак йшлi абрусам,
Гаi, лясочкi здольным вусам
Ў палях то тут, то там чарнелi,
Як бы на сонейку гарэлi.
I ў абразах тых самавiтых
Палёў, задумаю спавiтых,
Пачулiсь родныя павевы
I дарагiя сэрцу спевы
Для мужыкоў, сыноў заўзятых
Палёў, лясоў, лугоў багатых;
Там iх душа i там iх думы,
Iм далей хочацца ад шуму
Траскучых вулiц, перавулкаў,
Ад пылу, смроду закавулкаў,
А на гары было спакойна.
Чуць далятаў сюды нястройна
Далёкi шум i той змякчаўся,
Сюды нейк боязна ўрываўся.
Гара спакойна пазiрала,
Маўклiвасць важную хавала,
Як сведка той вялiкай справы,
Што для пустой людской забавы
Нiколi вусн не раскрывае
I моцна тайнасць ахраняе.
– Ну, што, Антонi: надзiвiўся?
Ад думак Верас абудзiўся.
Цi не пара б пасiлкавацца,
Бо трубiць чэрава, прызнацца?
– Так, час iсцi, глядзець даволi,
Бо не нагледзiшся нiколi.
Сябры назад з гары звярнулi,
Шырокiм крокам сцiганулi.