Паўлінка

Купала Янка

Адольф. Фі! Я такіх мужыцкіх танцаў не гуляю.

Музыка (да Паўлінкі). Дзякуем! Ужо як нале-жыць сабраліся, цяпер можам і рэзнуць што-колечы для паненкі. (Садзяцца на свае месцы і зводзяць інструменты.)

Паўлінка (да Адольфа). А якія ж вы танцы гуляеце?

Адольф. Гэрц-польку, падзі-спаць, манчыз, падзі-кварту. (Выходзячы з-за стала, цалуе Альжбету ў руку, да Паўлінкі.) Ну, што ж? Можа, мы з паненкай папрабуем?

Паўлінка. Калі ж я гэтых мудрых танцаў не толькі што не ўмею, але ніколі нават іх і не бачыла.

Адольф. Не бойцеся!

Я на ўсе лады выўчу паненку скакаць. (Бярэ Паўлінку як да танца, да музыкаў.) Зайграйце нам гэрц-польку!

Музыка. Мы гэтага не ўмеем.

Адольф. Ну, дык падзі-спаць!

Музыка. Першы раз чуем.

Адольф. А можа, падзі-кварту знаеце?

Музыка. І гэта першы раз чуем.

Паўлінка (як бы бядуючы). А-ей-ей! Вось табе і на! Так і не наўчуся гэтых панскіх танцаў.

Адольф. Не бядуйце вельмі. Я буду вытылінгіваць на язык, а васпанна толькі прыслухоўвайся ды вырабляй нагамі так, як і я.

Паўлінка. Значыцца, будзем гуляць пад язык.

Смех. Адольф іграе на язык і без толку выкручваецца з Паўлінкай.

Адольф (паказвае). Вось так, вось так! Правую нагу сюды, а левую туды. Галава ў левы бок, а задам пад парог, ды вось так!.. Раз, два, тры, то направа, то налева…

Усе прыглядаюцца да іх і смяюцца.

З’ява IV

Тыя ж і Пранцісь, Агата, Сцяпан.

Пранцісь (п’яны). Пахвалёны Езус. Вось-цо-да, пане дабрудзею.

Колькі галасоў. Навекі! Навекі!

Пранцісь (глянуўшы на Паўлінку і Адольфа). А гэта што такія, собственно, за выкрутасы, як у цырку ці ў сумашэдшым доме?

Адзін з гасцей. Гэта пан Быкоўскі навучае панну Паўлінку навамодных танцаў.

Пранцісь і Агата распранаюцца.

Пранцісь. Можна, можна далей круціцца, як у хваробе святога Лявэнтага. Далей, далей! Раз, два, тры, вось-цо-да!

Адольф (далей паказваючы Паўлінцы). Вось як, вось так! То направа, то налева. Раз, два, тры! То туды, то сюды, ножка ў ножку, раз, два, тры!

Паўлінка (вырываючыся). Не, такі нічога не выйдзе. Не кемкая я да навукі.

Адольф (садзячы Паўлінку). Гэта толькі трудна першы раз, а пасля пойдзе ўсё гладка, як пугай высмаліць!

Ходзіць па хаце, махаючы каля твару хустачкай. Пранцісь, Агата і Сцяпан садзяцца за стол; Альжбета падае ім гарбату.

Пранцісь (закурваючы люльку са Сцяпанам). Собственно, пане дабрудзею, кабыла заблудзіла, і праз тое трохі спазніліся. Але гэта глупства, глупства! Яшчэ парой будзе, вось-цо-да.

Агата. Якое чорта заблудзіла! Пакуль аб’ехаў, тудэма-сюдэма, усю ваколіцу, як пагарэлец, дык і поўнач чуць не агарнула. Тудэма-сюдэма, усё гары тэй сабе шукаў.

Пранцісь. Ты, баба, собственно, маўчы, вось-цо-да! Ты нічога ніколі не кеміш, а я маю розум спрытны. Я, пане дабрудзею, Барнашоў, дзе пайшоў, там і прайшоў. (Да гасцей.) А вы, маладзічкі, не зважайце, вось-цо-да, ды танцуйце, пане дабрудзею, пакуль казінец не ўбіўся ў ногі.

Паўлінка. А праўду дзядзька кажа. Будзем гуляць, нашто дарма час марнаваць! (Да музыкаў.) Зайграйце, калі ласка, польку, але такую, як ведаеце… каб аж свет хадыром пайшоў!

Музыкі іграюць польку; усе, апрача старых, танцуюць: Адольф з Паўлінкай, другія госці - хто з кім. За сталом Пранцісь са Сцяпанам частуюцца гарэлкай з пляшкі, якую першы прынёс з сабою.

Адольф (танцуючы, прыпявае)

Танцовала рыба з ракем,

А пятрушка з пастарнакем,

А цыбуля дзівовала,

Цо пятрушка танцовала.

Паўлінка (адпяваючы)

А на печы, на лучыне,

Дзеўкі грошы палічылі;

Налічылі паўталера

Дый купілі кавалера.

Адольф

Дзяўчынэчка суха, бляда,

Я да цебе ў госці яда

І конікаў не жалую,

Ўшыстку ночку маршырую.

Паўлінка

У гародзе ячмень родзіць,

А да мяне Якім ходзіць.

Радзі, радзі, ячмень, гусцей, -

Хадзі, хадзі, Якім, часцей!

Адольф

Сядзіць голуб на галіне,

Салавей на ветке;

С аднэй дзевушкай гуляю,

Другая ў прыметке.

Паўлінка

Ажаніся, не ляніся, -

Будзеш панаваці:

З аднэй будзеш свінні пасвіць,

З другой - заганяці.

Адольф

Наша поле камяніста -

Ні праехаць, ні прайсці.

Нашы дзевачкі фарсісты -

Нельга к ім і падысці.

Паўлінка

Я фарсуха, ты католік;

Не руш мяне за падолік, -

Мой падолік шоўкам шыты,

Хто палезе, будзе біты!

Сцяпан (як сціхла гульня). Брава, брава, пан Адольф! Складзен да танцаў, як, не раўнуючы, закрыстыян да ружанцаў.

Пранцісь (пацягваючы з пляшкі). Глупства, глупства, вось-цо-да! Собственно, хоць у кішэні пуста, затое ногі сыплюць густа. Каб яму яшчэ ды мой розум растропны, дык зусім было б добра, пане дабрудзею.

Агата. Кінь ты ўжо, тудэма-сюдэма, плявуз-гаць, як латак у млыне! Гуляюць - няхай гуляюць; ты сваімі качэргамі так не патрапіш.

Альжбета (да Пранціся). Можа б, чаго, сватка, закусілі?