Учебник языка эсперанто
Шрифт:
5-8. Наречия: ankoraux <еще>, jam <уже>, certe <уверенно>, <точно>; <конечно>, <несомненно>, <верно> (certa <уверенный>, <несомненный>, <точный>, <определенный>): Li diris ankoraux kelkajn vortojn; Sxi estas jam nejuna; Certe, por esti sana, necesas vivi en gxojo.
5-9. Иногда для придания динамичности в высказываниях пословичного типа связка estas может опускаться: Kio (estas) mia, tio (estas) bona <Что мое, то хорошее>.
Словообразование
5-10. Суффикс -ul- означает лицо, характеризующееся определенным свойством: junulo <юноша>, milionulo <миллионер>, profesiulo <профессионал>, belulino <красавица>, samagxulo <ровесник>, multinfanulino <многодетная
5-11. Суффикс -an- означает "житель, член коллектива, последователь": moskvano <москвич>, urbano <горожанин>, partiano <член партии>, kursano <курсант>, samklubano <одноклубник>.
5-12. Приставка ge- означает совместность лиц обоего пола: patro + patrino = gepatroj <отец + мать = родители>, filo(j) + filino(j) = gefiloj. Если в данной ситуации принадлежность упоминаемых лиц к разным полам несущественна, то приставка geможет опускаться: La instruisto petas la lernantojn (= gelernantojn) respondi al liaj demandoj.
5-13. Приставки и суффиксы могут играть роль корней и образовывать новые слова: ano <член (коллектива)>, <житель>, <последователь>, mala <противоположный>, eta <маленький> etulo <малыш> - etulino <малышка>, ree <опять>, <снова>.
Текст
Ni parolas pri familio
– Kiel vi fartas, geamikoj?
– Dankon, bonege!
– Mi estas tre gxoja. Anatolo, kiomjaraj estas viaj gefamilianoj?
– La plej agxa el ni estas mia avino. Sxi havas cxirkaux sesdek jarojn. La patro estas pli agxa, ol la patrino. Mi estas la plej juna el niaj gefamilianoj.
– Nina, mi petas vin rakonti pri via patro.
– Mia patro laboras kiel elektristo. Matene li iras en la uzinon kaj laboras tie gxis la dek-sepa horo. Post tio li revenas hejmen. Dum tuta sia vivo li laboris en la sama uzino.
– Andreo, kia estas via fratino?
– Sxi estas bela, sagxa junulino kun bluaj okuloj kaj blondaj haroj. Sxia nomo estas Olga. Antaux nelonge sxi finis universitaton kaj nun sxi logxas kun sia edzo en alia urbo. Tial ni skribas leterojn unu al la alia. Sxi skribas, ke ili vivas bone. Ili laboras kiel komputistoj.
– Kamarado Novikov, cxu vi havas infanojn?
– Jes, mi havas filon. Li estas sana kaj forta etulo kun grandaj belaj okuloj. Li cxion komprenas, sed dume li ankoraux ne parolas. Se li estus kelkajn monatojn pli agxa, li, certe, jam parolus.
Задания
5.1. Что означают следующие слова?
radiouzino novulo aktivulo jubileulo dujarulo modulino bluokululo gejunuloj internaciisto direktorino direktoredzino direktorinedzo papereto petegi kolhxozano jxuriano aliplanedano samklasano malantaux duonhoro triope kelkoble pli reformi gxisvivi alfari alivorte antauxdiri cxirkauxiri dumviva ellabori kunulo tiea pridemandi postskribo petskribo patronomo okulharoj hejmsidulo patrina urbo-heroo trijara triajara
5.2. Переведите сочетания:
patroj kaj filoj antaux tri tagoj cxirkaux la urbo havi cxirkaux cent rublojn eliri el la hejmo reveni hejmen li estas la plej forta el ni post la laboro fini post unu horo sidi sur cxevalo gxis la fino cxe la filo domo kun naux etagxoj tio estas al vi de mi informi per telegramo multo da amikoj veni por longa tempo inter kvar muroj dum matenoj forta pri matematiko specialisto pri fiziko certa pri sxia alveno gxoji pri letero kontrolo de medicinistoj pri malsanuloj lekcio du horojn longa filino dek kvar jarojn agxa ira-revena bileto
5.3.
Kiu vivos, tiu vidos. Kion vi volas, tion vi povas. Kia edzino, tia edzo. Kiom da demandoj, tiom da respondoj. Kie estas sano, tie estas belo. De kie vi venas, tien vi revenas. Tio estas certa, kiel duoble du estas kvar. Unu malsagxulo povas fari tiel multe da demandoj, ke ilin ne povos respondi dek sagxeguloj. Kiu ne iras antauxen, iras malantauxen (V. G. Belinskij). Tia estas la vivo. La vivo instruas nur tiujn, kiuj gxin lernas (V. O. Klucxevskij). Kaj la vivo estas bona, kaj vivi estas bone (V. V. Majakovskij). Estas pli facile fari pli multe, ol la samon. Pli bone esti juna avo, ol maljuna patro. Unu sagxo estas bona, du estas pli bonaj. Li ne estas el la plej grandaj sagxuloj. Li faris sian kaj lian laborojn. Kiam vi ellernis Esperanton?
– Tiam mi estis ankoraux studento de la unua jaro. Mi lernis Esperanton dum tri monatoj, poste mi skribis samtempe cxirkaux dek leterojn al geesperantistoj kaj tial mi havis kelkajn leter-amikojn; kvar el ili skribas al mi gxis nun. Sagxo estas antauxvido (Terenco). Kial vi ree telefonis al mi?
– Kun vi tre volus paroli pri la laboro de la Esperanto-klubo redakcianino, kies familinomo estas Vasiljeva. Sxi diris, ke necesas veni morgaux tage, sed plej bone jam matene.
– Kien?
– En la redakcion de la vespera gazeto: la kabineto de Galina Aleksandrovna estas en la kvina etagxo. Mi tute ne komprenas tion. Mi ne tute komprenas tion. La tempo venos - ni cxion komprenos. Estas bone, se hundo estas amiko, sed malbone, se amiko estas hundo. Cent amikoj estas malmulte, unu malamiko estas multe. Duona amiko estas ankaux duona malamiko. Estas necese multe lerni por kompreni, ke vi scias malmulte (M. Montaigne/MontEnj). Scio estas forto. Amiko de amiko estas ankaux amiko. Cxio havas finon.
5.4. Переведите на эсперанто:
Мой отец - рабочий. Ему 48 лет. Он работает на мебельной фабрике. Моя мать - учительница. Она преподает математику. У нее светлые волосы и голубые глаза. Мой брат окончил недавно институт в Петербурге. Теперь он живет в Иваново, поэтому мы пишем друг другу письма и разговариваем по междугородному телефону. Он физик. Его жена - инженер. Они много работают. У них есть сын - маленький Дима. Он уже ходит и говорит. Но пока его понимают только его родители. Я еще не понимаю многих его слов.
5.5. Расскажите о вашей семье или составьте диалог по одной из ситуаций: а) вы показываете вашим товарищам семейный фотоальбом и отвечаете на их вопросы о членах вашей семьи; б) вы встречаете друга, которого давно не видели, и обмениваетесь семейными новостями; в) расскажите друг другу о своих лучших друзьях.
Совет
Конечно, вы обратили внимание, что все уроки содержат много разговорных оборотов речи, пословиц и афоризмов. Очень полезно выписывать их на отдельные карточки, подчеркивая ключевое слово и расставляя карточки в алфавитном порядке ключевых слов. Вы станете обладателем еще одной ценной картотеки, если расположите карточки в алфавитном порядке ключевых слов русских переводов этих словосочетаний и фраз. Если у вас есть компьютер, то вместо картотек можно создать файлы с соответствующими словариками и постепенно пополнять их. Регулярно прочитывайте эти карточки/файлы, стараясь удержать в памяти ходовые фразы, выражения, устойчивые словосочетания. Не заучивайте слова вне контекста, старайтесь связать их с другими словами.