Вечар
Шрифт:
Васіль. Свет добры… Чысты… Гэта мы яшчэ дрэнныя… Нам саміх сябе перарабіць трэба, а мы, дурні, усё свет перарабіць хочам, пад сябе падагнаць…
Гастрыт. На Андрэя вашага тады я… напісаў…
Васіль. Я ведаю…
Гастрыт. Але… Я праўду напісаў… Я не з-за Алёны… а таму, што сабатаж. (Нервова.) Не слухай! Зноў кручуся… З-за Алёны!
Васіль. Я ведаю…
Гастрыт. Дык любіў жа…
Васіль. Любіў…
Гастрыт.
Васіль. Прыедуць…
Гастрыт. Ой, як цяжка…
Васіль. Прыедуць…
Гастрыт. Памажы мне, Васіль…
Васіль. Чым?
Гастрыт. Памаліся… Бога няма, каб быў… ён бы нас не давёў да гэтага… Памаліся свайму Сонцу, каб хоць на магілку маю свяціла…
Васіль. Яно будзе свяціць… Спі…
Гастрыт. Дай вады…
Васіль падае ваду. Гастрыт прагна п'е, ставіць кружку, адварочваецца і заціхае. Увайшла Ганна з вядром у адной руцэ і з дрывамі ў другой. Тупае ля печы.
Ганна. Ці спіце вы там?
Васіль. Не…
Ганна. Што на сняданак рабіць?
Васіль. Што зробіш — тое і ладна…
Ганна. Старшыню ж сустрэла… Перадай, кажа, свайму неўміручаму дзеду, гэта табе значыць, што калі пішуць ананімкі, дык не падпісваюцца і адрас не пакідаюць…
Васіль. А я ведаў?! Першы раз у жыцці ананімку пісаў…
Ганна. А каня, кажа, мы яму і так дадзім… Бясплатна… Аформім як ветэрану. Варта было, кажа, з-за такога глупства шум на ўсю краіну падымаць…
Васіль. Так і сказаў?
Ганна. Ну…
Васіль. Дапякло! (Уздыхнуў.) Што ж рабіць? Я паміраць настроіўся…
Ганна. Кінь такое гаварыць! Не дражні яе!
Васіль. А чаго? Нараджацца ж ні ты, ні я не баяліся… А яе чаго баяцца? Што на дварэ?
Ганна. Развязло… Вецер сыры, са страхі цячэ…
Васіль (зусім іншым голасам). Адліга… Першая…
Ганна. Яшчэ прымарозіць…
Васіль (сам сабе). Усё! (Марудна-марудна пачынае падымацца, трымаючыся рукой за сэрца. Абапёрся на локаць. Паляжаў так, аддыхаўся. Потым яшчэ трохі. Яшчэ! Рука саслізнула — упаў на падушку. Ляжыць нерухома. І зноўку гэтак жа цяжка і марудна падымаецца. Сеў. Дрыжачай рукой узяў кружку, напіўся. Звесіў худыя босыя ногі ў белым.)
Ганна выходзіць з-за печы.
Ганна (уражана). Ці й та ты ашалеў?! Чаго ўскруціўся?!
Васіль. Пайду на вуліцу, ветрам падыхаю…
Ганна. Вядро прынясу — тут дыхай…
Васіль
(Пакорліва і нават паспешліва прыносіць штаны, бубніць.) З парваным сэрцам на вуліцу яму захацелася… Доктарка вунь казала, каб ляжаў і не варушыўся… Давай памагу…
Васіль. Сам. (Адзяваецца, нерашуча злазіць з палка. Выпрамляецца. Пастаяў, аддыхаўся. Зрабіў першы крок. Пайшоў па хаце. Зірнуў у акно.)
Чуваць капёж.
(Расчулена.) Капае… (Падышоў да жонкі.) Накінь мне кажух на плечы… Рукі цяжка падымаць…
Ганна апранае Васіля. Гастрыт падняў галаву, глядзіць.
Ганна. Давай я цябе выведу…
Васіль. Сам… (Выходзіць.)
Гастрыт. Ганна!
Ганна. Га? Што, Мікіта?
Гастрыт. Хадзі сюды.
Ганна падыходзіць.
(Паказвае рукой на дзверы.) Ты яму… яму не давай паміраць… Не пускай яго туды… Што хочаш рабі, сама заместа яго ляж, а не пускай. Ён тут павінен быць… Там яму няма чаго рабіць…
Ганна. Ляжы ты, Мікіта, ляжы…
Гастрыт. Прытуліся да мяне… Калі можаш…
Ганна (сагнулася да яго, прытулілася, пагладзіла па валасах). Мікіта…
Гастрыт. Лягчэй стала… Саўсім лёгка… Памятаеш, ты хадзіла ў Піліпа свайго дазволу прасіць… каб жыць з Васілём?
Ганна. Ага…
Гастрыт. Схадзі і яшчэ раз… На кладзішча… Ва ўсіх, хто там, прабачэння папрасі… За мяне… Сам не паспею… Сходзіш?
Ганна. Добра, Мікіта, добра… Ты не… не трэба.
Гастрыт. А лепей цяпер схадзі… Зараз ідзі… Ідзі, Ганна, а то я раней… Ідзі…
Ганна. Добра, добра…
Гастрыт. І скажы… Васілю скажы… каб… Ён ведае. Усё… Даруй… Ідзі…
Ганна спалохана падыходзіць да дзвярэй, але не выйшла, а толькі сцішылася ля парога. Гастрыт выпаўз з-пад коўдры, стаў на калені.
Дзе ты, хто ты, ці ёсць ты — не ведаю… Калі ёсць, на зямлю гэту ты мяне ўжо не пусціш… Я не слухаў цябе… І не пачуў… Дай здароўя Васілю… Ты на ім тут яшчэ і трымаешся… Калі б можна… Калі б другое жыццё… Я б… У мяне б нічога не было… Я здуру людзей жыць вучыў, а мне б дзяцей няньчыць, хлеб расціць і глядзець на Сонца… Гэта святое… Гэта ўсё… (Падымаецца, узлез на палок, знік за посцілкай.)