Шрифт:
Гi дэ Мапасан
Знак
Пераклад: Сяргей Шупа
Маркiза дэ Рэндон яшчэ спала ў сваiм прыцемненым i напарфумаваным пакоi, у сваiм нiзкiм i мяккiм ложку, у бялiзне з лёгкага батысту, тонкага, як карункi, пяшчотнага, як пацалунак. Яна спала адна спакойным, глыбокiм i шчаслiвым сном разведзенай жанчыны.
Яе абудзiлi гучныя галасы, што даносiлiся з маленькага блакiтнага салона. Яна пазнала сваю дарагую сяброўку, баранесу дэ Гранжры, якая, хочучы ўвайсцi, спрачалася з пакаёўкай, што баранiла дзверы сваёй гаспадынi.
Тады маркiза
– Што ў цябе здарылася, - спыталася яна, - што ты прыйшла гэтак рана? Яшчэ не прабiла нават дзевятая.
Баранеса, бледная, знерваваная, уся ў лiхаманцы, адказала:
– Мне трэба з табой пагаварыць. Са мной здарылася страшная рэч.
– Уваходзь, дарагая.
Баранеса ўвайшла, яны пацалавалiся, i маркiза зноў скочыла ў ложак. Пакаёўка тым часам расчынiла вокны, i пакой напоўнiўся святлом i свежым паветрам. Калi пакаёўка выйшла, панi дэ Рэндон сказала:
– Ну, расказвай.
Панi дэ Гранжры пачала плакаць, льючы светлыя слёзы, што робяць жанчыну прывабнай, i стала расказваць, не выцiраючы вачэй, каб яны не пачырванелi.
– О, дарагая, гэта жахлiва, жахлiва тое, што са мной адбылося. Усю ноч я не спала, нi хвiлiнкi, чуеш, нi хвiлiнкi. Во, паслухай, як б'ецца сэрца.
I, узяўшы сяброўчыну руку, яна паклала яе сабе на грудзi, на гэтую круглую i шчыльную абалонку жаночага сэрца, якой часта бывае досыць мужчынам i якая часта не дае iм шукаць чаго-небудзь пад ёю. Сэрца сапраўды моцна бiлася.
Яна казала далей:
– Гэта здарылася ўдзень... недзе а чацвёртай гадзiне... цi а палове пятай, не ведаю пэўна. Ты добра ведаеш маю кватэру; ты ведаеш, што мой маленькi салон, дзе я заўсёды сяджу, выходзiць вокнамi на вулiцу Сэн-Лязар. Ты ведаеш, што я маю звычку сядзець каля акна i разглядаць людзей, што праходзяць вулiцай. Гэты прывакзальны квартал такi вясёлы, такi ажыўлены... Карацей кажучы, я люблю так сядзець! Дык вось, учора я сядзела на нiзенькiм крэсле, што я загадала паставiць перад акном. Яно было расчыненае, гэтае акно, i я нi пра што не думала, я дыхала блакiтным паветрам. Ты памятаеш, якая ўчора стаяла пагода!
I раптам я заўважаю, што на тым баку вулiцы нейкая жанчына ў чырвоным таксама глядзiць у акно. А я была ў бэзавым, ты ведаеш мой бэзавы гарнiтур. Я не ведала гэтай жанчыны, гэта новая наймальнiца, што жыве там толькi месяц, а як увесь гэты месяц лiў дождж, дык я яе не надта бачыла. Але я адразу заўважыла, што гэта была распуснiца. Спачатку мне зрабiлася агiдна i непрыемна, што яна, гэтак як i я, стаiць каля акна. А пасля, паволi, яна мяне зацiкавiла. Абапёршыся локцямi на падваконнiк, яна сачыла за мужчынамi, i мужчыны таксама на яе глядзелi, усе цi амаль усе. Здавалася, што iх нехта папярэджвае, калi яны падыходзяць да дома, што яны чуюць яе, як сабака чуе дзiчыну, бо яны раптам паднiмалi галаву i абменьвалiся з ёй хуткiм змоўнiцкiм позiркам. Яе позiрк пытаўся: "Цi не зойдзеш? "
Iх позiрк адказваў: "Няма часу", цi "Iншым разам", цi "Няма грошай", цi "Згiнь, паскуднiца!" Апошнюю фразу казалi вочы салiдных бацькоў.
Ты сабе не ўяўляеш, як цiкава было сачыць за яе гульнёй, цi, хутчэй, за яе працай.
Час ад часу яна раптоўна зачыняла акно, i я бачыла, як чарговы пан заходзiў у браму. Яна лавiла iх, як рыбак печкуроў. Тады я глядзела на гадзiннiк. Яны заставалiся ў яе ад дванаццацi да дваццацi хвiлiн i нiколi болей. Папраўдзе, гэтая павучыха ўрэшце мяне захапiла. Дый яна была зусiм не брыдкая.
Я пыталася ў сябе: "Што ж яна робiць, што яе так добра i так хутка разумеюць? Цi дадае яна да позiрку нейкi знак галавой цi рух рукой?"
Я ўзяла тэатральны бiнокль, каб разгадаць яе сакрэт. О, усё было вельмi проста: спачатку яна падмiргвала, пасля ўсмiхалася i амаль незаўважна кiвала галавой, што значыла: "Вы зойдзеце?" Гэты рух быў такi лёгкi, такi прыхаваны, што вымагаў сапраўды шмат элегантнасцi.
I я падумала: "А цi атрымалася б у мяне гэтак жа смела i элегантна кiўнуць?"
Я пайшла паспрабаваць перад люстэркам. Дарагая, у мяне атрымалася яшчэ лепш, чым у яе, намнога лепш! Я вельмi ўзрадавалася i вярнулася да акна.
Цяпер да яе больш нiхто не заходзiў, зусiм нiхто. Напраўду, ёй не шанцавала. Напэўна, усё ж брыдка зарабляць на хлеб гэтакiм манерам, брыдка i адначасова забаўна, бо ўрэшце сярод мужчын, якiх сустракаеш на вулiцы, трапляюцца часам зусiм неблагiя.
Цяпер усе яны iшлi па тратуары з майго боку вулiцы, на яе баку не было нiводнага. Сонца засвяцiла ў другi бок. Яны iшлi адзiн за адным, маладыя, старыя, чорныя, бялявыя, сiвыя.
Я бачыла сярод iх вельмi прыстойных, дарагая, прыстойнейшых, чым мой муж i чым твой былы муж таксама.
Я думала: "Каб я зрабiла iм знак, цi яны зразумелi б мяне, сумленную жанчыну?" I вось у мяне абудзiлася непрыстойнае жаданне... непераможнае жаданне! Часам у мяне з'яўляюцца такiя жаданнi. А, глупства! I ўвогуле, мне здаецца, што жанчына ў нечым падобная да малпы. Дарэчы, сцвярджаюць (гэта мне адзiн доктар сказаў), што мозг малпы вельмi падобны да нашага. Дык вось, мы заўсёды каго-небудзь пераймаем, малпуем. Мы пераймаем нашых мужоў, калi кахаем iх у першыя месяцы шлюбу, пасля - нашых каханкаў, нашых сяброў, нашых духоўнiкаў, калi яны добрыя. Мы пераймаем iх манеру думаць, гаварыць, iх словы, рухi, усё. Якое глупства.
А калi мне ўжо вельмi захацелася нешта зрабiць, дык я абавязкова зраблю.
Дык вось, я падумала: "Ану, паспрабуем на адным, толькi на адным, каб пабачыць, што будзе. Што са мной здарыцца? Нiчога. Мы ўсмiхнёмся адно аднаму, i ўсё, i я яго больш нiколi не ўбачу, а калi нават убачу, дык ён мяне не пазнае, а калi нават пазнае, дык я скажу, што гэта памылка".
I я пачынаю выбiраць. Я хацела прыгожага, вельмi прыгожага. Раптам бачу iдзе высокi бландзiн, вельмi прыгожы. Ты ж ведаеш, я люблю бландзiнаў.