Бер к?йр?тик, гомер = Давай поговорим, жизнь
Шрифт:
Белмим м белерг д телмим. Су буендагы иртнге тал тбен ят та тыла... Артыгы кирк тгел. Артыгын белсм, гап-гади биологик конструкция булыр идем. гр д мгр шигырьне кайчанрак языласын чамаласам, беркая да чыкмыйча, йд ген утырыр идем. шигырьне ничек язарга икнен д белсм, Тукайны зен нсез итрдй шигырьлрне том-том итеп язып ташлар идем. Андый серлрне белмим м мин шуны белн бхетле д.
Табигать зе беркем д кермслек иттереп биклп куйган афтле зонага – авазлар болганышына, твккллп, мин япа-ялгызым барып керм. Сз белн кзг-кз калам. Якалашам. Магайга-магай килм. Ниаять, мин аны буйсындырам, Хаостан алып чыгам, зем ген белгн кйг седерм. Гомерлек дошманым булган кодртле сзне земне гомерлек дустым итм. И яратмаган сорауларым: «Шигырь ничек
Ихлас сз шыпырт кына, кзг карап кына йтел. Мхббт хакында мйданнарга чыгып кычкырмыйлар. Гади сз кайчан шигырьг верел? Моны миа берглп кт кткн бабай бик гади ген иттереп алатты:
– Пке-пычак та тидерм! Кулы белн д кагылма! мма шушы чыбыркы сабын кыскарт! – диде ул.
Уйлый-уйлый тмам диванага верел яздым бит, й!
Кызганды булса кирк, бабай кеткелдп клеп куйды да:
– Сере бик гади аны, олан, – диде. – Киресен тгел, киредн уйларга йрн... – м ул зене озын чыбыркы сабын минем кыскарак чыбыркы сабы янына куйды да: – Й, кыскардымы? – диде.
без аман сап кыскартабыз, дип, гел каерылып балта чабабыз.
Мактана килдек: «Татар поэзиясе – солдат поэзиясе! Безне поэзия – кршчелр поэзиясе! Кршчелр кирк!» татар, борынгыдан килгн каргышлы язмышы хакында эченнн сызып, болай дип сыкранган:
Карадагынай урман... Карагы тн... Яхшы атлар кирк л трг... Заманалар авыр... Юллар ябык! – Дус-иш кирк днья ктрг...Колонизатор ыштыр урынына салып таптаган халык язмышы хакында язылырга тиешле мер томнарга тора бу дрт юл. Татар язмышын алатыр чен, бтн сзлр эзлисе юк. Татар поэзиясе – каргышлы язмыш поэзиясе. Калганы – ялган.
«Юллар ябык!» – Безне язмыш тамгасы н шул. Моны беренче тапкыр кем, кайда ырлады икн? Тукмалган халык, шушы ырга тотына-тотына, бгенгесен килеп егылган. Бу ырны оныткан яшьлребез нрсг тотыныр? Башаклы тагаракка баш тыгып мыркылдаудан туктап, йолдызларга кз салган р дугыз – шагыйрь. Кршк чакыру – вхшилек.
Крш – талау, тер, кчл, имер, мыскыллау-рнет. Крш – кыргыйлык гамле. Аны максаты – и. и – ирнгеч тантана. Асыл шигырь догага тгл. Аны башка тартсез сзлрдн аермасы н шунда. Асыл сзлр шагыйрь телен элгне ктеп тилмер. Дньяны аларга тгел, алатырга маташу – шагыйрьне лакте.
Дан-алкыш чен шигырь язу – гна. з шагыйрьлрен акча чен шигырь язарга мбр иткн мгыять икелт гналы. Чнки ул Ходай зене яраткан бндсен ген биргн сирк блкне – Талантны зене шхси мнфгатьлренд файдалана. «Ходай» сзен ялварып тгел, сатып ала. Минем шигырьне укыгач, кыз белн егет беш икн, яшвемне мгънсе бар, димк. Минем шигырьне укыганнан со кемдер бтнне суя икн, мин – тмуг кисве.
Уйлана торгач, сзлр шигырьг верел башлады:
Куыра илне кайнар ил, Дулап, глп, калкынып... Чыгам уттан ышыкларга. Мин – карагы бер болыт. тр д китр эссе ил... Каргарсыз ккк карап: – Иялнде ген бит бу! – Китмс, эшлр харап... мин йрим... Тамчы ыям Ишелеп явар чен – Согы дым кткн иренг зелеп тамар чен! Йримен баш очыгызда, Ачылмас бер сер булып – Алла тгел, Рсл тгел, Мин – карагы бер болыт...м, ле ген йткннремне
Хзерге замана ис шагыйрьг кылыч тоттырган, аны якты хыяллардан балкып торган башын Моабитта чапкан, Колымада череткн. югыйс борынгы бер бек хан хакында шундый бер игелекле вакыйга сакланып калган. Янсе, орышка керер алдыннан, ул мондый фрман бир торган булган:
– Шагыйрьлрне м ишклрне уртада калдырыгыз! Алар сугыштан со кирк булачак!
Моны киресе: гарепне бек яугирлреннн берсе орыш алдыннан мондый фрман бир торган булган:
– Бу кайнар канлы, хыялый егетлрне – шагыйрьлрне – яуга алдан кертегез! Бтн солдатларны рухландырсыннар!
Яшьлегемд, Муса лил хакында уйланып, болай дип язган идем:
...Сугыша белгн былбыл ул м ырлый белгн бркет...Былбылын сугыш бркете урынына яуга чыгарга мбр иткн илне, халыкны гналарын кем ктрер?
дбиятыбызны канын корыткан бер яман тшенч ле д хакимиятк ирешеп алганнары чен ген «популяр» язучы булып кеф-сафа корган абзыкайларны яклый. Ул тшенч – «халыкчанлык». Халыкны ул вкиле – алып-сатып баеган, акчадан бетлгн бер татар – театрга килгч нишлгн ди? Ул киерелеп утыруга ук, прд ачылмагач, леге «халык вкиле» мыжгый башлаган:
– Машнасагыз машнагыз... Машнамасагыз, нфлвйт, кайтам да китм!
тамаша башлангач, буфеттан «кгеп» кергн д бу:
– Клсем кил! Артистлар! Тшегез монда! Кытыклагыз мине! – дип, бтен театрга кычкырып утыра икн.
Й, халыкчан булыйм дип, шушы убырны корсагын кытыклау чен языйммыни инде? Нич еллар буена снгатебезне шул «Прокруст ятагы»на салып, тере тнен-анын кыйдык. Зур снгатьк лаек булсын чен, халык зе «Халык» дрсен ктрелсен!
Сибгат ага Хкимне бер сзе ист калган: «ырны ыр булуы чен чне – шагыйрь, композитор, ырчыны – бер-берсен бик нык туры киле кирк». ир, су, кк берлеге тгелме со бу? Шигырьне йолдызлы кк булуы мбри тгел, бакалы сазлык булса да, бик шкер – тере ген була крсен! Миа кп чыгышлар ясарга туры килде. Беренче «тамаша» ле д кз алдында тора. Чыгыш ясыйсы шагыйрьлр, китапларын, куен дфтрлрен актара-актара, «темлерк» шигырьлр эзлилр: «Бу залда бусы т, бу клубка монысы да ярый... Киркми – затлылар чен! Аламаячаклар!» ырчылар ис халыкны елатып кул чаптырырдайларын – «нкем, бгърем» темасы тирсеннн актарырга тотыналар.
Шулай булгач, зкыбызны тбн тгрвен кем гаепле?
Бгенге татарны фикер среше митингтагы мегафон дрсен тшкн икн, моны чен кем авап бирерг тиеш?
Белмим, мма бгенге шигърият, ниаять, з биеклегеннн карап ягырый башларга тиеш. Иелеп т, тезлнеп т тгел! Ишетмисе, аламыйсы икн, тагарактан башыны ктреп, скрк кара! Симез муены баш ктрерг ирек бирми икн, моа син зе ген гаепле, туганкай! Сандугачны бхете – сайрауда. Аны лакте д сайрауда – сандугач йрген кыздырып ашауны Рим императорлары шрт, байлык, муллык билгесе итеп санаган. безне халык, куш йрк булмыйча торып, килчкк исн-имин барып ит алмас. Бер йрк – батыр йрге, икенче йрк – сандугач йрге. керпене бхете – аулакта. Чиклвек куагы тбендге тыныч йд.