Чарадзейныя казкi (на белорусском языке)
Шрифт:
I вось настаў аднойчы вельмi цяжкi год, i быў такi вялiкi голад, што бедныя бацькi вырашылi пазбавiцца ад сваiх дзяцей. Увечары, калi дзецi ўжо спалi, селi яны каля агню, i дрывасек з болем у сэрцы сказаў жонцы:
– Сама бачыш, не пракармiць нам нашых дзетак. Не змагу я глядзець, як яны пачнуць памiраць адно за адным з голаду. Вось я i вырашыў завесцi iх заўтра ў лес ды там кiнуць. Зрабiць гэта будзе няцяжка: як пачнуць яны дурэць ды забаўляцца, мы цiхутка ўцячом, i яны нiчога не заўважаць.
– Ах!
– крыкнула дрывасечыха.
–
Дарма муж даводзiў, у якой галечы яны жывуць: жонка i слухаць яго не хацела. Хоць бедная, але ж яна была iхняя мацi.
Але нарэшце, разважыўшы, як балюча будзе глядзець на бедных сыночкаў, калi яны пачнуць памiраць з голаду, кабета згадзiлася з мужам i ў слязах пайшла спаць.
Усё, пра што яны гаманiлi, падслухаў iх меншы сын, Малое Пальчанё. Лежачы ў ложку, ён пачуў, што бацькi гутараць пра нейкiя справы i, цiхенька ўстаўшы, непрыкметна шмыгнуў пад услон, на якiм сядзеў бацька. Потым гэтак жа непрыкметна ён зноў лёг у ложак, але не спаў ужо ўсю ноч, разважаючы, што рабiць.
Калi на двары пачало брацца на дзень, ён устаў, пабег да ручая i, назбiраўшы поўныя кiшэнi белых каменьчыкаў, вярнуўся дахаты.
Неўзабаве ўся сям'я выправiлася ў дарогу. Малое Пальчанё нiчога не сказаў сваiм братам. Доўга яны iшлi цi не, але нарэшце зайшлi ў такi густы лес, што за дзесяць крокаў тут адзiн аднаго не мог убачыць. Дрывасек пачаў сячы дровы, а дзецi збiралi галлё i складалi яго ў вязкi. Убачыўшы, што дзецi занятыя, бацька i мацi неўпрыкмет адышлi ды кiнулiся наўцёкi па маленькай сцяжынцы.
Калi дзецi заўважылi, што засталiся адны, яны з усяе сiлы загаласiлi. I толькi меншы брат, Малое Пальчанё, не плакаў: ён добра ведаў, як трэба вяртацца дадому: дарогай, пакуль яны iшлi, ён раскiдваў белыя каменьчыкi, што нёс у кiшэнях. Даўшы братам уволю пабедаваць, ён сказаў:
– Не бойцеся, браты. Бацька i мацi кiнулi нас, але я прывяду вас дадому. Хадземце за мной.
Браты пайшлi за iм, i Малое Пальчанё вывеў iх да бацькавай хаты па той самай дарозе, якою яны прыйшлi ў лес. Але хлопчыкi не адважылiся адразу ўвайсцi. Яны сталi каля дзвярэй i пачалi прыслухоўвацца, пра што гамоняць бацькi.
Якраз тым часам, як дрывасек з дрывасечыхай вярнулiся з лесу, пан, якому належала вёска, прыслаў iм дзесяць экю. Ён так даўно быў iм вiнен, што бедныя сяляне i не спадзявалiся ўжо, што ён iх аддасць. Але цяпер, калi яны ледзь не памiралi ад голаду, грошы ўратавалi iм жыццё. Дрывасек адразу паслаў жонку ў ятку, i яна, доўга не еўшы, накупiла мяса ажно ў тры разы болей, чым iм трэба было на дваiх. Калi яны добра падсiлкавалiся, кабета сказала:
– Ах, божачкi! Дзе ж цяпер нашы бедныя дзеткi? Як бы яны добра паелi, у нас жа столькi яшчэ засталося! Гэта ты, Гiём, захацеў кiнуць iх у лесе. А я казала табе: будзем потым пакутаваць. Ах, небаракi, што яны робяць цяпер у дрымучым лесе? Ах, вох, напэўна, iх ужо задралi ваўкi! I якiм жа трэба быць жорсткiм чалавекам, каб кiнуць сваiх дзяцей!
Яна
А дрывасечыха толькi яшчэ мацней заплакала:
– Ах, божачка! Дзе ж гэта цяпер мае дзеткi, бедныя мае сыночкi!
Адзiн раз яна крыкнула так гучна, што дзецi, якiя стаялi каля дзвярэй, пачулi матчыны словы i разам загаласiлi:
– Мы тут! Мы тут!
Мацi кiнулася да дзвярэй, адчынiла iх i моцна сцiснула дзяцей у абдымках.
– Якая радасць, што вы зноў са мной, мiлыя мае дзеткi!
– сказала яна.
– Вы ж, напэўна, стамiлiся i вельмi галодныя. Ай-ай, П'еро, як ты ўпэцкаўся! Ану, хадзi, я цябе пачышчу.
П'еро быў старэйшы сын, i дрывасечыха любiла яго болей за iншых, таму што ён быў рыжы, як i мацi.
Хлопчыкi селi да стала i пачалi ўплятаць з такiм смакам, што бацька з мацi нагледзецца не маглi. За вячэрай малыя расказалi бацькам, якога нацярпелiся ў лесе страху, i, расказваючы, увесь час перабiвалi адно аднаго. Добрыя сяляне вельмi радавалiся, што iх дзецi зноў разам з iмi, ды радасцi гэтай хапiла роўна настолькi, на колькi хапiла дзесяцi экю. А калi грошы скончылiся, бацькоў зноў апанаваў вялiкi смутак, i яны вырашылi зноў завесцi дзяцей у лес. Але каб не зрабiць памылкi другi раз, яны дамовiлiся завесцi iх яшчэ далей.
I ўсё ж, як нi сакрэтнiчалi дрывасек з дрывасечыхай, а Малое Пальчанё, iх меншы сын, усё роўна ўсё пачуў i зноў прыдумаў, як яму выкруцiцца. Рана ранiцай ён устаў i хацеў быў пайсцi на ручай па каменьчыкi, але нiчога ў яго не выйшла: дзверы ў хаце былi зачыненыя аж на два павароты. Бедны хлопец не ведаў, што рабiць. Але за снеданнем, калi дрывасечыха дала сынам па лусце хлеба, ён вырашыў, i замест каменьчыкаў будзе кiдаць паўсюль, дзе яны будуць iсцi, хлебныя крошкi. З тым ён i схаваў свой кавалак у кiшэню.
Бацька i мацi завялi дзяцей у сама глухi i змрочны кут лесу, а самi збочылi на кружную сцежку i ўцяклi. Але Малое Пальчанё гэта не надта засмуцiла: хлопец думаў, што па хлебных крошках знайсцi дарогу дадому будзе даволi лёгка. Але як ён здзiвiўся, калi не знайшоў нiводнага драбочку! Усё падзяўблi лясныя птушкi.
Хлопчыкi зусiм разгубiлiся. Чым далей яны iшлi, тым болей блудзiлi i яшчэ глыбей заходзiлi ў лес. Iм здавалася, што з усiх бакоў выюць ваўкi, падкрадаючыся, каб iх з'есцi. Ад страху яны маўчалi, як вады ў рот набраўшы, i баялiся нават павярнуць галаву. Раптам пайшоў моцны дождж, i малыя прамоклi аж да рубчыка. На кожным кроку яны слiзгалiся, падалi ў гразь, уставалi ўсе перапэцканыя i не ведалi, куды дзець брудныя рукi.