Дзiкi сабака дзiнга, альбо аповесць пра першае каханне
Шрифт:
I, падумаўшы пра гэта, Фiлька прыйшоў да горкага вываду, што ён ведаў шмат чаго, што ў горадзе было яму не патрэбна.
Ён ведаў, напрыклад, як каля ручая ў лесе высачыць собаля па парошы, ведаў, што калi да ранiцы хлеб змерзне ў клецi, то можна ехаць у госцi на сабаках - лёд вытрымае нарту, i што калi вецер дзьме з Чорнай касы, а месяц стаiць круглы, то будзе буран.
Але тут, у горадзе, нiхто не глядзеў на месяц; цi моцны лёд на рацэ, даведвалiся проста з газеты, а перад буранам вывешвалi сцяг на каланчы альбо стралялi з гарматы.
Што
Але няхай Фiльку лiчаць сабакам, каму гэтага хочацца, i няхай смяюцца з яго, але ў гэты раз ён зробiць па-свойму.
I Фiлька сеў на кукiшкi пасярод вулiцы i праверыў усе сляды, якiя былi на снезе.
Добра, што гэта быў першы снег, i выпаў ён нядаўна, i што па гэтай вулiцы амаль нiхто не хадзiў.
Фiлька падняўся i пайшоў, не адрываючы вачэй ад зямлi. Ён пазнаў iх усiх, хто тут быў, нiбыта прайшлi яны ў яго перад вачыма. Вось адзiнокiя Танiны сляды ля самага плота - яна iшла адна паперадзе, ступаючы асцярожна, каб не вельмi таптаць нагамi гэты слабы снег. Вось сляды Жэнi ў галёшах i Колi - яго крок нешырокi, але ўпартасць надае яму адзнаку цвёрдасцi.
Але як дзiўна яны сябе паводзiлi! Паварочвалi, падпiльноўвалi Таню i зноў даганялi яе. Было падобна на тое, што яны смяялiся з яе. А яна ўсё iшла, iшла наперад, i неспакойна было ў яе на сэрцы. Хiба такiя сляды пакiдае яна на Фiлькавым двары цi на пяску ля ракi, куды ўдваiх яны ходзяць на акунёў?
Але ж куды яна знiкла?
Танiны сляды канчалiся раптоўна на месцы, дзе не было нi ганка, нi брамкi ў плоце. Яна, як ластаўка, паднялася проста ў паветра. А можа, гэта само паветра, цёмнае ад першага снегу, падхапiла яе ўгору, як лiст, i круцiць цяпер у воблаках i калыша? Не магла ж яна, на самай справе, пераскочыць праз такi высокi плот!
Фiлька пастаяў секунду, потым рушыў далей па слядах Жэнi i Колi - яны iшлi спачатку побач, а на рагу разыходзiлiся ў розныя бакi, не вельмi задаволеныя адно адным.
"Яны пасварылiся", - падумаў Фiлька i павярнуў назад, смеючыся.
Ля плота ён зноў пастаяў у роздуме над слядамi Танi i падняў руку ўгору.
"Так, на краi плота ёсць выступ, за якi можна зачапiцца рукой. I ў Танi дужыя ногi, - сказаў сабе Фiлька.
– Але ў мяне павiнны быць удвая дужэй. Iнакш няхай мяне фiзкультурнiк наш закапае ў зямлю жывым".
I Фiлька, перакiнуўшы сумку з кнiгамi, падскочыў так высока, што старая, праходзячы мiма, назвала яго "нячысцiкам".
Але Фiлька ўжо не чуў таго. Ён быў за плотам i iшоў па чужым гародзе далей, побач са слядамi Танi.
У канцы гарода ён пераскочыў яшчэ праз адзiн плот, ужо не такi высокi, i выйшаў да гаю, якi быў блiзка ля дома. Тут абагнуў ён кусты невысокай калiны, што губляла ягады ў снег, i глянуў на гай. Увесь белы ад шаўковых каменных бярозак i маладога снегу, ён здаўся яму выдумкай, якая нiколi i не снiлася яму, выгадаванаму ў лесе. Кожная галiна бачылася рэзка, нiбы акрэсленая крэйдай, ствалы нiбы дымiлiся, светлыя iскры прабягалi па iх кары. I ў гэтым сярэбраным гаi, сярод нерухомых дрэў нерухома стаяла Таня i плакала. Яна не чула нi ягоных крокаў, нi шуму рассунутых галiн.
Фiлька адышоўся за кусты i пасядзеў нядоўга на снезе. Потым цiхенька адпоўз i нячутна пакрочыў назад.
"Калi чалавек застаецца адзiн, - зноў падумаў Фiлька, - то ён, вядома, можа трапiць на дрэнны шлях: ён можа бегаць па слядах, як сабака, i скакаць праз плот, i, як лiса, назiраць з-за кустоў за iншымi. Але калi чалавек плача ў адзiноце, то лепш яго не чапаць: няхай плача".
I Фiлька, абышоўшы гай, павярнуў у завулак i падышоў да варот Танi. Ён адчынiў брамку i зайшоў у яе дом смела, як нiколi не заходзiў.
Старая спытала, што яму трэба.
Ён адказаў, што прыйшоў пабачыць мацi Танi i сказаць ёй, што ў школе сёння гурток i Таня запознiцца. Старая паказала яму на пакой, дзе сядзела мацi. Ён прыадчынiў дзверы i зноў хутка зачынiў iх. У пакоi на чырвонай канапцы побач з мацi сядзела Аляксандра Iванаўна.
Абняўшы мацi Танi, яна гаварыла ёй нешта, i абедзве трымалi ў руках маленькiя белыя хусткi, якiя яны зрэдку падносiлi да вачэй.
Няўжо i яны гаравалi аб нечым?
Фiлька падаўся назад, не рыпнуўшы нiводнай палавiцай. Ён выйшаў на ганак i хутка пакрочыў да варот. Так, ён ведаў многiя рэчы, якiя ў горадзе яму не былi патрэбны. Ён ведаў галасы звяроў, ведаў карэнне траў, ведаў глыбiню вады, ведаў нават, што не варта хату ў лесе канапацiць лямцам, таму што птушкi цягаюць яго на гнёзды. Але калi людзi не смяюцца, а плачуць удваiх, ён не ведаў, што ў такiм выпадку рабiць. Няхай сабе ўсе яны плачуць, а яму лепей займацца сваiмi сабакамi, таму што настала зiма, i хутка лёд падымецца над вадой i ад месяца стане зялёным, як медзь.
XII
Снег падаў амаль да самых вакацый; пераставаў i падаў зноў i засыпаў увесь гарадок. У дамах стала цяжка адчыняць аканiцы. На тратуарах капалi траншэi. Дарога ўзнялася высока. А снег усё падаў, авалодваючы i ракой, i гарамi, i толькi ў адным месцы на школьным двары, дзе пастаянна тапталi яго дзiцячыя ногi, ён нiчога не мог зрабiць. Тут, утаптаны да зямлi, ён стаў тугiм i гладкiм, i можна было з яго ляпiць усё, што захочаш.
Вось ужо некалькi дзён запар на кожным вялiкiм перапынку Таня лепiць са снегу фiгуру вартавога.
Сёння яна скончыла яе. Хлопчыкi, што дапамагалi ёй, аднеслi да плота лесвiцу, адставiлi вядро з вадой. I Таня адышлася ўбок, каб паглядзець на сваю працу.
Гэта быў вартавы ў шлеме, з плячыма шырокiмi, як у бацькi, i з яго паставай. Нiбы на краi свету стаяў ён, абапiраючыся на ружжо i глядзячы ўдалячынь, а перад iм рассцiлалася цёмнае мора. Вядома, нiякага мора не было. Але такое моцнае было ўражанне, што дзецi ў першую хвiлiну маўчалi. Потым хлопчыкi, старэйшыя за Таню, непрыкметна абкружылi яе i з воклiчамi паднялi ўгору.