Nauka Holenderskiego przez Literatur?: Analiza i T?umaczenie 'Max Havelaar' z Klasyki Niderlandzkiej
Шрифт:
Zaimek osobowy: Zaimek "gy" uzywany w tamtym okresie zostal zastapiony przez wspolczesne "jij" lub "je". Przyklad z "Max Havelaar": "Hebt gy plannen voor heden?" (Czy masz plany na dzisiaj?) obecnie brzmi "Heb jij plannen voor vandaag?".
Gramatyka: Struktury gramatyczne byly bardziej zlozone. Na przyklad zdanie "Ik wens u een vruchtbaren dag toe." (Zycze ci owocnego dnia) w dzisiejszym jezyku brzmi prosciej: "Ik wens je een vruchtbare dag.".
Slownictwo: Uzywano wielu przestarzalych slow. Slowo "heden" (dzis) zostalo zastapione przez "vandaag". Tego typu zmiany pokazuja adaptacje jezyka do nowych realiow.
Fonetyka: Wymowa niektorych slow ulegla zmianie. Slowo "goeijen" (dobry) obecnie wymawia sie i zapisuje jako "goede".
Skladnia: Szyk wyrazow byl bardziej swobodny. Zdanie "Hoe gaat het u heden?" (Jak sie masz dzisiaj?) wspolczesnie brzmi "Hoe gaat het met jou vandaag?".
Morfologia: Formy czasownikow i rzeczownikow byly bardziej zlozone. "Gij zult" (Ty bedziesz) zostalo uproszczone do "Jij zal".
Semantyka: Znaczenie niektorych slow uleglo zmianie. Slowo "heden" (dzis) zmienilo sie na "vandaag".
Styl: Styl pisania i mowienia byl bardziej formalny. Na przyklad "Goeijen morgen, mynheer." (Dzien dobry, panie) wspolczesnie to "Goedemorgen, meneer.".
Podsumowanie: Zrozumienie tych roznic jezykowych jest kluczowe dla pelnego docenienia "Max Havelaar" oraz dla efektywnej nauki jezyka niderlandzkiego. Przyswajanie jezyka w jego literackim kontekscie pozwala nie tylko na nauke slownictwa i gramatyki, ale takze na zanurzenie sie w kulturze i historii Holandii.
Rozdzial 1: Makler kawowy
Opdracht: Aan de diep vereerde nagedachtenis van Everdine Huberte baronnesse van Wynbergen der trouwe gade der heldhaftige liefdevolle moeder der edele vrouw. (Ku glebokiej pamieci Everdine Huberte baronessy van Wynbergen, wiernej zony, bohaterskiej i kochajacej matki, szlachetnej kobiety; aan – ku, de diep vereerde nagedachtenis – gleboka pamiec, van – (od) Everdine Huberte baronnesse van Wynbergen – Everdine Huberte baronessa van Wynbergen, der trouwe gade – wierna zona, der heldhaftige liefdevolle moeder – bohaterska kochajaca matka, der edele vrouw – szlachetna kobieta).
Motto:
Niet de Domper-woning is mij aardsch verblijf geweest,
Niet de Domper-toren heeft mijn levensnacht verlicht,
Want de menschen zonden mij hun donkere gedachten,
En 't verschil dat wij droegen was van beider Zij van God.
(Nie Domper-woning bylo moim ziemskim mieszkaniem,
Nie Domper-toren rozswietlilo noc mojego zycia,
Ludzie przyslali mi swoje mroczne mysli,
A roznica, ktora nosilismy, byla z obu stron Boga;
niet de Domper-woning – nie Domper-woning, is mij aardsch verblijf geweest – bylo moim ziemskim mieszkaniem, niet de Domper-toren – nie Domper-toren, heeft mijn levensnacht verlicht – rozswietlilo noc mojego zycia, want de menschen – poniewaz ludzie, zonden mij hun donkere gedachten – przyslali mi swoje mroczne mysli, en 't verschil dat wij droegen – a roznica, ktora nosilismy, was van beider Zij van God – byla z obu stron Boga).
Eerste hoofdstuk: (Rozdzial pierwszy)
Ik ben makelaar in koffi, en woon op de Lauriergracht, No 37. (Jestem maklerem kawowym i mieszkam przy Lauriergracht 37; ik ben – jestem, makelaar in koffi – makler kawowy, en woon – i mieszkam, op de Lauriergracht – przy Lauriergracht, No 37 – numer 37).
Het is myn gewoonte niet, romans te schryven, of zulke dingen, en het heeft dan ook lang geduurd, voor ik er toe overging een paar riem papier extra te bestellen, en het werk aantevangen, dat gy, lieve lezer, zoo-even in de hand hebt genomen, en dat ge lezen moet als ge makelaar in koffi zyt, of als ge wat anders zyt. (Nie mam zwyczaju pisac powiesci ani takich rzeczy, i zajelo mi to duzo czasu, zanim zdecydowalem sie zamowic dodatkowy ryz papieru i rozpoczac prace, ktora, drogi czytelniku, wlasnie wziales do reki i ktora powinienes przeczytac, jesli jestes maklerem kawowym lub kims innym; het is myn gewoonte niet – nie mam zwyczaju, romans te schryven – pisac powiesci, of zulke dingen – ani takich rzeczy, en het heeft dan ook lang geduurd – i zajelo mi to duzo czasu, voor ik er toe overging – zanim zdecydowalem sie, een paar riem papier extra te bestellen – zamowic dodatkowy ryz papieru, en het werk aantevangen – i rozpoczac prace, dat gy, lieve lezer – ktora, drogi czytelniku, zoo-even in de hand hebt genomen – wlasnie wziales do reki, en dat ge lezen moet – i ktora powinienes przeczytac, als ge makelaar in koffi zyt – jesli jestes maklerem kawowym, of als ge wat anders zyt – lub kims innym).
Niet alleen dat ik nooit iets schreef wat naar een roman geleek, maar ik houd er zelfs niet van, iets dergelyks te lezen, omdat ik een man van zaken ben. (Nie tylko nigdy nie napisalem niczego, co przypominaloby powiesc, ale nawet nie lubie czytac czegos podobnego, poniewaz jestem czlowiekiem interesow; niet alleen dat ik nooit iets schreef – nie tylko nigdy nie napisalem niczego, wat naar een roman geleek – co przypominaloby powiesc, maar ik houd er zelfs niet van – ale nawet nie lubie, iets dergelyks te lezen – czegos podobnego czytac, omdat ik een man van zaken ben – poniewaz jestem czlowiekiem interesow).
Sedert jaren vraag ik my af, waartoe zulke dingen dienen, en ik sta verbaasd over de onbeschaamdheid, waarmede een dichter of romanverteller u iets op de mouw durft spelden, dat nooit gebeurd is, en meestal niet gebeuren kan. (Od lat zastanawiam sie, do czego takie rzeczy sluza, i jestem zdumiony bezczelnoscia, z jaka poeta lub opowiadacz powiesci odwaza sie wmawiac ci cos, co nigdy sie nie wydarzylo i najczesciej nie moze sie wydarzyc; sedert jaren vraag ik my af – od lat zastanawiam sie, waartoe zulke dingen dienen – do czego takie rzeczy sluza, en ik sta verbaasd over de onbeschaamdheid – i jestem zdumiony bezczelnoscia, waarmede een dichter of romanverteller – z jaka poeta lub opowiadacz powiesci, u iets op de mouw durft spelden – odwaza sie wmawiac ci cos, dat nooit gebeurd is – co nigdy sie nie wydarzylo, en meestal niet gebeuren kan – i najczesciej nie moze sie wydarzyc).
Als ik in myn vak – ik ben makelaar in koffi, en woon op de Lauriergracht No 37 – aan een principaal – een principaal is iemand die koffi verkoopt – een opgave deed, waarin maar een klein gedeelte der onwaarheden voorkwam, die in gedichten en romans de hoofdzaak uitmaken, zou hy terstond Busselinck & Waterman nemen. (Gdybym w moim zawodzie – jestem maklerem kawowym i mieszkam przy Lauriergracht 37 – podal szefowi – szef to ktos, kto sprzedaje kawe – raport, w ktorym znalazlaby sie chocby niewielka czesc nieprawd, ktore sa glowna trescia wierszy i powiesci, natychmiast zatrudnilby Busselinck & Waterman; als ik in myn vak – gdybym w moim zawodzie, ik ben makelaar in koffi – jestem maklerem kawowym, en woon op de Lauriergracht No 37 – i mieszkam przy Lauriergracht 37, aan een principaal – szefowi, een principaal is iemand die koffi verkoopt – szef to ktos, kto sprzedaje kawe, een opgave deed – podal raport, waarin maar een klein gedeelte der onwaarheden voorkwam – w ktorym znalazlaby sie chocby niewielka czesc nieprawd, die in gedichten en romans de hoofdzaak uitmaken – ktore sa glowna trescia wierszy i powiesci, zou hy terstond Busselinck & Waterman nemen – natychmiast zatrudnilby Busselinck & Waterman).