Новая зямля (на белорусском языке)
Шрифт:
Ну i народ, каб ён апрогся!
Так запусцiць зямлю нядбала?
Не гаспадар быў, а завала!
Антось стаiць, штось разважае
I хмурна поле аглядае,
А потым раптам схамянуўся,
Зiрнуў на сонца, ў двор рвануўся.
– Хiба каровы яшчэ дома?!
Спаткаўшы Ганну, ён пытае,
Iдзе ў гумно i хлопцаў лае:
– Вы што зашылiся ў салому?
Ўставайце зараз, гультаiны!
Прайшло, лiчы, ўжо дзве гадзiны,
Як сонца
Яны ж... хоць ты ўсадзi iм шыла!..
Ўставайце жыва, а то ўскочу,
Устаць вас борзда заахвочу!
Ўсхапiлiсь хлопцы i прыселi,
Ўстаюць з нагрэтае пасцелi
I лапцi зараз абуваюць.
За браму хлопцаў выпраўляюць.
Вось мацi з хаткi выбягае,
Алесю торбу даручае,
А ў торбе хлеб i, пэўна, сала,
I весялей шмат хлопцам стала.
Калi ўжо сонейка прыгрэла,
Антось на полi кончыў дзела
I выпраг конiка сiвога,
Свайго памочнiка старога.
Сiвак з вялiкiм здаваленнем
Прайшоўся вольна загуменнем
I, баючыся ашукацца,
Раллю панюхаў, стаў качацца
З такiм засосам i ахвотай,
Бакi намуляўшы работай.
Антось глядзеў i пацяшаўся
I цiха сам сабе смяяўся.
Ў двары, дзе колiсь была хата,
Цяпер работа йшла заўзята,
I цесляры ўжо зруб канчалi,
Гiрш з Моўшам дошкi пiлавалi;
Нiяк не знойдуць яны скутку
I ўвесь дзень сварацца за дудку.
Ну, гэта сварка iм не шкодзiць,
Антось са смехам адыходзiць,
Пад вусам смех яшчэ хавае,
Iдзе, Мiхася сустрачае.
Мiхась ужо крыху праспаўся,
Ў абход сягоння не збiраўся.
Другiя думкi i настроi
Ўсё не даюць яму спакою:
За кiм ляснiцтва астанецца?
Адкуль i хто сюды прыпрэцца,
Пасаду вольную заступiць?
Карцiць пытанне гэта, рупiць.
Антось з Мiхалам на сняданнi
Даюць адказы на пытаннi
I кандыдатаў разбiраюць,
Адных пахваляць, тых палаюць.
– Вось каб Галонскi тут астаўся!
За iм бы, брат, палюдскаваўся:
Такi прасцяк, не надзiманы,
Ляснiчы вельмi б пажаданы.
– Ды гэта так!
– Мiхал ўздыхае.
Але заручкi ён не мае:
Яго паны не падтрымаюць,
Бо на прымеце iншых маюць.
Такога вышукаюць струпа
Цi адшчапенца-курашчупа,
Што й службе той не будзеш рады
I адцураешся пасады.
– Вядома, так, - i Ганна кажа,
Жыццё i свет табе завяжа,
Як гад якi сюды прыпрэцца;
I немаведама, дзе дзецца,
Як дапячэ табе часамi,
Хоць ты наймайся батракамi.
– Эх, брат!
– махнуў
Мы чулi ўладу над сабою,
А пажывем - яшчэ пачуем,
А тут, хоць як мы нi мяркуем,
Але нiчога не даб'емся,
Куды нi пойдзем, нi таўкнемся,
Дабра нiколi не прыдбаем,
Пакуль свайго кутка не маем.
– Свайго кутка! сказаць то лёгка,
Ды гэта справа вельмi крохка:
Тут грошай трэба поўна жменя
Не наша голая кiшэня...
Купi зямлю ды замацуйся,
Купi ты лесу, пабудуйся...
А ў Мiкалаўшчыну вярнуцца
Ўжо лепей тут як-небудзь гнуцца,
Бо там - галда, там шум, цяснота,
I не бярэ нiяк ахвота
Туды зноў ехаць будавацца,
Дык трэба службы ўжо трымацца,
Пакуль яшчэ трымацца можна,
Антось зазначыў асцярожна.
Да дзядзькi мацi далучылась,
Ў другi бок мова пахiлiлась,
I будзе новая тут хата,
Пасада пашаю багата,
Нiхто цябе тут не сцiскае
I ў твой гаршчок не заглядае,
Сядзець не будзеш тут без хлеба,
А пацярпець, вядома, трэба.
– Так, пацярпець! адно цярпенне
I можа даць табе збавенне,
Тут усмiхнуўся Мiхал скрыва:
I гнiся век, цярпi маўклiва,
Пакiнь ты ўсякую надзею
Хамут з сябе зняць, дабрадзею!
А над уласнай гаспадаркай
Варонай чорнаю закаркай
I цяжкi крыж пастаў над ёю,
Як мусiм ставiць над сабою.
Цярпенне - ўсё: яно - бязмежнасць!
Навошта ж тая незалежнасць?!
Навошта гэтае iмкненне
Пусцiць у грунт у свой карэнне?
Але б вы самi спрабавалi,
Калi б у вочы вам плявалi
I вас агiднаю знявагай
Па сэрцы бiлi б, як той шлягай!
А ты маўчы, свяцi вачамi
Перад паўпанкамi, панкамi
I перад панскiм розным збродам,
Цярпеннем скованы, як лёдам!
Ў Мiхала губы дрыганулi,
I вочы iскры сыпанулi.
– Цi мала ўжо цябе тут гнулi?
Цярпi, маўчы, знасi пакорна,
А кожная свiння надворна,
Свiстун цi вырадак паганы,
Няшчасны лёкай надзiманы
Цi так нiкчэмная басота,
Яна твайго не варта бота,
Цябе скубе, цябе ўшчувае
Маўчы! няхай жа бэсцiць, лае,
За нос, як хоча, няхай водзiць!
Антось i Ганна не знаходзяць,
Што адказаць i што парадзiць
I як пытанне гэта ўладзiць.
Прайшла нядзеля i другая
Час не стаiць i не чакае.
Ўжо хата новая гатова,
Прыбраны трэскi ўжо i дровы;
Над белым дахам, як карона,