Новая зямля (на белорусском языке)
Шрифт:
I "чортаў камень", што вякамi
Над Азярком ляжыць, як хата...
Ну, ўсякiх дзiў там ёсць багата!
А дзядзька ўсё табе пакажа,
Цiкавасць тваю ўсю развяжа.
А найважнейшая тут мэта
Звярнуць з дарогi i да цёткi
Зайсцi на час якi кароткi
Тарэсяй звалась цётка гэта.
Яна так ветла сустракала
I надта ж добра частавала:
Спячэ "цалкоў" на скавародцы,
I так, бывала, наясiся,
Што хоць на пупiку
Усiх цягнула ў госцi к цётцы:
Так узмацуе на дарогу
Было што есцi, дзякуй Богу!
О, дзядзька спосабаў меў многа
Даняць працiўнiка малога!
Пайсцi ў грыбы цi ў тую ж рыбу,
Або паехаць у сялiбу
Цi ў млын малоць на хлеб збажынку
Ўсё гэта квапiла хлапчынку,
Цягнула крэпенька, бывала,
I, як рукою, злосць знiмала.
I дзядзька майстар быў на штукi
I быў механiк на ўсе рукi:
I дудку скруцiць вам, i стрэлку,
I нарысуе нават елку,
Такую выштукуе цацку,
А ў Свержань пойдзе - купiць пляцку...
Дык i не дзiва, што любiлi,
Што на руках яго насiлi.
А жывучы каля зямлянкi,
Памiж лясоў, сярод палянкi,
Яшчэ крапчэй яны здружылiсь,
Адзiн к другiм цясней хiлiлiсь.
– Ану, давай, брат, запрабуем,
Хоць на цiкавасць пакаштуем,
Якi тут сок на новым месце?
Мо з хлебам можна яго есцi?
– А дзядзечка! мой залаценькi!
Пастаў нам соку, дарагенькi!
– Вазьмi, вазьмi мяне з сабою!
Тут каля дзядзькi чарадою,
Як чэрвi, дзецi мiтусяцца.
А дзядзька моўчкi стаў збiрацца:
Дастаў сякерку i свярдзёлак,
Пад паху сунуў ён аполак
На латакi i на падстаўкi
Ды вынуў два гаршкi з-пад лаўкi.
– Ну, хто са мною йдзе?
– пытае.
– Я!
– Я!
– I я!
– крычыць малая
Ў канцы дзяўчынка Мiхалiна.
– Куды табе? ото скачыха!
На печ залезь i сядзi цiха!
Напалi хлопцы на дзяўчынку;
А тая ў слёзы, ў плач, як бачыш.
– Ну, сцiхнi, ша! Чаго ты плачаш?
Антось пляменнiцу ўцяшае
I нос крысом ёй абцiрае.
– Няхай iдзе! А хлопцам брыдка
Так нападаць на дзеўку швыдка,
Гаворыць дзядзька, бровы хмурыць,
I бальшуноў ён злёгку журыць.
Тады i хлопцы тон мяняюць;
Iдуць у лес, крычаць, гукаюць,
Як вучнi, вырваўшыся з школы,
I ўсе давольны i вясёлы,
А дзядзька ўперадзе тралюе
I галаву ўгару ўскiдае,
Бярозу добрую шукае
З салодкiм сокам, баравую,
Дзе б бобам кропелькi сачылiсь.
Знайшлi бярэзiну, спынiлiсь.
Залысiў
(Сякерка востра, кара крохка),
Зрабiў заруб, латак прыправiў,
А пад латак гаршчок паставiў.
I соку кропелькi, як слёзы,
Як град, пасыпалiсь з бярозы,
Аж шкода нейк было дзярвякi:
Здавалiсь ранай тыя знакi,
Адкуль палiўся сок халодны
I пакiдаў свой комель родны.
Я помню дзень той. Вечарэла,
Зайшло ўжо сонейка, цямнела,
Агоньчык дзецi раскладалi,
Паленцы, трэсачкi збiралi,
I дзядзька тут жа, распрануўшысь,
Сядзеў на кукiшках, сагнуўшысь.
Прад iм стаяў гаршчок i мiска
I кошык з бульбай; тут жа блiзка
Вiдзён i збан быў палiваны,
Да палавiны ў дол ўкапаны,
Кружочкам шчыльненька накрыты.
– Алеська! скокнi, брат, вазьмi ты
У хатцы тарачку на печы!
Ну, варушыся ж ты, старэчы!
Наўкол пляменнiкi сядзелi,
На дзядзьку пiльна ўсе глядзелi,
Як ён, рукавы закасаўшы,
Па тарцы шоргаў, шапку зняўшы.
I кожны лёгка б дагадаўся,
Што тут сакрэт якiсь хаваўся,
Памеркаваўшы, як цiкава
Была для хлопцаў гэта справа
I як iх дзядзька завiхаўся.
А хто б яшчэ мог болей цямiць,
Таму б адразу прыйшло ў памяць,
Што дзядзька бульбу драў на клёцкi,
Каб згатаваць не па-жаноцку.
Бо што жанкi? раз што панята,
Ноль - слова нашага iм брата;
Як iх на розум тут нi ставяць,
Яны ж сваё ўсё права правяць
I робяць так, як i рабiлi,
Калi пяшком пад стол хадзiлi.
Але вось ён пакажа носа,
Стварэнне вы доўгавалоса,
Калi ён тут пагаспадарыць
I сам ды з сокам клёцкi зварыць!
Вось будзе штука вам, дык штука!
На тое ж спроба i навука.
А сок быў свежы, такi хвацкi,
Такi салодкi, забiяцкi!
Ён быў галоўнаю вiною
Таго, што познаю парою
Сядзелi дзецi чарадою
I з дзядзькi вочак не спушчалi
I стравы важнае чакалi.
– Эх, - цмокаў дзядзька, - наямося!
Зiрнулi хлопцы на Антося,
I слiну ўсе яны глынулi,
Паветра носам зацягнулi.
– Ну, што ж вы рукi паскладалi?
Ў агонь бы трэскi падкiдалi,
А то патухне зараз! Жыва!
Глядзелi хлопцы, як на дзiва,
Як дзядзька, цеста замяшаўшы,
Качаў галушкi, мiску ўзяўшы.
А чыгунок, бы пан пузаты,
Кiпiць, пыхцiць, шумiць заўзята,
Бо не з вадою ён, а з сокам.
Iдзе тут справа ненарокам;