Новая зямля (на белорусском языке)
Шрифт:
Ды йзноў iдзi адсюль у госцi...
Эх вы, паны! Эх, ягамосцi!..
V. ПЯРЭБАРЫ
Вясны чакаў Мiхал з сям'ёю,
Чакаў з трывогаю: вясною
Ў ляснiцтве йшла ператасоўка
Служачых нiзшых, пераходы
Тут так вялося з году ў годы,
I як нi думае галоўка,
Нiчога выдумаць не можа;
Нiяка просьба не паможа,
Калi на чым ляснiчы ўпрэцца.
– А можа, дасць Бог, ператрэцца.
I тут гадок цi два пабудзем,
Сабе
Мiхал так думаў, сумняваўся
I тут астацца спадзяваўся.
Ды раз у сесiю Мiхася
К сабе ляснiчы заклiкае.
"Ну, гэта нешта азначае",
Ў Мiхала думка праняслася.
I ў канцылярыю ўваходзiць,
Вачэй з ляснiчага не зводзiць,
Чагось-та важнага чакае.
– Ага, ты тут! Ну, чалавеча,
Збiрай манаткi i ў Парэчча
За добры час перабiрайся!
Перад Вялiкаднем старайся
Туды, на месца, перабрацца.
Жывi там, нечага баяцца.
– Панок, за што?
– Мiхал пытае.
Што за прычына ёсць такая?
Цi я па службе правiнiўся?
Цi на мяне пан угнявiўся?
Я не прадаў, не ўкраў нiчога...
Скажы, панок, на лiтасць Бога,
За што нас пан перамяшчае?
Ляснiчы строга пазiрае.
– Мне чалавек там добры трэба,
А не гультай якi, нязгрэба;
Такi ляснiк, як ты, каторы
Не будзе спаць п'яны ў разоры...
Парэчча - месца неблагое,
I поле там не так пустое,
Хоць менш яго, затое ж - паша!
Дык будзе хлеб табе i каша.
Пакуль я жыў, i ты не згiнеш,
Свае сям'i нябось не кiнеш
Куды ты дзенешся? трымайся,
Жывi i з Богам разжывайся.
Пайшоў Мiхал наш у задуме,
А па дарозе к цётцы Хруме
Ён трапiў з гора выпiць чарку,
Каб галаве яго на карку
Было лягчэй крыху трымацца.
– I што за страх перабiрацца?
Мiхал дарогай разважае.
Мяне ляснiчы паважае!..
А месца, праўда, не лiхое...
"I г-э-э-эй ты, наша жыццё зло-оо-е!"
Мiхась у лесе песню цягне
I тахты стрэльбай выбiвае,
Назад, наперад выкiдае,
Зайсцi скарэй дадому прагне
Навiнай важнай падзялiцца.
Iдзе ён смела, не баiцца
Праборкi дома за гарэлку:
Вялiка важнасць, што кватэрку
Ён з гора тога перакiнуў!
I на Мiхася жаль нахлынуў
I нейкi смутак навязаўся,
А ўрэшце ён усердаваўся,
А на каго? за што?
– не знае,
А можа, так злосць напускае,
Каб дома жонка не крычала,
Тым болей што ўжо выглядала
Яго пасада з-за узгорка
I трохi рупiла праборка.
Мiхал вайшоў не
Каля хлява перш затрымаўся
I на свiнню так углядаўся,
Як бы за гэта браў ён плату.
Ад хлевушка ў гумно заходзiць,
З Антосем гутарку заводзiць,
I ўжо адтуль, раўней, як можна,
Iдзе дахаты асцярожна.
Але як бацька нi стараўся,
А ўсё ж ён лёганька хiстаўся.
Антось даўно замецiў гэта:
"Плыве, як панская карэта!"
I чуць ад смеху не качаўся.
А каб прымусiць i паверыць,
Што ён гарэлкi i не нюхаў,
Ў садок зайшоў i пчол паслухаў,
А ў сенях стаў сабаку перыць,
Што ўночы кепска дом пiльнуе,
Што мала брэша, кепска чуе,
Зайцоў не гонiць i не ловiць,
А толькi знае i наровiць,
Каб як у хату зачасацца.
– А, лiха матары i батцы!
А, дурань, воўча тваё мяса!
На двор брахаць, стары дурнiца!
Гаршчэчнiк, чортава ты пыца!
I, на сабаку накрычаўшы,
Тады ўжо стрэльбу з плеч знiмае
I на сцяну яе чапляе,
У хату ўходзiць, торбу зняўшы,
Садзiцца там, гаворыць мала,
Каб жонка зразу не пазнала,
Бо толькi скажа адно слова
Прапала хiтрасць, i гатова!
– I дзе ты гэтак налупiўся,
Каб ты смалы ўжо быў напiўся!
Ото натура!
– жонка лае,
А ён смяецца, не шманае.
– Няма табе граху, нi посту!
Хоць у палонку кiдай з мосту!
– А ў пост, скажы, сварыцца можна,
Калi ты гэтака набожна?
Мiхал у жонкi запытаўся.
Або я п'яны цi валяўся?..
От не крычы ты i не лайся!
Лепш у дарогу ты збiрайся!
– Куды ў дарогу? Што пляцеш ты?
Прапiў свой розум, цi што, ўрэшты?
З трывогай жонка ўжо пытае
I тон сярдзiты свой мяняе,
Бо ёй у голасе Мiхася
Адразу праўда пачулася;
I дзецi блiжай селi к тату,
Якраз вайшоў i дзядзька ў хату.
– Дык так, Антось, пераязджаем,
Апошнi час тут дажываем.
– Куды?
– Ў Парэчча, у балота!..
– Бадай ты спрахла! от брыдота!
Цягнiся зноў, а глуш такая!
Антось Парэчча праклiнае.
Ўздыхнула цяжка-цяжка мацi,
I зразу стала смутна ў хаце,
Як бы з усiх куткоў i шчылiн,
З усiх чуць-чуць заметных звiлiн
Сюды бяда панапаўзала
I гэтак прыкра пазiрала
На ўсiх, ад мала да вялiка,
Бязжаласна i без'языка,
Зрабiўшы ўмомант замяшанне,
I змоўклi ў хаце ўсе дазвання.
Знячэўку мацi аж прысела