Чтение онлайн

на главную

Жанры

Новая зямля (на белорусском языке)
Шрифт:

Аддаўся бацька светлым марам

I вёў размову з такiм жарам,

Што бацьку ў хаце ўсе дазвання,

Як бы ксяндза таго казанне,

Так шчыра слухалi, маўчалi,

Што й нос абцерцi забывалi.

– Пытаўся я ў людзей, брат, сёння

Наконт зямлi каля Заблоння,

Так бацька мову расчынае

I вочы весела ўскiдае

На ўсiх, хто толькi быў у хаце,

Там, брат, гароды - чуеш, мацi?

(Ён гэтым жонку падкупляе)

Так ураджайны,

так багаты,

I блiзка, тут жа каля хаты!

Сама зямля без гною тлуста,

I надта родзiцца капуста:

З вядро галоўкi вырастаюць,

З трох коп кадушку накладаюць!

А мак! а рэпа! морква, бручка!

А буракi, гуркi, пятрушка

Ўсяго, ўсяго, ну, проста - страх!

Ўсё там расце, як на дражджах.

I рэчка ёсць. А рыбы, рыбы!

Вось дзе, Антось-брат, пажыў ты бы!

Пад дзядзьку бацька падвёў мiну:

Лавi лiны i еж самiну

Самы жывуць там, як цяляты!

А дзядзька быў рыбак заўзяты,

Рыбак у iм тут абудзiўся,

Як сонца, твар яго свяцiўся,

I ад прыемных цiхiх смехаў

Чуць не да вуха вус заехаў.

– Ну, ўсе выгоды каля бока,

Тае ж зямлi якраз валока,

Мiхал распiсваў з жарам далей:

А чорны грунт - дванаццаць цалей!

Жыта там родзяцца надзiва:

Як едзеш мiж хлябоў вясною,

Ў iх конь хаваецца з дугою!

А з ячмянёў вары хоць пiва.

Грэчка, аўсы растуць, як лозы,

Не то што ў нас: адны занозы

Пад кiпцi ты панаганяеш,

Пакуль дзве жменi нажынаеш.

I ўся зямля ў адным адрубу;

I лес там ёсць, найболей дубу,

А дуб расце на добрай глебе;

Не клапацiўся б там а хлебе...

Адкуль нi глянь - усё ўпадобна:

Перш-наперш жыў бы там асобна,

А не ў галдзе, страшэнным сцiску,

I лбоў не бiлi б там за мiску,

Як гэта водзiцца ў народзе;

Там зможаш быць з суседзьмi ў згодзе.

Другое дзела - воласць блiзка.

I то не дробная, брат, рыска;

Там школка ёсць, а дзецям трэба

Даўно навука i вучэба,

А то растуць, на лес вось глядзя;

Зiрнi: унь дуб якi ўжо Ўладзя!

На зэдлi Ўладзiк схiсянуўся,

Алесю хiтранька ўсмiхнуўся.

– Ну, а я, тата, цi вялiкi?

Спытаў Алесь.
– Ты? салапяка!

Нос абатры йдзi, разявяка!

Ўсё грае носам, бы музыкi

У гэтай кiрпе завялiся.

Вазьмi анучу, абатрыся!

Алесь не рад быў, што спытаўся,

I ў кут ён борздзенька хаваўся.

I бацька моўкне i чакае,

Што скажа дзядзька або мацi,

I цiха стала ўраз у хаце:

Чутно, як муха пралятае.

– Пасада, кажаш, вельмi ўдатна,

Ўсяго

там родзiцца аж надта.

Чаму ж яе там не купляюць?

На нас, цi што, людцы чакаюць?

Пытае мацi.
– Каб такая

Была зямля гэта прыўдала,

Яна б дагэтуль не гуляла.

Або аб ёй нiхто не знае?

Цi тыя людзi ўсе паснулi,

Якiм зямелька трэба пiльна?..

Ой, каб яна была прыхiльна,

Яе б даўно ўжо прыгарнулi.

– Чакаць не будзе, ёсць вядома,

Калi сядзець ты будзеш дома

Каля свайго збана, карыта,

Сказаў Мiхал крыху сярдзiта,

Сама зямля не прыйдзе, чуеш,

А сам за ёю павандруеш.

Калi сядзець ды так гадацi,

Не выседзiш нiчога, мацi.

Не бойся: людзi не сядзяць,

Зямля не будзе нас чакаць,

Не запустуе, не згуляе!

– А пэўна, - дзядзька пацвярджае.

– Ды як яно ўжо нi было б там,

Зноў кажа бацька, - а пад плотам,

Зямлю купiўшы, не валяўся б,

Ды як бы жыў яшчэ! Не знаўся б

Нi з панскай ласкай, нi з панамi,

Жылi б сабе гаспадарамi.

А што за шчасце тут, спытаем?

Якi прыбытак мы тут маем?

Вуглы падпёрты пiрагамi?

Што грыб падымеш тут часамi?

За ўсё iх голаву, з грыбамi!..

Яно б чаму? служыць бы можна,

Каб не валяўся так нязбожна

У вочы гэты Рак-вар'ят.

Цi ж чалавек ён? азiят,

Душа зацятая, лiхая,

Такiх паноў i свет не знае.

Ды хоць бы пан, а то - зараза,

Так, шалахтун, байструк, пралаза,

Няшчасны вырадак, пастух...

А колькi гонару i мух!

Ды як тут жыць? Няма ахвоты,

I марны ўсе твае турботы.

Жывеш, лiпiш, як на калу ты,

I ногi й рукi ўдзеты ў путы.

А подзьме вецер, i ўсё бухне,

I ўсё старанне тваё рухне.

А дзе дзявацца? Пакукуеш,

А век на службе не звякуеш.

I ўсе тужлiва замаўкалi,

I думкi кожнага займалi

Аб тым, што тут жывеш дачасу,

Жывеш сяк-так, пакуль жывецца.

Калi ж нiбудзь, а давядзецца

Шукаць свайго хлябка i квасу.

IV. НА ПЕРШАЙ ГАСПАДАРЦЫ

– То як жа быць?
– спытаў Антонi.

Давай, брат, думаць хоць сягоння

Цi так цi сяк, каб даць параду

I к аднаму ўжо прыйсцi ладу

Раз назаўсёды, аканчальна.

Вядома, служба - рэч гадальна,

А ў гэтым пекле i тым болей:

Не пэўна жыць пад панскай воляй.

Але з чаго пачаць, мой браце?

Бо невялiкае багацце,

I як ты знойдзеш канцы тыя,

Калi кiшэнi ў нас пустыя?

Поделиться:
Популярные книги

Фиктивная жена

Шагаева Наталья
1. Братья Вертинские
Любовные романы:
современные любовные романы
5.00
рейтинг книги
Фиктивная жена

Прометей: каменный век

Рави Ивар
1. Прометей
Фантастика:
альтернативная история
6.82
рейтинг книги
Прометей: каменный век

Сердце Дракона. Предпоследний том. Часть 1

Клеванский Кирилл Сергеевич
Сердце дракона
Фантастика:
фэнтези
5.00
рейтинг книги
Сердце Дракона. Предпоследний том. Часть 1

Дайте поспать! Том III

Матисов Павел
3. Вечный Сон
Фантастика:
фэнтези
5.00
рейтинг книги
Дайте поспать! Том III

Охота на эмиссара

Катрин Селина
1. Федерация Объединённых Миров
Любовные романы:
любовно-фантастические романы
5.00
рейтинг книги
Охота на эмиссара

Боги, пиво и дурак. Том 3

Горина Юлия Николаевна
3. Боги, пиво и дурак
Фантастика:
фэнтези
попаданцы
5.00
рейтинг книги
Боги, пиво и дурак. Том 3

Целитель

Первухин Андрей Евгеньевич
1. Целитель
Фантастика:
фэнтези
попаданцы
5.00
рейтинг книги
Целитель

"Фантастика 2023-123". Компиляция. Книги 1-25

Харников Александр Петрович
Фантастика 2023. Компиляция
Фантастика:
боевая фантастика
альтернативная история
5.00
рейтинг книги
Фантастика 2023-123. Компиляция. Книги 1-25

Мужчина моей судьбы

Ардова Алиса
2. Мужчина не моей мечты
Любовные романы:
любовно-фантастические романы
8.03
рейтинг книги
Мужчина моей судьбы

Измена. Возвращение любви!

Леманн Анастасия
3. Измены
Любовные романы:
современные любовные романы
5.00
рейтинг книги
Измена. Возвращение любви!

Нефилим

Демиров Леонид
4. Мания крафта
Фантастика:
фэнтези
боевая фантастика
рпг
7.64
рейтинг книги
Нефилим

Ваше Сиятельство 6

Моури Эрли
6. Ваше Сиятельство
Фантастика:
попаданцы
аниме
5.00
рейтинг книги
Ваше Сиятельство 6

Магия чистых душ 2

Шах Ольга
Любовные романы:
любовно-фантастические романы
5.56
рейтинг книги
Магия чистых душ 2

Чиновникъ Особых поручений

Кулаков Алексей Иванович
6. Александр Агренев
Фантастика:
попаданцы
альтернативная история
5.00
рейтинг книги
Чиновникъ Особых поручений