Новая зямля (на белорусском языке)
Шрифт:
I зразу змоўк, сабача морда!
Мiхал прамовiў досыць горда.
Прагонiць вон - хай праганяе,
А служба знойдзецца такая:
Мяне сам князь у замку знае!
– I маладзец, - гаворыць жонка,
Ды трэба больш было насыпаць,
Каб аж пайшло калоць пад кiпець,
Каб ззелянеў ён, як зялёнка.
Прагнаць! за што? Украў, цi што, ты?
За лес спраўляеш сабе боты?
Цi прапiваў дабро скарбова?
Не будзе гнаць цябе за слова:
Няма
Тады iдзi ты хоць тапiся.
– Ото ж зараза! от халера!
От дачакалi сабе звера!
Прыпiльнаваць бы дзе брыду,
За "гiтал", падлу, ды ў ваду!
Парваць бы ноздры качарэжкай
Або глузды адбiць даўбешкай;
I не было б табе граху:
Забiў, як вош або блыху!
I дзядзька моцна абурыўся
I разважаць яшчэ пусцiўся:
Цi быў бы грэх, цi грэх не быў,
Калi б падлоўчага забiў?
Мiхал, сказаць, крыху баяўся
Размовы з iм; ён спадзяваўся,
А што, як скажа выбiрацца?..
Такi пабайваўся, прызнацца,
Бо што ж? няма дзе разгарнуцца,
Няма дзе, брат, табе прыткнуцца.
Ды ў той жа дзень наказ быў даны
Iсцi Мiхалу пад буданы
Сачыць ваўкоў. Ну, значыць, квiта!
Прайшла гарачка i нябыта.
I праўда: ўсё сышло, нi слова.
I нават з iм была размова
I гаварыць з сабой даваўся
Не тым, зусiм не тым здаваўся!
I ўсе згрызоты нейк адселi,
I ўсе тут зноў павесялелi
Ды зноў рабiлi свае справы
I для карысцi, i для славы.
Цяпер дазвольце вы ўжо мне
Сказаць аб дзедавым чаўне.
Калi казаць пра човен дзедаў,
То трэба ўжо, каб кожны ведаў
Пра дзеда Юрку хоць бы змала.
Перш-наперш Юрка - цесць Мiхала,
А стала быць, яго сваяк;
Затым - дзед Юрка быў рыбак.
Ды рыбакi не ўсе аднакi
Свае ў iх густы i адзнакi.
Дзед меў да сецей нахiленне,
А вудзiць - не: не меў цярпення
I не любiў наогул вуды
I гэтай вудавай маруды,
Бо вуды любяць больш паны
I, выбачайце, свiстуны;
Хоць, праўда, хлеб ядуць i з вуды,
Але не ўсе i не заўсюды.
Вось невад - о! другая справа
Тут, брат, не вуда, тут - аблава!
I волак можна пахвалiць:
Iм можна здорава лавiць.
А лепш за ўсё, мае браткi...
Сказаць вам? венцер, нераткi!
Ды толькi трэба мець знароўку,
Каб не страляць у саракоўку,
Бо трэба ведаць, дзе паставiць,
Ды ўмець i венцер добры справiць.
Мастак быў дзед на ўсё на гэта:
Лавiў нямала ён за лета;
Былi лiны, язi i плоткi
Лузаў
Было за што кручок загнуць,
Было i ў краму з чым зiрнуць.
I любяць дзеда Юрку ўнукi,
Яны цалуюць яму рукi,
А дзед у плечы iх цалуе
I абаранкам патрактуе.
Цукеркi дзеду - не, не любы,
Няхай iх качкi: псуюць зубы,
Дык лепш не знаць iх, ну iх к ляду,
Гэту дзявочую прынаду!
Звычайна дзед быў вельмi цiхi,
Не падымаў нiдзе шумiхi,
Але быў сталы i разумны,
Такi разважлiвы i ўдумны
Ну, чалавек старога складу,
Калi што скажа, то да ладу,
Але дзе крыўда i махлярства
Тады дзед меў адно лякарства
Не паглядзiць ён, хто такi ты:
Хоць чорт, хоць д'ябал знамянiты,
Пляваць яму на тваю масць,
Але ўжо чапаласу дасць.
Адзiн на ўсiх пайсцi гатовы,
Без разважання, без размовы!
Ну, а калi дзед падгуляе,
Тады ён йзноў адменнасць мае,
Тады ён нават i бушуе
I трохi сына памуштруе;
Але пад гэтым бушаваннем
Хавае гумар з насмiханнем:
Больш жарты строiць, чым ваюе.
– Язэп, ўставай!- крычыць ён сыну.
Ўставай у гэтую ж хвiлiну!
Бярэ дзед ноты ценаровы,
Нiбыта злосны яго бровы.
– Чаго да хлопца прывязаўся?
Лепш лёг бы каменем. Набраўся!
Гаворыць баба i сярдуе,
А дзед яе як бы й не чуе.
– Ўставай, лайдак, малiся Богу!
Язэп варушыцца ў бярлогу,
Ўстае, пачухваецца, плача:
Што-то за доля, за бядача!
Цi ён распуснiк? цi ён збойца?
– Ну, кленч!.. хрысцiся! ў iмя Ойца!..
Язэпа трохi дзед павучыць,
I памуштруе, i памучыць,
Бо трэба ж iх адукаваць
I паслушэнству навучаць.
Яшчэ на дзеда паглядзеце,
Калi дзед вып'е на банкеце.
У дзеда шчокi румянеюць,
У дзеда вочы весялеюць,
Гарохам дзедаў смех якоча,
А сэрца руху, шуму хоча.
"Эх, ешча-шчышча! Ешча-шчышча!"
Тут дзед i цмокае, i свiшча,
Як салавей з сiваваронкай,
Ды як зальецца песняй звонкай!..
Не! дзеду трэба болей руху,
I дзеду цесна ў тым кажуху.
Кажух на лаву дзед скiдае
I бубен-рэшата хватае,
Бубнiць у вечка чым папала
Ды як прышчоўкне! ды прыўдала!
Тут вам i полька, i мазурка...
Такi быў дзед, нябожчык Юрка!
I дзядзька быў рыбак выдатны,
Хоць больш урыўкавы, прыватны,
Але лавiў-такi нямала,
I дзядзьку ў рыбе шанцавала.