Палескія рабінзоны
Шрифт:
Каля поўдня Віктар не вытрымаў:
– Чаго нам гэтак сядзець? Тэрмін жа яшчэ заўтра.
Не спадзяваўся і Мірон, што сёння прыйдуць, але ўсё-такі мільгала думка: а што, калі ўжо ідуць?
– Пачакаем яшчэ гадзіны са дзве і тады выйдзем.
Выседзелі гэтыя гадзіны і вылезлі. І неяк несвядома абодва адчулі задавальненне, што бандыты не прыйшлі: усё-ткі далей адсунуўся непрыемны час спаткання. Рэшту дня скарысталі, каб «папасвіцца», хоць і ўвесь час адчувалі сябе трывожна.
Назбіралі крыху грыбоў і пайшлі «на кухню», як казаў Віктар. Там згатавалі свае грыбы, павячэралі і засталіся нанач каля вогнішча.
Ледзь золак яны былі ўжо на сваім назіральным пункце. Зноў пачалося нуднае і напружанае чаканне. Зноў ішлі гадзіна за гадзінай, а ніхто не з'яўляўся. Цяпер яны ўжо не адважыліся пакінуць сваё месца сярод дня і даседзелі да вечара.
– Ах, каб хутчэй перастралялі гэтых бандытаў! – сказаў Віктар, вылазячы з засады.
– Што ты гаворыш?! – з жартаўлівым жахам крыкнуў Мірон. – Калі іх цяпер расстраляюць, то мы павінны будзем сядзець да зімы!
– Выбачай, забыўся, – засмяяўся Віктар. – Хай тады крыху пачакаюць. Але ж гэткае сядзенне горш за самую цяжкую працу! Пойдзем хоць чаю пап'ём. Вось, кажуць, бруснічнік можна ўжываць замест чаю.
– Гэта будзе вельмі дарэчы, – згадзіўся Мірон, і яны пачалі збіраць бруснічнік.
Але праз некалькі хвілін Мірон прыпыніўся і пачаў уважліва разглядаць сабраныя ім расліны.
– Слухай! – прамовіў ён нарэшце. – Гэта ж не бруснічнік!
– Чаму?
– Бачыш, вось з ніжняга боку ліста выціснута сетка, не такая, як у бруснічніку, ды і сцябло святлейшае.
– Па гэткіх дробных адзнаках судзіць нельга, – недаверліва сказаў Віктар.
– Шкада, што ён яшчэ не цвіце, тады можна было б знайсці маленькую розніцу ў кветках. А каб былі ягады, тады ўжо зусім нельга было б памыліцца. Ягады ўсярэдзіне маюць нібы муку, таму і завецца гэтая расліна мучніцай. Яна вельмі каштоўная і дае розныя лекі, чорную фарбу і дубільны матэрыял для апрацоўкі скур.
– Калі так, я цяпер гатоў шчыра шанаваць цябе і тваю батаніку. Вось каб напіліся гэткага чаю! Пэўна, здубянелі б. Давай лепш наломім малінніку. Гэта будзе карысней.
– Можна знайсці і сапраўднага бруснічніку.
– А няхай яго ліха возьме! Зноў натрапіш на якую мучніцу. Давай лепш простага малінніку.
Вярнуліся на сваю «кухню», выпілі чаю, згатаванага ў бляшанцы.
– Добры чай! – пахваліў Мірон. – Шкада толькі, што мёду болей няма.
– Гэта яшчэ паўбяды, – сказаў Віктар, – але вось мяса наша пачынае псавацца, хоць і печанае. Заўтра яшчэ сяк-так. А паслязаўтра будзе ўжо зусім дрэннае.
– А сушанае?
– Сушанае ўсярэдзіне не высахла.
– А ты не цягай заўсёды за сабой, а павесь тут.
Зноў правялі ноч каля вогнішча.
Трэці дзень прайшоў гэтак жа, як і папярэднія два, толькі напружанасць так змарыла іх, што абодва паснулі як забітыя. Спалі смачна да самага вечара.
Першы прачнуўся Мірон. Схамянуўся, ускочыў, нават спачатку не пазнаў, дзе ён і што з ім. Віктар хроп так, што чуваць было па ўсім лесе.
– Гэй ты, вартаўнік! – штурхануў яго пад бок Мірон.
– Га? Што? – усхапіўся той.
– Ці ведаеш ты, што хроп на ўвесь лес? Нашы госці на тым баку балота пачулі.
– А ты?
– І я таксама спаў. Гэта ж вар'яцтва! Нас маглі зарэзаць, як куранят.
– Я баюся, што яны, праклятыя, ніколі не прыйдуць, – пазяхаючы прамовіў Віктар.
– А ўсё-такі рызыкаваць нельга. Другі раз будзем спаць па чарзе.
І гэты дзень мінуў. І другі. І яшчэ адзін. І яшчэ…
Хлопцам было вельмі цяжка цярпець. Мяса псавалася ўсё болей і болей. А «пасвіцца» ўдзень не было як: трэба было сядзець і пільнаваць. Калі нават вылазілі да баброў па ваду, то ўсё здавалася, што вось зараз іх заўважаць. Адна ўцеха ды ратунак ад гнілога мяса – гарачы чай уночы.
З кожным днём напружанасць узмацнялася; ад кожнага трэску і шолаху хлопцы ўздрыгвалі, нібы ад электрычнай іскры. Гэтае безупыннае напружанне так знервавала хлопцаў, што яны зусім страцілі сон, зрабіліся панурымі і злоснымі. Усё гэта, разам з дрэнным харчаваннем і сядзеннем на месцы, аслабіла іх так, што ў іх часам кружылася галава, цямнела ў вачах, дрыжалі ногі. Папярэднія дні здаваліся ім ужо шчаслівымі ў параўнанні з цяперашнімі.
Часам хлопцам пачынала здавацца, што бандыты ўжо блізка. Яны нават чулі тупат ног і галасы. А праз хвіліну выяўляўся падман і прыходзіла перакананне, што сядзяць яны тут дарэмна, што ніхто і не думае сюды ісці.
– А можа, іх ужо злавілі і пасадзілі ў турму? – сумна казаў Віктар.
– Усё можа быць, – уздыхаў Мірон.
Мусіць, сваякі бандытаў гэтак не баяліся за іхняе жыццё, як нашы хлопцы.
– Але ж павінен хто-небудзь прыйсці па тавар? – разважаў Мірон. – Не могуць жа яны пакінуць сваё дабро.
– Могуць прыйсці і ўзімку, і на другі год, – адказаў Віктар. – А калі іх злавілі ўсіх, дык могуць і ніколі не прыйсці.
Пачуўся хруст. Хлопцы зноў напружыліся, зноў з'явілася надзея. Але гэта праціскаўся праз зараснік дзік. Цераз палянку было відаць, як ён спакойна і павольна капашыўся ў балоце.
– Вось добра было б стрэліць у яго! – заблішчаў вачыма Віктар. – Напэўна трапілі б. І мяса свежае было б.
Засвярбелі рукі і ў Мірона. Што будзе, калі кантрабандысты не прыйдуць? Тады давядзецца яшчэ горш галадаць, а між тым яны могуць зараз назапасіць мяса.
Але нарэшце ён пачаў даводзіць Віктару, што гэта будзе надта рызыкоўна:
– Ці можам мы напэўна сказаць, што яны не прыйдуць? Не. Ну, а калі прыйдуць, то мы загінем напэўна. І стрэл могуць пачуць, і сляды не паспеем знішчыць.
Дзік тым часам схаваўся за дрэвамі.
А ўначы, каля вогнішча, як яны шкадавалі, што не выкарысталі магчымасці! Яны паспелі б ужо разабраць і схаваць дзіка, былі б забяспечаны свежым мясам. А цяпер што будзе?
– Ох, ужо гэтая разумная асцярожнасць! – са злоснай насмешкаю сказаў Віктар.
Мірон засаромеўся. Ён адчуваў, што перамудрыў. Але каб абараніць сябе, перайшоў у наступ:
– А скажы шчыра: ці мог ты паручыцца, што яны сёння ані ў якім разе не прыйдуць?
– Вядома, паручыцца ніхто не можа, але…