Палескія рабінзоны
Шрифт:
Спакойны тон Мірона крыху суцешыў і Віктара. Выбух роспачы сцішыўся, а там яны ўзялі сябе ў рукі і сталі глядзець на справу цвяроза. Усё роўна назад не вернеш. Калі забыліся, дзе знаходзяцца, зрабілі памылку, дык трэба прыняць яе пад увагу і другі раз быць разумнейшымі.
– Вось ужо колькі памылак мы нарабілі, – разважаў Віктар, – кожны раз абяцаем быць разумнейшымі і ўсё аніяк не можам паразумнець.
Мірон нават засмяяўся.
– Ці ведаеш, што мы і так разумныя? – сказаў ён.
– Не відаць гэтага, – паківаў галавой Віктар.
– Добра відаць. Калі яшчэ не памерлі, значыцца, не дурныя. А калі пажывём у гэткіх умовах год, то я абяцаю табе, што памылак у нас амаль не будзе.
– А калі дзесяць год, дык аніводнай не будзе! – сказаў панура Віктар.
– Пэўна, – сур'ёзна адказаў Мірон. – На ўсё трэба практыка, а ты адразу хочаш зрабіцца чалавекам без хібаў.
– Але дзе ж мы цяпер другога такога мядзведзя знойдзем? – ужо жартам прамовіў Віктар.
– На наш век дурняў хопіць, – засмяяўся Мірон. – Пратрымаемся як-небудзь тыдзень, а там прыйдуць нашы «збаўцы».
– Ты іх лічыш дурнямі?
– Калі мы іх перахітрым, – так.
– А калі яны?
– Тады мы будзем дурнямі.
Паступова вастрыня ўражання змяншалася. Забыцца на няшчасце, не шкадаваць яны, вядома, не маглі, але будучыня ўжо не здавалася ім безнадзейнай.
– Давай падбяром хоць агрызкі, – сказаў Мірон.
– А можа, яшчэ якую хваробу схопіш ад іх?
– Я думаю, тутэйшыя звяры адчуваюць сябе лепш, як мы.
Такіх недаедкаў навакол набралася столькі, што хлопцам магло хапіць на ўвесь заўтрашні дзень. А потым яны пачалі суцяшаць сябе тым, што, можа, паслязаўтра мяса і само сапсавалася б. А калі ўбачылі, што рэштка солі засталася некранутай, то яшчэ лягчэй зрабілася на сэрцы.
XVIII
Панская страва. – На баброў. – Вось дык бабёр! – Таемныя лісты. – Рамонт бабровай хаткі. – Ваенная падрыхтоўка. – Чаму людзі шануюць баброў.
Мінула яшчэ два дні. За гэты час хлопцы скончылі сваё абследаванне. Толькі ў адным месцы яны знайшлі нешта падазронае і, прасунуўшыся ў балота, адчулі пад нагамі нібы нейкія жэрдкі.
– Мусіць, тут! – узрадаваліся хлопцы.
Але праз некалькі крокаў жэрдкі скончыліся. Непадалёк ад іх, на купінцы, расло дрэўца. Віктар скокнуў да яго, але недаскочыў і заграз у балоце так, што Мірон ледзь выцягнуў яго з дапамогаю доўгага кала. Пры такіх умовах совацца далей ужо нельга было.
– Але ўсё ж такі недзе выхад ёсць! – ламаў галаву Віктар.
– Ну і што з таго, калі мы не ведаем, – пакорліва прамовіў Мірон. – Нічога не зробіш, прыйдзецца пачакаць. У кожным разе мы свой абавязак выканалі, даследавалі ўсё, што можна было.
А выканаўшы абавязак, яны ўжо ўвесь час маглі аддаць на пошукі спажывы. Але «дурных» звяроў больш не траплялася. Зноў давялося перайсці «на пашу», як казаў Віктар. А адной пашай пратрымацца было цяжка.
Аднаго разу Віктар прынёс зялёную жабу.
– Давай пакаштуем панскай стравы, – сказаў ён.
– Ой, баюся! – скалануўся Мірон.
– А я думаю, калі паны ядуць, дык і нам можна.
– Можа, не такіх?
– Прыблізна такіх, зялёных. А калі крыху і не такой пароды, то бяды не павінна быць. Шкада толькі, што ядуць адны заднія лапкі. А гэткімі кумпякамі не наясіся.
Віктар каменем адрэзаў кумпякі і кінуў іх у агонь. Праз хвіліну выняў, памачыў у соль і працягнуў адзін Мірону. Але той адвярнуўся.
– Ты думаеш будзе гэтак жа, як тады з зайцам? – засмяяўся Віктар. – Не, браток, нічога лепшага цяпер ужо не дачакаешся.
Смела паднёс да рота, адкусіў.
– Ну, як? – з хваляваннем спытаўся Мірон.
– Разоў у тысячу лепш за сырога зайца! – адказаў Віктар і зноў адкусіў. – Бяры, пакуль не позна, а то ўсё з'ем.
Узяў і Мірон, з агідай адкусіў.
– Ну як? – запытаў цяпер ужо Віктар.
– Не разабраўся пакуль што.
– Кусай яшчэ!
Адкусіў Мірон яшчэ, потым яшчэ і, нарэшце, усё з'еў.
– Праўду кажучы, нічога дрэннага няма, – прамовіў ён.
– Вось бачыш, – сказаў Віктар. – Нездарма, кажу, паны ядуць. Я чытаў, што ў Парыжы, у рэстаранах, сытыя буржуі вялікія грошы плоцяць за гэтую страву. А нам плаціць не трэба.
– Затое нам, галодным, трэба, можа, па сотні такіх жаб. А дзе іх гэтулькі набярэш? Гэта старая, а маладыя яшчэ не вывеліся.
– Тады будзем есці ўсю, – сказаў Віктар. – Якая розніца паміж заднімі, пярэднімі нагамі, спіной?
Ён узяў яе ў рукі, але кінуў:
– Не, яшчэ не магу, не настолькі прагаладаўся.
– А каб у кнізе было напісана, што ядуць усю, то з'еў бы? – спытаў Мірон.
– Напэўна, – засмяяўся Віктар.
Пасля таго яны нават спецыяльна хадзілі лавіць жаб, але зноў злавілі толькі адну. На гэты раз з'елі ўжо і пярэднія кумпякі, і спіну…
І нічога дрэннага не здарылася.
– Мусіць, усё залежыць ад погляду і прывычкі, – разважаў Мірон. – Мусульмане не ядуць свініны, у нас не ядуць каніны, некаторыя ядуць саранчу…
– Я ж тое самае і кажу! – падхапіў Віктар. – У кожным разе, праз тое, што гэта агідна, паміраць не варта. Але на адной жабе далёка не паедзеш. Хоць абы-якую жывёліну здабыць – усё з'еў бы.
– Ведаеш што? Паспрабуем злавіць бабра.
– Але ж іх нельга знішчаць!
– І я гэта ведаю. Аднак мы двое важней за аднаго бабра.
Супраць гэтага нічога нельга было сказаць, і хлопцы зараз жа накіраваліся да бабровага паселішча.
Там ішло сабе мірнае бабровае жыццё. Звычайна бабры не любяць паказвацца ўдзень, але ў гэтым кутку, дзе іх ніхто ніколі не трывожыў, яны не надта сцерагліся. Калі хлопцы падышлі бліжэй, усе бабры схаваліся ў ваду.
– Пойдзем да той вунь, – паказаў Мірон на чацвёртую хатку, што была каля берага.
– Наўрад ці ёсць там хто, – сказаў Віктар, – але паспрабаваць можна.
Яны падышлі да хаткі і зараз жа пачалі шукаць і завальваць выхады. Два выхады былі пад вадой, трэці – крыху над яе паверхняй.