Сьцяна (аповесцi, на белорусском языке)
Шрифт:
– Я гэта - па тапор зьбегаю, - цiха прапанаваў Дубчык.
– Давай, толькi хутка. А, ядры яго зьвер, - няўжо сьвiтае?
– Аднак сьвiтае, - пагадзiўся Саўчанка.
– А ў мяне ў Кутах яшчэ пайка ня скошаная...
– Скосiш, пасьпееш! Ат, матары яго, давай разьлiвай, дап'ем, i годзе, раптам вырашыў Снайпер-Iван.
– А то... Сумленьне не дазваляе.
– Не дазваляе. Сумленьне - яно тонкая рэч, - пагадзiўся Ляплеўскi, ужо бразгаючы бутэлькай аб пустую шклянку.
– Мне годзе, - сказаў Саўчанка.
– Годзе, дык годзе, - ахвотна пагадзiўся разьлiвака.
– Нам болей дастанецца. Ага, вучыцель?
– падхапiў Снайпер.
– Я ўжо пас!
– Што так? Цi брата не шкада? Я ж твайго Сяргея во як учора помню. Граматны мужык быў.
– Да, граматны.
– I дужа парцейны. Тожа ў калгас заганяў, - сказаў Саўчанка.
– Што ж, такая палiтыка была.
– Ну, i яго загналi. Каб ня крыўдна было, - зноў зь нейкiм намёкам сказаў Саўчанка.
– Каму ня крыўдна?
– зьдзiвiўся Ляплеўскi.
Усё ж яны добра выпiлi, i думкi ў iхных галовах роiлiся густа, блыталiся словы, што ня ў лад з думкамi iшлi зь языка.
– А ўсiм - i камунiстам, i беспартыйным, - няпэўна тлумачыў Саўчанка.
– Мой брат быў чэсны бальшавiк, - пачынаў злаваць Ляплеўскi.
– Гэта яго энкавэдэшнiкi згубiлi.
– Ён тут дваццаць чалавек згубiў, - удакладнiў Снайпер-Iван, маючы на ўвазе Вусава.
– I яшчэ мае нахабства сюды прыяжджаць на госьцi. Цi ня ведае, што ўсiх рэабiлiтавалi?
– А, можа, ён мяркуе, што рэабiлiтавалi няправiльна. Iнакш гэта ж - брак у рабоце, - сказаў Саўчанка.
– Мы яму пакажам брак! Я яму самалiчна чарапок раскрою!
– лютаваў Снайпер-Iван, ускочыўшы з-за стала. Але ўпаў, зачапiўшыся гумавiкамi за траву, зноў з натугай ускараскаўся на ногi. У той час з пашарэлага падворку сунуўся Дубчык зь сякерай у руках, якую ў яго адразу выхапiў Снайпер.
– Во гэтай сякерай галаву зьнясу!
Наглядна дэманструючы астатнiм, як ён зробiць гэта, Снайпер-Iван шырока замахнуўся ў паветры, i сякера, зьляцеўшы з тронка, недзе тупа шпокнулася ў гародзе.
– Што гэта? Што ты мне прынёс, паскуда! А ну, шукай!
Дубчык моўчкi палез у гарод, поўзаў там пад плотам i ў градках, але знайсьцi ня мог. Тады Снайпер-Iван выламаў блiжнi кол з плоту, адкiнуў на траву рэшту ссохлых лазовых перавязкаў.
– Пайшлi!
Ён быў ужо на добрым падпiтку, але, мабыць, не заўважаў таго. Астатнiя, вiдаць, цьверазейшыя за яго, напэўна, ужо сталi разумець сур'ёзнасьць сытуацыi i не адразу кiнулiся за самазваным камандзiрам. Хоць i не стрымлiвалi яго. Першым з гатоўнасьцю скiраваў за Снайперам-Iванам Дубчык, пасьля з-за стала ўстаў Саўчанка. Ляплеўскi спрабаваў нешта намацаць на газэцiне, ды кiнуў i таксама падаўся сьледам за ўсiмi.
– Мальцы, не адставаць, не адставаць мне!
Яны выйшлi з падворку на пустэльную ранiшнюю вулiцу. Вёска спала, сонца яшчэ ня выкацiлася з-за лесу, але навокал было ўжо добра вiдаць. Недзе ў хляве паблiзу спазьнела пракукарэкаў певень, цераз вулiцу, вяртаючыся з начнога паляваньня, перабег чыйсь кот. Саўчанка збочыў на свой падворак i прыхапiў навостраную зьвечара касу - прыдасца. Ля плоту зраньня ўжо пасьвiлася сiвая каза Баранiхi, яна толькi азiрнулася на мужыкоў i працягвала сваю традыцыйную справу. Баранiхi паблiзу не было вiдаць, затое ў сваiм двары Снайпер-Iван адразу ўбачыў жонку. Ну вядома, тая ня спала, як заўжды, калi гаспадар дзе-небудзь бавiўся, i цяпер стаяла ў варотцах.
– Куды гэта вы?
Снайпер-Iван зрабiў выгляд, што ня бачыць жонкi i важна пратупаў мiма з калом на плячы. Тады жонка зьвярнулася да iншых.
– Аўдзей, Дубчык, куды гэта вы?
– Чакiстага бiць, - не адразу патлумачыў Дубчык.
– Ай, Божа, здурнелi, цi што! Жонка зусiм выскачыла з варотцаў на вулiцу i аж залемантавала ў прадчуваньнi хуткага злачынства.
– Спынiцеся, не чапайце яго! Не рабiце таго, вы сябе пагубiце, не хадзiце туды!
– Цiха, цётка!
– прыкрыкнуў на яе Ляплеўскi.
Жанчына засталася ззаду, а болей iх нiхто не спыняў, i яны ня надта хуткай хадою iшлi па вулiцы.
Сядзiба Касатага была на канцы вёскi, i чацьвёра мужчын ня надта суладнай чарадой валаклiся туды. Iмi кiравала да мэты нязьдзейсьненая прага помсты, застарэлая крыўда, якая гэтак нечакана дала магчымасьць сквiтацца. Ляплеўскi трымаўся трохi ў баку ад Снайпера-Iвана, ягонай рашучасьцi на вулiцы пачало бракаваць. Хоць ён i быў ня меней за iншых п'яны, але ня мог не разумець небясьпеку iхнай задумы, асаблiва яе наступствы. Мусiць, трэба б запярэчыць гэтаму Снайперу, думаў ён, але пярэчыць усё не выпадала, i ён iшоў разам з усiмi - цяпер сьледам за Дубчыкам. Дубчык жа, можа, упершыню адчуў сiлу свае праваты i гатовы быў дзеля яе на што хочаш. Асаблiва калi разам з мальцамi, на чале з адважным завадатарам Снайперам-Iванам.
Так яны прывалаклiся нарэшце ў канец вёскi. Далей ляжаў пусты выган, а да сядзiбы Касатага з вулiцы вёў нядбайна агароджаны плотам кароткi завулак. Прайсьцi ў той завулак мальцы чамусь асьцерагалiся. Снайпер-Iван спынiўся, за iм спынiлiся астатнiя.
– А калi ён з нагана праз вакно...
– сказаў Ляплеўскi.
Усе на хвiлiну змоўклi, прыслухоўваючыся, але нi на падворку, нi ў хаце нiчога не было чутна. Пасьля вечаровай гасьцiны, мусiць, там яшчэ спалi.
– Я ж казаў: трэба было ўначы, - сказаў Снайпер-Iван.
– Трэба пачакаць: выйдзе. У дзевяць аўтобус, - патлумачыў Саўчанка.
Снайпер-Iван пагадзiўся:
– Правiльна! Бы пры шашы ў засадзе.
Яны адышлiся на другi бок пыльнай дарогi i спынiлiся ля канавы. Нядоўгая вулiчная праходка, падобна, стамiла iх пасьля бяссоннае ночы, i Дубчык першы сеў на зямлю за канавай. За iм на дробную, запэцканую курамi траўку апусьцiлiся Снайпер-Iван i астатнiя. Побач Снайпер паклаў iнструмэнт забойства - кол.
– Я яму як урэжу!
– гразiўся ён.
– А вы не зявайце. Як упадзе, адразу насесьцi. Галоўнае, каб усе разам. Мы яму пакажам рэпрэсiю... А закурыць? Цi ёсьць у каго закурыць?