Сэ?эн, кэпсээннэр
Шрифт:
Бииги дьоммут сыаптаан сыталлар.
– Тоо сытар баайыларай, тоо србэттэрий? – диэн санаатым, кинилэри рдлэринэн ыстанан истэхпинэ, ким эрэ кытаанах илиитэ саабыттан ылан сиргэ баттаата. Кр тсптм биир старшай лейтенант тугу эрэ саарар. Истибэппин. Сирэйиттэн-хараыттан крдхх – кыыырбыт. Бииги таспытыгар сытар саллааттар саалара буруолуур. Ыталлар.
Мин эмиэ быардаан сытан иннибин крбн. Талахтар быыстарынан рс уута ол ыраах кылабачыйан кстр. Оол ханнык эрэ харалар клглдьэллэр. Мин эмиэ ытыалыыбын, саам эстэр курдук, санныбын анньар, буруолуур, оттон тыаа ииллибэт.
Старшай
Саллааттар бука бары туран иннибит диэки срдбт. Ортобутугар тэн снаряд эиннэ. Ким эрэ хаана иэдэиттэн танары саккыраата. Мин срэбин. Срэбин.
Биигини сыаллыы-сыаллыы ытыалыы турбут немец пушкатыгар саба сырсан киирдибит. Немецтэри уолаттар «дьаайа» охсубуттар.
рс хааын с гына тстбт. р туоруур муоста сууллубут. Немецтэр курданалларыгар дылы ууга киирэн баран илиилэрин р уунан тураллар. Бииги командирдарбыт далбаатаатылар. Немецтэр таыстылар.
Мин рскэ танары тэн сытан тыбыс-тымныы ууну уулуубун. Элбэи да истим.
Биэрэккэ таыстым. Саллааттар сирэйдэрэ-харахтара р крбт, мичээрдээбит.
– Мин отделением, лейтенант ханна эбиттэрэ буолла? Гурьянов ханна эбитэй, тоо кстбэтий?.. Ээ, бааырда этэ дуу, оо, доорум, доорум…
Биир саллаакка чугааан:
– Дьэ, доор, крдьстээх кн дии? – диэтим.
Киим истибэтэх курдук туттар.
– Дооор, мин нууччалыы тылынан этэбин ээ, дьэ крдьстээх кн дии?
Киим улахан баайытык крр, уоа ибирдиир.
Кыыл кириэстээх суумкалаах санитар кэллэ. Миигин крн баран тохтоото. Миэхэ ыга кэлэн тугу эрэ этэр, мин крдхпнэ ытыын тоуйар.
– Эйиэхэ табах наада быыылаах, – сиэппиттэн мохуоркалаах саппыйаны санитарга уунабын…
Киим нэлэс гынна, сиэбиттэн «блокнот» таааран сурук суруйан миэхэ биэрдэ.
«Дооруом, эн контузияламмыккын, миигин батыс», – диэн суруйбут.
– Оо, ол иин да, тыаы истибэт, дьон эмиэ саабын истибэт буолбуттар эбит ээ… Сэрэйбитим.
Харахпар уот лиэнтэлэр субурус гынарга дылы гыннылар, мэй-тэй буолуталаатым. Санитары батыстым.
Полк санитарнай чааыгар сытан, эмтэнэн с хонон баран барыны бары истэр, саарар буоллум. Итинтэн икки хонон баран, санчаастан тааарбыттара.
Мин хомолтом улахан:
«Снайпер Чээрин улаханнык контузияламмыт, ол иин ньиэрбэлэрин лэтэ бутуллубут, салалыыр. Онон биир ый устатыгар снайперыттан босхолоон сатыы сэриигэ биэриэххэ», – диэн тмктээбиттэр.
Сатыы сэриигэ кэлбитим хас да хонно.
Контузияланыыбар тылбыттан матан баран, манай саарарбар кэлээйдиир этим: ол ааспыта ыраатта. чгэйдик саарабын. Кулгаахпар ыраах тыаыыр халанча тыаын курдук тыас ииллэрэ эмиэ спптэ. Билигин куруускабар чэйи толору куттабын. Урут, салалаан тоон кэбиэрбиттэн, быаас кутар этим.
Николаев радиска куруук сылдьабын. Бгн эмиэ бу кэлэн олоробун.
– Гурьяновтан туох эмэ биллэр дуо? – диэн Николаев ыйытта.
– Суох, туох да биллибэт. Сурук кэлиэ эрдэ эбитэ дуу…
– Тэийбэтэрбин эрэ, кими эмэ кытта акаарытык кэпсэтэн аралдьыйар идэлээх этим. Куааннык кэпсэтэн бостуой хомотоммун… чгэй уол этэ, – диэн Николаев тбтн тктн, ыстаанын тобугуттан ханнык эрэ сап тбтн булан кымыстаа олордо.
Кии бэйэтин урукку сыыатын йдбт буоллаына, кэлэр ттгэр итинниги иккиин оорбото биллэр. Николаевы санаарааынтан тааарыахпын бааран:
– Саха сириттэн туох эмэ солуну иитти дуо? – диэн ыйыттым.
– Биигини кытта кэккэлээ сытар чааска бааам элбэх сахалар бааллар. Кинилэртэн хаы да крсн кэпсэттим.
– Хайа оройуоттарый, кимнээх диэннэрий? – диэн ыйыталаан истэхпинэ старшина Шагуров кэллэ.
– Чээрин, штабка барсаын, бииги ыырбыттар, – диэтэ.
– Миигин эмиэ ыырбыттар, – диэтэ Ирдонов диэн кырдьаас саллаат.
– Ол тоо ыырбыттара эбитэй? – диэтим.
– Таабырын буолбатах – таайа олорума. Бардахпытына крхпт, – старшина гимнастеркатын тэллэиттэн тутан аллараа баттаата, тн мттт.
Окуопаттан тахсан талахтар быыстарынан штабка баран истибит. Миигин, Ирдонов оонньору ханнык баарар сорудахха ыытыахтарыгар сп. Холобура, куукунаа хортуоска ыраастата, эбэтэр оннооу тыаттан хаппыысталаах кууллары буобар Бычковка аалтара, эбэтэр…
Биигини кытта полк аатырбыт разведчига старшина Шагуров эмиэ штабка ыырыллыбыта дьиибэ. Ээ, тоо тбм эрэйдээи мунуу истэмий, хата, атыны толкуйдуохха. Холобура… кыайыы кэнниттэн армияттан тннн иэн хайаан да саа атыылаыам, икки уостаах сааны… ол эрээри старшина Шагуров биигини кытта штабка бииргэ ыырыллыбыта дьиибэ.
Шагуров аатырбыт разведчик. Кини туунан элбэхтик хаыакка суруйан тураллар, кини туунан арааы кэпсииллэр. Холобур, немецтэртэн «тыл» ылбытын туунан маннык кэпсээн баар:
Кини разведкаа барарыгар элбэх киини ылбат. Элбэх кии тыастаах-уустаах диэччи. ксгэр соотоун сылдьар.
Дьэ арай биирдэ «тыл» ыла барар. Ол кн немецтэр с-трт тгл атаакалаан баран тттр оустарбыттар. Онон немец икки бииги икки ардыбытынааы томторго фрицтэр элбэх лктэрэ хаалбыт. Тн ону хомуйа немецтэр кэлиэхтээхтэрин билэрин быыытынан бииги Шагуровпыт, киээ сыылан тиийэн, лбт немецтэри кытта хоонньоон кэбиэр. Кэпсэл омуна буолуо ээ, сс кыратык утуйан ылбыт дээллэр. Хараа буоларын кытта, с-трт немец наыылкалаах кэлэн лбт дьону таан бараллар.
Бииги Шагуровпыт немец плащ-палаткатын брммтнэн сыттаына, кэлэн наыылкаа уураары ктн ынчыктаспыттар. Шагуров хаыытыы тэн баран атаар турар киини тээ-эп. Тэбиллибит кии тиэрэ барар. Оттон атыттара лбт кии тиллибититтэн, соуйан «срэхтэрин ырбаахыта» тэлибирии тспт да, тэбинэн хаалбыттар. Шагуров туран били охтубут киини плащ-палаткатыгар суулуур да, кыбынан кэбиэр уонна бэйэтин дьонун диэки оргууй аай аадайа турар.
Эмиэ кини туунан буурдук сээргииллэр:
– Арай биирдэ «тыл» ыла барар. Тн, борук-сорук. Быарынан сыылан немецтэргэ чугааан иэн крднэ: икки немец бииги диэки мэн иэллэр. Шагуров саан хаалар. Бастаан иэр немец сыылахайдаан ааар. Иккис немец дооруттан уонча хаамыы хаалан иэр. Шагуровы ааа сыылан истэинэ, Шагуров били аатырбыт эриэн муос уктаах быаынан немеи кхсгэ саайар уонна немеи кэтэиттэн сиргэ эпсэри охсор. Ол кн ардах тсптэ, немец лргэр «тумса» бадарааа буола тэр, онон лргэр «мыык» дуу, «мээк» дуу диэн хаыытыыра ииллибэккэ хаалар.